عارف عرفان
فرازهای ازمعاملهٔ افغانستان باکشمیر؛
افغانستان درامتداد بحران دامنه دارودر امواج طوفانی در اعماق اقیانوسهای مرگبار درحال غرق شدن است.
درین برهه تاریخ در سناریوی صلح کذایی آمریکا،در معاملات چند جانبه وبازیهای پیچیده منطقوی،مقدرات سیاسی افغانستان درگرو سرنوشت ایالت جامو وکشمیر هندگره خورده و بزودی درکام اژدهای خون آشام پاکستان ولشکرنیابتی آن یعنی طالبان فرو خواهد رفت.
گستره وحشتناک این معامله نسبت برتمام معاهدات تاریخی افغانستان چون معاهده لاهور، گندمک ،دیورند...وسیعتر وجبران ناپذیرخواهد بود.درین جانه بحثی از بخشی ازجغرافیای افغانستان ،بل سرنوشت کامل جغرافیایی سیاسی میهن که سرنوشت سیاسی آن ازکف مردم افغانستان بیرون شده است، قابل تأمل است.
بر قول آگاهان امور،حضورنظامی آمریکادرافغانستان،بستر مناسبی رابرای توسعه وتحکیم منافع هند درافغانستان هموارساخته بود.هکذا پیشبینی برنامه خروج نیروهای آمریکا از افغانستان،مستلزم تغییر استراتیژیک آمریکا وبازنگری سیاست آمریکا در جنوب آسیا بود.آمریکا بادرک نقاط شکننده ژئیوپلتیک هند وزخم تاریخی کشمیر وعلایق پاکستان نسبت به "عمق استراتژیک" پاکستان در افغانستان و تغییربازی در محوریت آسیابویژه افغانستان ،طرح" تیوری توطیه" را پدید آورد وبرای تحقق اهداف راهبردی اش، افغانستان را به مثابه کشور بی صاحب به مثابه قربانی مورد هدف قرار داد.
وبگاه گلوبال ریسرچ منافع راهبردی هند را در چشم انداز خروج نیروی های امریکا از افغانستان شش ماه قبل مورد بحث قرار داده خاطر نشان میسازد" [1]
بیم آن میرود که خروج نیروهای آمریکا از افغانستان،منافع هند را درافغانستان باخطرگرفتار سازد.
پس جای تعجب نیست که برای "دیپ استیت" هند، پیشرفت برنامه آراستهٔ صلح آمریکا-پاکستان، انگور ترش است. زیرا این امر می تواند یک باره وبرای همیشه رویاهای آنهارابرای یک امپراتوری منطقه ای به پایان برساند."
بطرز شگفت انگیز در پایان هشتمین دوره مذاکرات زلمی خلیلزاد باطالبان در قطر وآستانه سفراو به دهلی،دولت هند در یک اقدام بی‌سابقه باتغییر ماده(۳۷۵)در قانون اساسی خود،تصمیم گرفت ،موقعیت حقوقی ویژهٔ ایالت جامو و کشمیر را لغو نموده و به درجه معین خودمختاری این منطقه راازجمله در زمینه قانون گذاری پایان دهد.بر پایهٔ این تغییرات قرار است،اراضی کشمیر به دوبخش تقسیم شده،درآنجا قانون اساسی هند اجرا شده و محدودیت های موجود درزمینه سرمایه گذاری وورود ساکنان دیگر ایالات هند به کشمیر برداشته شود.کشمیر به مثابه میراث استعمار بیش از هفتاد سال را در بستر جنگ ومنازعه میان هند و پاکستان سپری نمود.
آگاهان سیاسی درپی تغییرات موجود،سرنوشت جغرافیای سیاسی ایالت جامووکشمیرراباکرانه باختری فلسطین تحت اشغال اسرائیل وجمهوری خودمختارکریمه یکسان میپندارند.
بی نیازاز گفتار است،که تغییرات آنی استراتیژیک در سیاست گذاری محافظه کارانهٔ هند،وچشم انداز تبعات مرگبار آن در درازنای مناسبات خصومت بار آن باپاکستان نهایت شگفت انگیز وقابل پرسش است.
حال این پرسش در مجامع سیاسی جهان ومنطقه مطرح است که کدام عوامل وانگیزه درعقب این تصمیم بزرگ وجود دارد؟
بارزترین پایهٔ عقبی این تصمیم استراتیژیک عبارت است از اهدای کامل ایالت جامووکشمیر برای هند واهدای کامل
افغانستان برای پاکستان؛
پایه های ژئوپلتیک واقتصادی
.......................................
ظهور پرقدرت سیاسی،نظامی،واقتصادی چین وروسیه،برآمد پرتوان سازمان های شانگهای وبریکس،موفقیت های سترگ روسیه درجبهات خاور میانه،اوکراین،ووینزوئیلا،شکست آمریکا درجنگ تجاری چین،تغییرات بزرگ سیاسی واقتصادی در مناسبات آمریکا-اروپا ،پروسه شکست امپراتوری دالر،وشکست آمریکا در افغانستان از جمله عمده تربن مولفه هایست که سران کاخ سفید را واداشت تادر یک اقدام شیطنت آمیز، تغییرات بزرگ ژئوپولتیک و استرتتیژیک را حول "محوریت" آسیا پدید آورده ،رخنهٔ بزرگ رادر حلقه اتحاد کشور های پرقدرت آسیای ومتحدین پدید آورده،بلانس سیاسی را دگرگون ساخته وشیرازه های اقتصادی آنهاراصدمه زند.
از قرایین پیداست که مقدمات این پیش زمینه ها درعقب پرده درگذشته ها آراسته گردیده است.هند که از جمله همپیمانان سنتی روسیه بود،یکباره تصمیم میگیرد تا باچرخش زاویهٔ ۱۸۰ درجه بطرف آمریکا میلان نماید.
سفیر هند در ایالات متحده به تاریخ ۲۴ می ۲۰۱۹به شدت اظهار آمادگی كرد كه كشورش برخلاف روسیه، در" محوریت نظامی'به سمت آمریکا درحرکت است.هند در جبهه اقتصادی وضرورت های تمام عیار نظامی به سمت كشور میزبان خود آماده شده است[2]
به باور آگاهان اگرچنین اتفاقی بیفتداین رویکرد برای بودجه روسیه که میزان معادلات اقتصادی اش باهند سالانه به ارزش ۹ملیارددالر بالغ میگردد فاجعه بار خواهد بود.
وبگاه« ایورو آسیا فیوچر»انکشافات اخیر استراتیژیک و مناسبات سیاسی،اقتصادی ونظامی آمریکاوهند را مورد تحلیل قرار داده مینگارد:"[3]
وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در راستای مذاکرات با همتای هندی ودست آورد اش درین مذاکرات،درجلسه شورای كاری ایالات متحده وهند به حضار گفت كه اونمی خواهد باتفصیل افشای برنامه اش،کسی را در نشست سفرآینده مورخ ۲۴ جون شگفت زده نماید،اما آنچه را که اوافشاساخت ، احتمالاً توافق بسته سه جانبه ای خواهد بود که همکاری های استراتژیک آمریکاوهند را باهزینه کامل روسیه استحکام می‌بخشد"
به گزارش این روزنامه وزیرامورخارجه آمریكا،پمپئو آمادگی داردكه به عنوان یک متحد استراتژیک، درتمام جبهات مرتبط باهند،باروسیه رقابت نماید. وی باسخنرانی در جمع حاضران توضیح داد كه چگونه روابط آمریکا وهند از زمان جنگ سردوبعد از اجرای اصلاحات قوانین بازارآزاد هند تاحد زیادی بهبود یافته است كه منجر به تبدیل شدن ایالات متحده به دومین شریک تجاری دولتهای جنوب آسیا گردیده که در نتیجه درین حوزه معاملات تجاری طرفین به ارزش ۱۴۲ میلیارد دالرارتقایافته است"
به باورنویسنده این مقاله شالوده اقتصادی، اساس گسترش روابط در حوزه های نظامی و استراتژیک میان آمریکاو هند را چنان فراهم ساخت ، به طوری که هند اخیراً به عنوان اولین و تنها "شریک اصلی نظامی" واستراتیژیک ایالات متحده تبدیل شده است.
پومپئو تأکید کرد که آمریکاوهند "منافع مشترک"در حوزه های دفاعی ، انرژی و فضایی دارند و طبیعی است که پرجمعیت ترین دموکراسی جهان باید باقدیمی ترین دموکراسی جهان شراکت داشته باشد.
ایالات متحده باموفقیت به هند فشار آورد تاواردات نفت ایران را متوقف کند .
برقول آگاهان، بودجه روسیه تا حد زیادی به صادرات منابع و اسلحه بستگی دارد ، هند برای هر دو شریک مهم است. بنابراین هرگاه معاملات اقتصادی آمریکا به سرعت جایگزین روسیه در حوزه های انرژی ، نظامی و حتی فضایی شود ،برای روسیه فاجعه آور خواهد بود.
قطر مرکز توطیه برای افغانستان
..............................................
قطر بعداز پاکستان به مثابه دومین خانه طالبان نقش شیطنت آمیز را در خصوص سرنوشت سیاسی افغانستان بازی نمود.ازقراین معلوم است که به تعقیب آیین نامه توافقات پشت پرده میان آمریکا وپاکستان، تابوت کشوری بنام افغانستان به مهندسی زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا و نمایندگان پاکستان ازجمله ارتش نیابتی آنکشور بنام طالبان آراسته گردید و تصمیم گرفته شد تا مقدرات سیاسی افغانستان دربدل ایالت جامووکشمیر هند برای پاکستان واگذار گردیده وازینطریق بطرز مشترک منافع راهبردی آمریکا رابعد ازخروج احتمالی نیروهایش از افغانستان تضمین نماید.
درین راستا وبگاه«چتم هاوس»منازعات تاریخی ایالت جامو و کشمیر را مورد کنکاش قرار داده خاطر نشان میسازد:[4] "برای ختم بحران کشمیر معامله بزرگ نیاز است.جریانی که نیاز آن برای ده ها سال بر کشمیر احساس میگردد.کلید قفل بالقوهٔ چنین معامله یی رانمی توان در دهلیزهای رسمی اسلام آبادودهلی نو ،دروجود گروگان های تاریخ ،لفاظی وعصبانیت و سیاست های داخلی یافت ، اما دردوحه قطر جای که مذاکره کنندگان آمریکایی و مقامات طالبان در حال مذاکره درباره یک توافق احتمالی صلح هستند،میتوان دریافت"
در راستای رخداد های اخیر کشمیر،روزنامه واشنگتن پست در مقالهٔ، جریان انکشافات اخیر را درکشمیرمورد بررسی قرارداده وبگونه ازنقش کاخ سفید و نمایش چراغ سبزبرای تغییرات سیاسی در کشمیر پرده برداشته مینگارد:"[5]طبق گزارش ها،دولت مودی پیش از تصمیم اش در خصوص برنامه هایش در خصوص تغییرسرنوشت سیاسی ایالت جامووکشمیر به ایالات متحده آمریکا خبر داده بود.رئیس جمهور ترامپ درین اواخر به خاطر میانجیگری میان دولت هند وپاکستان در خصوص کشمیر برای نخست وزیر هند پیشنهاد داده بود درواقع برخی گزارشات حاکیست که ممکن است طرح پیشنهادی ترامپ باعث تسریع برنامه مودی درکشمیر شده باشد."
مزیدبرفاکتهای متعدد در خصوص پیوستگی رخداد های کشمیر به پروسهٔ صلح افغانستان،فارین پالیسی در مقاله خود مورخ نهم اگست،پیوند جریانات کشمیر باتعاملات صلح افغانستان را مورد نگرش قرار داده مینویسد:[6]"دهلی نو سرانجام می تواند ایالت[کشمیر] را به طور رسمی ادغام کند و"ضربات قطعی به انگیزه های جدایی طلبان منطقه وارد نماید." همچنان این جریانات در امتداد طرح پیشنهادمیانجیگری ترامپ وتسریع پروسه صلح افغانستان که تاحدودی بوسیله اسلام آباد تسهیل یافته است،و می تواند به یک توافق سیاسی نهایی منجرشود که نقش برجسته ای را به طالبان دهد،پیش میرود. "
واکنش ها
............
دولت پاکستان در پاسخ به اقدامات اخیر دهلی جدید،باگزینش دیپلماسی نرم،در راستای واکنشهای اجتماعی در جهت رضایت مردمان جامو وکشمیر وجامعه پاکستان ،به یک سلسله مانور های سیاسی شامل رویکرد های دیپلماتیک وتجارتی مبادرت نموده است.سیاست ریاکارانه پاکستان نه برپایه تقابل باهند بلکه براهداف فریبکارانه مردم استوار خواهد بود.
درعین زمان پاکستان و هواداران نیابتی آن در افغانستان باعطش روز افزون مایل اند تا معاملات منعقده پشت پرده با آمریکا درقطر وماحول آن باموفقیت دنبال گردد.
وبگاه« ورلد آسیا پسیفیک» رخداد های اخیر کشمیر را مورد کنکاش قرارداده ودر خصوص واکنش طالبان ومقامات پاکستان دررراستای انکشافات اخیر کشمیر و برنامه مذاکرات قطر مینگارد:"[7]
طالبان روزپنج شنبه گفتند که اختلاف هند و پاکستان بر فرازکشمیر نباید با اوضاع افغانستان ارتباط داشته باشد.
این روزنامه در خصوص موقف نماینده پاکستان در کابل مینگارد:"
زاهد نصرالله خان ، سفیر پاکستان ، در یک سخنرانی در کنفرانس خبری در کابل گفت: "موضوع کشمیر هیچ ارتباطی باخشونت ها درافغانستان ندارد .
آری؛
در پایان این سناریو ومسابقات بزکشی میتوان استنتاج کرد که افغانستان در بدل ایالت جامووکشمیر وتامین رضایت هندو تغییر قطب نمای استراتیژیک آن کشور به سمت آمریکا،به حیث قربانی برگزیده شده وعنقریب برای کسب حمایت اسلام آباد در امتداد بازی استراتیژیک آمریکا در افغانستان ومنطقه برای پاکستان ولشکر نیابتی آنکشور اهدا خواهد گردید.
هنوزنمیتوان از بازتاب واکنشهای روسیه چین،وایران در خصوص این معاملات پشت پرده سخن گفت.نقش« آی اس آی» را نمیتوان دربازتاب واکنش های آنها بی اثر پنداشت .ممکن منافع این کشور ها از طریق پاکستان تضمین شده باشد.درحال حاضر مقامات سه کشوربرای رویاهای دایمی شان که شکست آمریکا وخروج ارتش آن کشور ازافغانستان است،دست یافته اند؛
با احترامات بی پایان
عارف عرفان
لندن،اگست ۲۰۱۹
منابع:
[1]Global reaserch ,ND POLICY, ASIAReading Between The Lines: India Has Sour Grapes Over America’s Afghan Peace Talks
Written by Andrew Korybko on 2019-02-06
[3]Asiapacific-reaserch.com, US-India Strategic Partnership: Pompeou Hinted at a Big “Surprise”. Contain both Russia and china,14june 2019
[4]Chatham House,In Kashmir, Afghanistan Talk May Hold the Key to Peace,4march 2019
[5]wshington post'India just pulledJammuand Kashmir’s autonomy. Here’s why that is a big deal for this contested region.7Agust2019
[6]foreignpolicy.com,Is Kashmir About to Blow?9Agust2019
[7] World Asia Pacific,
Taliban want Afghanistan not linked to Kashmir issues,08'082019
بالا
بازگشت