احمد سعیدی
آینده افغانستان در رقابت های روسیه و آمریکا
قرار است در 14 اپریل نشستی به میزبانی روسیه در رابطه با روند صلح در افغانستان با مشارکت 12 کشور از جمله ایران، هند، پاکستان، چین، افغانستان و هفت کشور دیگر از کشورهای آسیای میانه در مسکو برگزار گردد.
با وجود دعوت مقامات روسی از آمریکا برای حضور در این نشست با آن هم مقامات آمریکایی از عدم تمایل واشنگتن برای حضور در این اجلاس خبر داده اند . امریکایی ها دلایل عدم حضور خویش در این نشست را چنین وا نمود کرده اند . چون هدف روسیه از برگزاری نشست مسکو همه جانبه مشخص نشده و با این دلیل آمریکا در این مجلس حضور پیدا نمی‌کند. گرچه قبلاً «ضمیرکابلوف» نماینده ویژه ولادیمیر پوتین در امور افغانستان گفته بود مسکو از مشارکت آمریکا در این نشست استقبال خواهد کرد. به گفته رکس‌تیلرسون وزیر خارجه امریکا واشنگتن علاقه به همکاری با روسیه در ارتباط با افغانستان را دارد . به گفته وزیر خارجه امریکا کشورهای منطقه باید بر گروه طالبان فشار وارد کنند تا این گروه برای پیوستن به روند صلح در افغانستان حاضر شوند. از سوی دیگر محمد حنیف اتمر مشاور شورای امنیت افغانستان چند قبل نیز گفته بود که آمریکا و روسیه به منظور برقراری صلح و ثبات در افغانستان باید به طور مشترک تلاش کنند.
در حالیکه روسیه، آمریکا را به مشارکت در تلاش‌های مسکو برای برقراری صلح در افغانستان دعوت کرده اما یکی از مقامات ارشد نظامی امریکا روسیه را به حمایت از گروه طالبان متهم کرده است در چنین وضعیتی دست اندرکاران قدرت در افغانستان باید همواره تلاش نمایند تا افغانستان یکبار دیگر به میدان رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه به میدان رقابت آمریکا و روسیه تبدیل نشود. به باور من نشست مسکو که بر برقراری ثبات و صلح در افغانستان متمرکز است با منافع آمریکا در افغانستان مغایرت دارد زیرا آمریکا در پی صدور تروریسم به آسیای مرکزی از طریق مرزهای افغانستان است تا روسیه و چین را ناامن سازد. از سوی دیگر روسه نمیخواهد امریکا بعد از این به سیستم یک قطبی جهان را اداره کند از نزدیک شدن با طالبان فدراتیف روسیه میخواهد به امریکایی ها بگوید که شما دیگر توان آنرا ندارید تا در بحث‌های که مربوط به امور افغانستان باشد ما را نا دیده بگیرید. از طرف دیگر دور از امکان نیست که روسیه با حمایت و همکاری طالبان میخواهد برای منافع دراز مدت ناتو و امریکا بخصوص بخاطر ایجاد پایگاه های نظامی امریکا در افغانستان مشکل ایجاد کند. به باور من نزدیکی روابط مسکو با طالبان بدون همکاری پاکستان هرگز امکان پذیر نبوده و نیست در گذشته بخاطر روابط با طالبان تنها پاکستان زیادتر مورد انتقاد بود با نزدیکی روسیه با طالبان میتواند انتقاد ها را بر پاکستان بطور نسبی کاهش دهد از سوی دیگر تردیدی وجود ندارد که روسیه از حکومت های اسلامی در افغانستان و کشور های دیگر تشویش دارد از حضور داعش به افغانستان و وسعت بیشتر این گروه، به خصوص به مناطق شمال افغانستان، آسیای میانه و روسیه هراس زیادتری دارد. از آغاز ورود داعش به افغانستان، این گروه و طالبان با هم می‌جنگند و روسیه دست همکاری به طالبان داده است. این هم بازی دیگریست بخاطر منافع دراز مدت . پس از همکاری‌های منطقه‌ای روسیه با ایران و ترکیه در سوریه، که یک سلسله نتایج برای روسیه داشت، میخواهد چنین اقدام را در افغانستان با ایتلاف با ایران، چین و پاکستان نیز در عمل نیز پیاده کند.
به باور نویسنده مواد مخدر در افغانستان تهدید دیگر برای روسیه و کشور های آسیای میانه گفته می شود در حالیکه زیادتر مواد مخدره در مناطق که تحت تسلط طالبان است کشت و تولید می شود از رسیدن مواد مخدر ره مسکو نیز خیلی تشویش دارد . طی چند روز اخیر با در نظرداشت آنچه که رسانه ها گزارش داده اند که گویا هیئتی از روسیه در وزیرستان شمالی با طالبان نشستی داشته اند این وضعیت و این عملکرد ها بسیاری از ناظران را از بابت افزایش درگیر شدن روسیه در مساله افغانستان شگفت زده کرده است. آنها می‌پرسند مسکو میخواهد از این کشور جنگ زده چه چیزی به دست آورد؟ بعد از سوریه آیا قرار است در افغانستان به عنوان یک منطقه متفاوت، مناقشه دیگری میان آمریکا و روسیه شکل بگیرد.
اخیرا روسیه مشارکتش در قبال مساله افغانستان را افزایش داده است. از نظر بسیاری از کارشناسان این یک اتفاق شگفت انگیز است زیرا مسکو سال‌های زیادی فاصله آشکار از جنگ در افغانستان داشت. در حقیقت در سال 2001 روسیه حتی از حمله آمریکا به افغانستان و سرنگون کردن حکومت طالبان متعاقب این حمله حمایت کرد. حتی زمان حامد کرزی، رئیس‌جمهور سابق افغانستان گفته بود افغانستان احتمالا تنها محلی است که منافع مسکو و واشنگتن در آن مغایرت ندارد. متاسفانه از چندی بدینسو در منطقه یک وضعیت ژئوپلتیکی جدید در حال ظهور است و به نظر می‌رسد که روسیه تصمیم گرفته در جنگ طولانی شده‌ای که در حال صدمه زدن به افغانستان است، دیگر بی‌طرف نماند.
نشست سه جانبه قبلی در شهر مسکو با مشارکت چین، پاکستان و روسیه به منظور بحث درباره امنیت افغانستان و همچنان نشست دومی که نماینده افغانستان نیز حضور داشت و حالا نشست سومی که به تاریخ 14 اپریل با اشتراک دوازده کشور از جمله افغانستان ، پاکستان ، ایران ، چین ، هند همراه با بعضی از کشور های آسیای میانه در مسکو برگزار میگردد و امریکا از این نشست ابا ورزیده این عملکرد امریکا میتواند سوالات زیادی را با اذهان همه خلق کند. که چرا امریکا اشتراک نمی نماید عدم اشتراک امریکا چه پیامد های دارد جایگاه دولت افغانستان در این نشست چگونه خواهد بود یا شاید امریکا از ارتباطات روسیه با طالبان در هراس باشد از سوی دیگر به باور من ارتباط روسیه با طالبان یک شبه نبوده اطلاعات وجود دارد که بخاطر جلوگیری از مواد مخدره روسیه از سال 2007 بدینسو با طالبان روابط برقرار نموده است. بدون تردید روابط آن سال های مسکو و طالبان منحصر به مذاکرات بر سر قاچاق موادمخدر نبوده است. شاید اهداف دیگری نیز دنبال میگردد به باور من در حال حاضر روسیه به درستی درک نموده که سیاست‌های آمریکا در افغانستان شکست خورده‌اند و بنابراین میخواهد در این کشور مداخله کند. درست است که چند دهه پیش روسیه از افغانستان بیرون کشیده شد اما اکنون به نظر می‌رسد که علاقه‌مند به ورود مجدد به عرصه این کشور با یک قدم بزرگ است. درهمین حال روسیه نگران است که افغانستان تبدیل به پناهگاه امن دیگری برای گروه تروریستی داعش بعد از کشورهای عراق و سوریه شود.
به عقیده من مسکو میخواهد اطمینان حاصل کند که این اتفاق در مجاورت آسیای مرکزی رخ ندهد.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه حضور داعش در افغانستان را یک تهدید بزرگ علیه منافع کشور و هم پیمانانش تلقی می‌کند. از سوی دیگر نگرانی مشترک در قبال داعش باعث نزدیک‌تر شدن طالبان و روس‌ها شده است. به عقیده من روسیه در حال تقویت کردن یک بازیگر غیردولتی است که رقیبی چشم گیر برای داعش به عنوان یک گروه تروریستی که نگرانی فراوانی برای روسیه ایجاد کرده، بوده است.نه پتانسیل داعش در افغانستان و نه تمایل روسیه برای اقدام به منظور جلوگیری از قدرتمند شدن این گروه در این کشور را نباید دستکم گرفت. نقش فعال روسیه در افغانستان هرچه بیشتر باعث پیچیدگی ژئوپلتیک منطقه خواهد شد. با وجود آنکه دیپلمات‌های روسی گفته‌اند که ارتباطات آنها با طالبان محدود به مذاکرات صلح بوده است اما مقامات غربی مدعی هستند که روابط طالبان و روسیه خیلی بیشتر از این است. بعضی ها به این باور اند روسیه میخواهد از طالبان برای افزایش فشار بر واشنگتن استفاده کند. تردیدی وجود ندارد که بزودی شاهد این سخن که گفته اند ممکن است شاهد دینامیک "دشمن دشمنم، دوست من است" در افغانستان باشیم. هر قدر فکر میکنم با در نظرداشت پیچیده گی اوضاع در حال حاضر تعیین هدف واقعی تعامل روسیه با طالبان بسیار دشوار است. به عقیده من دور از امکان نخواهد بود بعد از مشکل اوکراین و سوریه عراق احتمالا جنگ دیگری میان آمریکا و روسیه در افغانستان بالا خواهد گرفت به یقین این زور آزمایی ها بین روسیه و امریکا خبر خوشی برای افغانستان به عنوان کشوری که شدیدا نیاز به ثبات و صلح دارد، نیست.
بالا
بازگشت