میرو یس خا ن هو تکی !
سنگ شکن
رهبر خرد مند ا فغا ن ها
میر و یس مشهور به( حا جی میر خا ن نیکه ) پسر خا لم
خا ن یکی ا ز خا ن ها ی
قبیله هو تکی غلجا ی بو د . د ر سا ل < 1673 م
> تو لد یا فت ، ما د ر ش < نا زو> د ختر یکی ا ز خا ن های عشیره تو خی
بود .
میر ویس سه برا د ر دا شت بنا م های میر عبد ا لعز یز
، میریحیی و عبد ا لقا د ر
و هم وی د وپسر بنا مهای میر حسین و میر محمود ، ز ن
میر و یس د ختر جعفزخا ن ا ز قبیله سد و زا هی بو د .
میر و یس د ر محیط شهر قند ها ر ر شد کرد ، قند ها رکه
د ر مسیر راه تجا ر تی
بین هند و ا یرا ن قرا ر دا شت برا ی تشکیل یک د و لت
ملی مسا غد تربود .
د ر با رصفوی ا و را به کلا نتری شهر قند ها ر گما شت
و شاه صفو ی ریا ست
ا و را د ر قبا یل غلجا ی ر سمآ تصد یق نمود .
میر و یس خا ن تا سا ل ( 1709 م ) مشغو ل مذا کره و
طرح یک قیا م بود ،
با لا خره د
ر جر گه مخفی د ر منطقه < ما نجه > د ر 20 میلی شما لشرق
قند ها رقرا
ر قطعی ا تخا ذ گرد ید . تا حکو مت آ زا د ملی تشکیل گرد دو گرگین
با سپا ه ا ش معد و م شو د .
میر و یس را د ر ا ین جرگه به ر هبری قوای ملی پذ یر
فتند ، د ر ا ین جرگه
سرا ن ر و سا ی قبا یل ا بدا لی ، غلجا ی ، تا جک ،
هزا ره ، ا ز بک و بلو چ
به شمو ل ملا ها ی متنفذ بحیث یک قوای ملی متشکل گر د
ید ند . بد ین تر تیب
قیا م ملی تا سیس شد .
پس ا ز زد و خو رد و تا کتیک های سیا سی که به هد ا
یت میر و یس نیکه
صو رت گر فت
، گرگین و یا را ن ظا لمش کشته شد ند وطرح یک حکو مت
جد ید که د ر وا قع هسته تشکیل د و لت سر تا سری آ
ینده ا فغا نستا ن بو د ،
ر یخته شد .
پس ا ز کشتن گر گین ، میر و یس و ر و سا ی قبا یل ،
خو ا نین ور یش سفیدان
قو م را برای تشکیل جر گه نلی د عو ت دا د . و قتیکه
بز ر گا ن ا قوا م ر د
میر و یس جمع آ مد ند با کلما ت سا ده ا و لین بیا
نیه خو یش را بعد ا ز کشتن
گر گین ا یرا د کرد و با بیا ن سا ده ا ظها ر د ا شت
:
( ا ی قو م ا فغا ن ! ا ز روی ا یما ن می گو یم که ا
زین همه ا قد ا ما ت ، مطلب
من فقط و فقط آ زا دی شما بو ده ا ست ، ز یرا آ زا دی
آ نچنا ن متا ع بی بها یست
که برای حصو ل آ ن نیر نگها ضر ور ا ست... )
د ر هما ن جر گه بز رگا ن قو م با ا تفا ق کلی میر و
یس خا ن را به ر یا ست
خو یش بر گذ ید ند .
میر و یس خا ن با د قت و ا حتیا ط ر فتا ر می کرد و
با جنگ های شد ید که با
قشو ن ا یرا ن نمو د تو ا نست ا ستقلا ل قند ها ر را
د ر سا ل < 1712 م >
ا علا ن نما ید .
میر و یس خا ن نه تنها ا ستقلا ل خو د بلکه ز مینه را
چنا ن مسا عد سا خت که
جا نشینا ن بعدی ا ش تو ا نستند د و لت صفو ی را ا ز
پا د ر آ و رند و سلطنت
خو یش را د ر ا یرا ن ا علا م بدا ر ند .
سرا نجا م میر و یس خا ن د ر سا ل به عمر 41 سا
لگی ( 1715 م ) چشم ا ز جها ن بست که مزا
ر ش د ر شش کر و هی شهر قند ها ر د ر قر یه< کو کرا ن > مو قعیت دا ر د .
میرمسجدی خا
ن کو هستا نی !
مبا ر ز ملی و مجا هد را ستین :
یکی
د یگرا
زقهرما نا ن و مجا هدا ن ملی کشو ر ما میر مسجدی خا ن
کو هستا نی
ا ز و لا یت کا پیسا ا ست .
وی قبل ا ز جنگ ا فغا ن و ا نگلیس د ر بین مر د م خو
یش به متا نت ،
مر دا نگی ، مر د مدا ری و شجا عت و د ر بین ا نگلیس
ها به و طنپرستی ،
آ زا د یخوا هی و ضد یت با ا ستعما ر و ا ستثما رو
ظلم و ستم شهر ت
د ا شت .
ا نگلیسها که با ز یرکی خا ص شا ن د رمور د شخصیت ها
ی ملی و مجا
هدا ن کشو ر ما معلو ما ت دا شت ا ز پلا ن ها ی آ زا
د یخوا هی ومر د می
میرمسجدی خا ن د ر هرا س بو د ند .
بد ین تر تیب ا نگلیسها د ر ماه ا کتبر ( 1840 م )
قشو ن منظم و مسلح
خو یش را بصو ب کا پیسا ا عزا م دا شتند . قشون متجا
و ز د رمسیرراه
منا طق و قصبا ت را آ تش می ز د ند و دا ر و ندا رمر
د م را به یغما
میبرد ند .
ا ما مبا ر ز ین ملی راه شا ن را مسد و د و با حملا ت
نا گها نی و غا فلگرا نه
ا ز پیشر فت شا ن جلو گیری می نمو د ند .
تا ا ینکه قوا ی ا نگلیس بعد ا ز ا کما لا ت مجد د به
قلعه مشهو ر میر مسجدی خا ن وا قع د ر < جلگا ه > کو هستا ن د ر( 3 ا کتبر
1840 م )
حمله کر د ند . د ر ا ین قلعه بشمو ل خو د میر مسجد ی
خا ن 50 مرد
مجا هد و جو د دا شت . چو ن سلا ح شا ن نا چیز بو د و
د ر یک جنگ
نا برا بر قرا ردا شتند ، ا نگلیسها با فیرها ی تو پ
متو ا تردیوا ر قلعه
را منهد م می سا ز ند تا ا ینکه مجا هد ا ن ا ز قلعه
بشمو ل میرمسجدی
خا ن برق آ سا به مید ا ن نبر د بر آ مده با شمشیر ،
تبر، دا س و بیل به
جنگهای تن به تن می پردا زند که د ر نتیجه ر شا د ت
مبا ر ز ین تعدا د
ز یا دی ا ز د شمن کشته و خو د میر مسجدی خا ن ز خمی
نس شود و با
چا لا کی ا ز حلقه معا صره ا نگلیسها خو د را بیر و ن
کشیده با تن زخمی
ر هسپا رو لسوا لی نجرا ب نز د د یگرمجا هد ا ن ملی
می ر د د .
د ر ا ین و قت ا نگلیسها برا ی ز ند ه و یا مرده و ی
هزا ر کلدا رجا یزه
تعیین می نما ید ا گرکسی چنیین کا ری را نموده تسلیم
ا نگلیس نما ید.
مسجدی خا ن د ر و لسوا لی نجرا ب بعد ا ز ا عا ده صحت
د و با ره
برای مقا بله با سا یر مبا ر زا ن به قر یه گلبها ر آ
مده وبعد ا زجمع آ و ری
مجا هدا ن بطر ف کا بل حر کت می نما ید . و قتیکه وی
با محمد عثما ن
خا ن تگا بی
شخصیت ملی و مبا ر زد یگر وسا یر ین به کا بل می ر سند،
ا طلا ع حا صل می کنند که ا میرد و ست محمد خا ن با سا ز ش با
ا نگلیسها نا
جوا نمردا نه خود را تسلیم کر ده ا ست . وی بد و ن ا ند کترین
هرا س ا ز ا ین ا مر با مبا ر زا ن ملی د یگر چو ن نا
یب ا مین ا لله خا ن
لو گری بد و ن شا ه مشغو ل جنگ می شو ند . بعد ا ززد
وخو ر د وکشتا ر
های خو نین قلعه تا ریخی بی بی مهر و کا بل را که بنا
م قلعه جنگی یا د
می شد فتح و ا زفرا زآ ن بیرق سبز مجا هدا ن را به ا
هتزا ز می آ و ر ند .
ا نگلیسها که د ر ا ین ز ما ن نز د یک به شکست بو د
ند و عا مل همه ا ین
پر یشا ن حا لی وشکست ها ی شا نرا د ر و جو د میر
مسجدی خا ن می
دا نستند ، با ر د یگربه مر کز فر ما ند هی مجا هدا ن
د ر قلعه جنگی میشوند
ا ما مجا هدا ن ا زآ نجا د فا ع و قشو ن د شمن را تا
ر و ما رمی نما یند .
ر شا د ت و عز م متین مبا ر زا ن ملی ا نگلیسها را بر
آ ن دا شت که ا ز راه ز و رو نبر د نمی توا ن به ا ین د لیرا ن فا یق آ مد ، پس
متوصل به
هما ن حر به مکا را نه قد یم شده ا ز جا سو سا ن که د
ر بین مجا هد ا ن
و جو د دا شت ا ستفا د ه نمو ده تا ا ینکه میرمسجدی
خا ن قهر ما ن و طن
را د ر ( 11 شوا ل 1257 ) مسمو م می سا ز ند وبد ین
تر تیب ا ین وطن
پر ست وا قعی به جا و د ا نگا ن می پیو ند د و قشو ن
ا نگلیس که به شکست
نزد یک بو د ا زآ ن نجا ت می یا بد .
ما به صو ر ت خیلی فشر ده د ر مو ر د ا ین قهر ما ن
وا قعی بحث
کر د یم .
غمی نا ر
فته بیر و ن ا ز د لم ، آ ید غم د یگر
ندا ر م
مهلتی ا ز ما تمی ، تا ما تم د یگر
خرا ب آ
با د گیتی جای عشر ت نیست ، د ل بر کن
مهیا کن
بسا ط عیش را د ر عا لم د یگر
غم خو د
را ز د شمن می کنم پنها ن که می دا نم
زا ند وهم
بسی شا دی کند ، ا ین هم غم د یگر
مگوبا محر
ما ن خو یش هم ، را ز د ل خو د را
که دا رد
محرم را ز من و تو ، محرم د یگر
طوا فی کرد
ه ا م گیر د یتمی گر یه ا لو د ه
که ا ین خو د کعبه ا ی د یگربو د، با ز مزم د یگر.