مولانا جلال الدين بلخی ترک تبار است

سعيد

 

جنا ب د کتر سعید فا طمی ( نیو جرسی ) نوشتۀ شما را د ر صفحه 4 شما ره 6 و  صفحه 14 شما ره 8 جرید ه میرا ث ایران » مطا لعه نمود م ا مید ا ست به نکا ت ذ یل توجه فرما یید.

حضرت مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی ثم رومی د ربلخ یا مرکز(ترکستا ن جنوبی) که فعلا مربوط مملکت ا فغا نستا ن میبا شد تولد یا فته و زبا ن ما د ری ا ش ترکی و زبا ن د ومی ا ش د ری بود ه ، طوریکه د ر ترکستا ن ا فغا نستا ن همه ترکی  زبا نا ن به عین شکل زبا ن د ومی شا ن د ری میبا شد. مولا نا د رسن 6 سا لگی با پد رش سلطا ن العلما ا زطریق ا یرا ن  به قونیه ترکیه  ا مروزی هجرت نمود ه ا ست  و د ر  ا یران با  شیخ فرید الد ین عطا ر ملا قا ت  نمود ه ،    تما م علا قه و ا رتبا  ط  مولا نا  بجز  ا ز چند رو ز د رخا ک ا یران  ومرد م ایرا ن همینقد ر بود ه و بس .  

مولا نا د ر خا نۀ خود بزبا ن ترکی ا وزبیکی صحبت مینمود و تا جیکی ر ا طوریکه ا ز ا شعا ر ا و برمی آ ید بحد عا لی مید ا نسته و وی ا شعا رترکی بسیا ر د ا رد ا و گوید .

ترکی همــه ترکی کند         تا جیــــک تا جیکی کند

من سا عتی ترکی کنم         یک لحظه تا جیکی کنم  

گویا تنها لحظۀ تا جیکی گوی ها ی ا و شعرسرود ن وی ا ست وبس . ا گر ا و ا یرا نی می بود و یا به ا یرا ن تعلق می د ا شت چرا به ا یرا ن حیا ت بسرنبرد ؟ و معلو م ا ست که ا و ترک بود ه و با ترکا ن ترکیه ا حسا س آ را مش و قومیت و هم زبا نی مینمود ه ا ست . حضرت مولا نا ترک بود ن خود را ا ینطور ثا بت مینما ید و پا سخ ا ین سوا ل ر ا که مولا نا ی رومی ا ز کجا ا ست ا ز خود ا و بپرسیم .

گفتم ز کجا یی تو ، تسخیر زد و گفت ا ی جا ن           نیمیم ز ترکستا ن ، نیمیم ز فرغا نه

و با ز د ر بیت زیر تأ کید مینما ید که ا و یک ترک ا ست و طوریکه ترک ها گوشت ر ا نیم خا م میخورند و میفرما ید که من ترک هستم و د ر تصو ف ، نیم خا م میبا شم

ترک جوشی کرد ه ا م من نیم خا م          ا ز حکیم غز نو ی بشنو تما م .

بیت با لا بصورت خا ص حکم مینما ید  مولا نا به ترک بود ن خود هم ا عترا ف و هم ا فتخا ر مینما ید. نوشتن ویا سرود ن شعر بزبا ن فارسی ا ین معنی ر ا نمید هد که با ید نویسند ه و یا شاعر فا رسی زبا ن با شد. حکیم ا نوری ا بیورد ی ،  خا قا نی شیروا نی ، نظا می گنجوی ، ا لخا رزمی ، شمس تبریزی یا مرشد عا لی مولا نا ، حضرت ا بوا لمعا نی بید ل ،    ا بو ریحا ن بیرونی ، شیخ محمود شبستری ، ا بو علی سینا بخا ر ا یی ، زیب ا لنسا مخفی ، میرزا ا سد الله غا لب ، حضرت  ا میر خسرو بلخی ثم د هلوی ، فرخی سیستا نی و صد ها ی د یگر ترکی زبا نا ن بود ند که بزبا ن فارسی آ ب حیا ت بشما ر رفته و ستون فقرا ت ا د بیا ت فارسی ر ا تشکیل د ا د ه ا ند و تعد ا د زیا د ا ینها بشمول صا یب تبریزی به هر د و زبا ن ترکی و فارسی شعرسرود ه ا ند و با ید بد ا نید ا شعا ر آ بد ا ر و ملکوتی صا یب تبریزی هم به ترکی و هم بفا رسی مقا م ا رجمند و عا لی د ا ر د .

 

جنا ب آ قا ی سعید فا طمی . شما بجا ی ا ینکه  ا ند رز و پند خد ا وند گا ر بلخ ر ا بپذ یرید ، برعلیه آ ن ا قد ا م کرد ه ا ید . جضرت مولا نا میفرما ید ..   

تو برا ی و صل کرد ن آ مد ی         نی برا ی فصل کرد ن آ مد ی

سلطا ن محمود کبیر، تیموریا ن عا لیمقا م ترکستا ن هرا ت و هند، سلجوقیا ن ، ترکا ن عثما نی ، وغیره همه ترکی زبا نا ن بود ند که ا زخا ن نعمت آ نها ، زبا ن فا رسی رونق یا فته ا ست ، شهنا مه فرد وسی بد ربا ریک ترک معظم سرود ه شد ه   ا ست وآ ن ترک برا ی فرد وسی مستمری مید ا د تا شهنا مه ر ا تهیه کند .

مبرزا با یسنقر تیموری ، نسخۀ مفقود شد ۀ آ نرا بد ربا رشا هرخ میرزا ی تیموری تکثیرکرد. و شما برا ی اینکه د وستی ا ین د و ملت ترک وفا رسی ر ا با هم نزدیک بسا زید برخلا ف فرمود ۀ مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی رومی عمل مینما یید.

برا ی روشنی موضوع جنا ب آ قا ی فا طمی لطفأ به شما رۀ 726 د رصفحه 14 جریدۀ ا مید مرا جعه فرما یید که د ر با رۀ « نقش تیموریا ن د ر تد وین د یوا ن خوا جه حا فظ» نوشته ا ند.    

ما نگا هی  سریع وسیا ل برد یوا ن خوا جه حا فط وجمع آ وری وتصحیح آ ن د رعصرتیموریا ن هرا ت می

ا فگنیم . تیموریا ن هرا ت نه تنها د ر روا ج و پخش هنرخلاقه مینا توری ، تذ هیب ، وفن خطا طی کا رها ی تا با نی کرد ه ا ند ، بلکه د رنقد وسره سا ختن کتب ا د بی وعرفا نی همت گما شته بود ند ، بویژه د ر روزگار شا هرخ میرزا که با شهزا د ه با یسنقر میرزا سرپرستی هنرستا ن هرا ت را به عهد ه د ا شت .

مستشرقین عقید ه د ا رند که ، هرگا ه تیموریا ن هرا ت د ر امورهنروکتا ب د و ستی مسا عی خود را صرف نمی کرد ند، ا ینهمه آ ثا رشا ید د ربرابر آ ما ج نا بودی قرا رمیگرفتند.

کا رجمع آ وری وتصحیح کتب کا رآ سا نی نبود، با آ نهم ا ین شهزا د ه هنرد وست برمبنا ی مقد مه ا یکه بر حما سة شهنا مه نگا شته ، خد ما ت فرا موش نا شد نی د رمورد نمود ه ا ست . همچنین ا نجمنی زیرنظا رت

شهزا د ه فرید ون حسین میرزا، متوفا ی 911 هجری ق ، د رهرا ت برگزا رمیشد که ، منشی آ ن خوا جه عبد الله مروا رید بود. د رمتن مقد مه وشرفنا مه ذ کر رفته ا ست که به حضورشخص شهزا د ه د و نسخه از د یوا ن خوا جه حا فظ ا زجا نب سخن شنا سا ن وکا رآ گا ها ن معروف وقت ، صحیح ود رست منتقد ا نه       انتاج وسا یرنسخ ا زروی آ ن تصحیح گرد ید ه ا ند.

د رشرفنا مه خوا جه عبد الله و د یبا چه ها ییکه د ر دونسخه ا زد یوا ن خوا جه حا فظ ، سا خته وپرد ا ختة د وره  سلطنت سلطا ن حسین با یقرا د ید ه میشود،

جنا ب ا ستا د وا صف با ختری یکی ا ز بزرگا ن ا د ب د ری د ر ا فغا نستا ن ، د رمحفلی سخنرا نی د ا شتند، یکی ا ز حا ضرا ن فا رسی زبا ن ا یرا نی ا زوی پرسید ه ا ست که شما بسیا ر خوب فا رسی صحبت میکنید، فا رسی ر ا ا زکی و  د ر کجا آ موخته ا ید؟ ا ستا د وا صف د ر پا سخ فرمود ه ا ند.: فا رسی ر ا ا زما د ر کلا نم را بعه بلخی و پد ر کلا نم مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی رومی ، د ر ز ا د گا ه خود م بلخ آ موخته ا م . صفحه 12 شما ره 713 جرید ه ا مید

همچنا ن د ر هفته نا مه وزین ا یر ا نیا ن صفحه 43 شما ره 198 نیز د ر موضوع ا شا ره ها شد ه ، ا ما بد بختا نه شا ید شما آ نر ا نخوا ند ه با شید و یا ا گر خوا ند ه با شید ، نوشته ها ی تا ن چنین مفهوم میرسا نند که د ربا رۀ تا ریخ خصوصأ تا ریخ ا د بیا ت فا رسی مطا لعه ند ا رید، و ا گر مید ا شتید با ید منصفا نه می نگا شتید و خوا نند ه ها ر ا برتا ریکی نمی گذ ا شتید .

با آ مد ن ا سلا م د ر ترکستا ن ، زبا ن عربی زبا ن مذ هبی و ا د بی قبول گرد ید چنا نچه علما ی بزرگ ترکستان چو ن ا ما م خواجه ا سمعیل بخا ر ا یی ، ا ما م ترمزی ، ا ما م ا بو منصور ما ترید ی ، ا بوعلی سینا ی بخا ر ا یی ، ا بوریحا ن ا لبیرونی ، عمرنسفی ، قفا ل چا چی وصد ها ی د یگر تأ لیفا ت خود ر ا بزبا ن عربی نوشتند، ا گرقرا ر با شد که د ا نش مند ا ن یک مملکت به یکی ا ز زبا ن ها تأ لیفا ت مینما ید پس آ نها به آ ن  زبا ن و قوم متعلق با شند، علما ی بزرگ فوق ا لذ کرترکستا ن به زبا ن عربی تأ لیفا ت نمود ه ا ند پس ما آ نها ر ا به قر ا ر فورمول آ قا ی فا طمی یعنی آنها عرب  شمرد ه   شوند ؟؟  

زبا ن پا رسی به وا سطه مبلغین مسلما ن عرب به ترکستا ن مروج گرد ید ه و ا ین طوری وا قع شد ه که ا عرا ب قبل ا ز ورود به ترکستا ن ، ا یر ا ن ر ا فتح نمود ند و ا عرا ب فا رسی ر ا آ موختند و با خود به ترکستا ن آ ورد ند و مروج سا ختند وا ز آ ن ا ست که زبا ن فا رسی بنا م ( تا زیک ) یا تا جیک هم شکل زبا ن د ینی ر ا بخود گرفته بود و ا ز آ ن سبب بعضی منا طق ترکستا ن به ا ین زبا ن علا قه مند گرد ید ه و تأ لیفا ت خویش ر ا به آ ن تهیه کر د ند .

یکی ا ز د ا نشمند ا ن محترم بنا م  د ا کتر محمد حید ر د رصفحه 12 شما رخ 700 هفته نا مه ا مید» د ربا رۀ نفوذ فا رسی د ری » چنین مینگا رد : لسا ن د ری مثل تعد ا د زیا د ی ا ز ا لسنه د ر جها ن ، قطعأ ما یملک فرهنگی ممثل هویت کد ا م مملکت ویا کد ا م ملت مشخص نیست ، بلکه ا ین لسا ن زیبا نتیجه سهمگیری تما م ا قوا م و ملل مسلما ن د ر طول هز ا ر سا ل ا خیر میبا شد، خصوصأ ا قو ا م ترک نژا د آ سیا ی مرکزی ، جنوب و جنوب غربی سهم با رز د ا شته ا ند.

ا لبته د ر خور تمجید میبا شد که بعضی کسا ن که حق میگویند بما نند جنا ب د ا کتر ، نا م گر ا می شا ن بخوبی یا د شود.

ا مید و ا ریم که جنا ب  د کتر سعید فا طمی  ر و ش حق نویسا ن ر ا بما نند د کتر محمد حید ر تعقیب نمود ه خو د ر ا ا ز شر تعصب و گز ا فه گویی بد و ر سا زند .

آ قا ی د کتر فا طمی  بد ا نند  مولا نا جلا ل ا لد ین رومی بلخی ا ز نگا ه هموطنی یا فا رسی به ا یر ا ن هیچ تعلقی ند ا ر د ، ا ما ا ز نگا ه معنوی بهمه جها ن ا ر تبا ط د ا ر د  . با تقد یم ا حتر ا م سعید نسفی

 

 

کا پی به روزنا مه ا طلا عا ت جوا ب آ قا ی محترم علی ا کبر عبد ا لرشید ی صفحه 3 شما ره 2946

 

 


بالا
 
بازگشت