نقش فعال ببرک کارمل
درتشکیل " جمعیت دموکراتیک خلق "
هر قطره ء ما موج خروشان شده است
هر موج نگر مایل طوفان شده است
افسرده چرا شوم زبیداد زمان
هرکودک ما رستم دستان شده است
" فروغ هستی "
بخش سوم
3- : دو دیدگاه متفاوت دربارهء متن بیانیه ء اساسی کنگره ء موءسس
با شگفتی باید گفت که پس از دوران فروپاشی اتجاد شوروی و ترجمه طبع ونشر " رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان " توسط عزیز آریانفر ، درحال حاضر این واقعیتهای تاریخی بروشنی آشکار شده است که : "
- " محمد نادرشاه آگاهانه وبه همکاری انگلیسها بر قبایل افغان بویژه بر قبیله های وزیر، مسعود منگل وردک قبیله ء احمد زایی لوگر و قبایل درانی تکیه کرد وشعار سیطره طلبانه ء قبایل افغان را به پیش کشید وپیش از رسیدن به مقام سلطنت خودرا " نادر افغان " خواند "
ولی به غلزاییان بویژه سلیمان خیل اعتماد نمی توانست زیرا به قول سردار محمد رحیم نویسنده ء برگهای ازتاریخ ، " بی بی مریم مادر حبیب الله کلکانی" دختر یکی ازکوچنده گان سلیما ن خیل بود به همین علت وبا الهام ازجهاد ضد استعما ری ملا مشک عالم اندر وترسب نفرت تاریخی سلیمان خیل غزنی علیه امیر عبدالرحمان وتمرکزهای خونین دوران سلطنت محمد ظاهر شاه مانع بازگشت شاه امان الله "غرب گرا " به کابل شد وازدولت حبیب لله کلکانی پشتیبانی بیدریغ کرد.(7 )
رازهای سربه به مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان ، این واقعیتهارا نیز فاش و آشکار ساخت که : - " محمد نادرشاه از روحانیت بویژه حضر ات پیشوایان طریقه های قادری و نقشبندی استفاده ء ابزاری کرد " جمعیت العلما " تشکیل گردید " ولی ا یتلاف نادرخان باروحانیت به این معنا نبود که بنیادگرایان و اپسگرا و تندرو اسلامی به یکی از ستونهای رژیم مبدل گردد "
" نادرخان در جرگه ء حل مسا له حاکمیت سیاسی افغانستا ن ای.ریکس نماینده ء سیاسی سفارت شوروی درکابل ونماینده گان سیاسی ترکیه وپارس را دعوت کرد (15اکتبر 1929 ) " دران زمان کشور ایران امروز ، بنام پارس یاد میشد ولی دردوران شاه شجاع ( 1839 ) ، حضور ونفوذ استعمار بریتا نیا و " استبداد کبیر! " سردار محمد هاشم صدراعظم ، دونام بزرگ وتاریخی "خراسان" و " ایران " کشورما با هزاران دریغ قربان معامله ء نابرابر با نامهای "افغانستان " و " افغان " گردید و با همه میراثهای شایستهء فرهنگی وتاریخی آنها ، به استعمار جویان بریتانیا ی کبیر وبه شاه " پارس " ارمغان شد.
ولی باور دارم که آزاده گان میهن ، این گناه بزرگ وغم انگیز سود اگران آب وخاک و " نام و ننگ " را هرگز نخواهد بخشید
درادبیات شفاهی و این بیت نغز ودلاویز مردم دوسوی دریای خروشان آمو درداستخوانسوز جدایی مردم خراسان زمین باچی باور روشن وبه این واژه ها بیان میشود که: -
" دریاکه کلان شود نگا هش کی کند دودل که یکی شود جدایش کی کند " (1 )
واقعا که دلها ودریاهای بزرگ انسانی را هیچ قدرت استعماری واستبداد ی جهان تا ابد از هم جدا نمی تواند (1) : ( دروا ژه های " نگاهش و جدایش " حروف ردف " ها و یا " وزنهای ناهمگون واندکی کاستی د ارد )
- به هرحال " نادرخان پس از رایزنی با برا دران خود " ریکس " ؛ نماینده ء شوروی را فراخواند ودیدگاه اورا درزمینه جویاشد ولی ریکس " نماینده ء شوروی بایسته دانست تا با همتایان ترکی وپارسی خود مشوره کند " وتنها پس از مشوره با آنان ، فیصله ء جرگه ء قبایل افغان دوسوی مرز دیورند را تایید کرد سخن کوته که به گفته موءلف "رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی ... " رهبران شوروی تقریبا بیدرنگ وبازهم پس از هماهنگ ساختن مسأله شناخت دولت نادرخان با نماینده گان دولت ترکیه وپا رس ، رژیم نادرخان را به عنوان حاکمیت دولتی قانونی کشور ما به رسمیت شناختند و محمد نادرخان وحواریونش در روند جنگ داخلی به یاری جنگجویان قبایل افغان ( پشتون ) ونیروهای انگلیس به قوت رسید واستقرار یافت
در " رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان " این رویدادهای تاریخی نیز بازتاب روشن یافته است که
" مهره های کلیدی دولت محمد نادر شاه به هنگام تماسها ی خود با جانب شوروی خاطر نشان میکرده ا ند که به اصلاحات شاه امان لله ادامه میدهند ولی این اصلاحات به تدریج پیاده خواهد شد “
- عبدالعزیز خان لندنی وعبدالمجید حکیموف " عبدالمجید زابلی که دران زمان با همسر روسی خود در مسکو زنده گی میکرد . با ابتکار حمایت از رژیم نو پیش آمدند و درحدود 4-5 ملیون افغانی به دولت محمد نادرشاه اعانه دادند " (8 )
باذکر این واقعیتهای سرسخت تاریخی دروضع کنونی باقاطعیت میتوان حکم کرد که تشخیص و تشویش سیاسی و روانی ببرک کارمل پیرامون بیانیهء اساسی نورمحمد تره کی ، به هنگام تشکیل " جمعیت دموکراتیک خلق" تفکر ی ذهنی گرانه وتشویشی بیهوده نبوده است .
این واقعیت شایسته ء گفتن است که هیأ ت نماینده گی و ادامه دهنده گان راه ورسم مبارزهء دموکراتیک وضد استبدادی دکتر عبدالرحمان محمودی در نخستین کنگره موءسس " جمعیت دموکراتیک خلق " حضور نیافت ولی شادروان محمد نعیم شایان یکی از یار ان باوفای دکتر عبدالرحمان محمودی فقید ، پس از تشکیل کنگره اول جمعیت دموکراتیک خلق کلکسیونهای پنجسال مسایل بین لمللی احزاب کارگری ملی ومترقی جهان را به نورمحمد تره کی منشی عمومی کمیتهء مرکزی ،به وسیله ء من اهدا واز جمعیت نوبنیا د ما پشتیبانی بیدریغ سیاسی فرهنگی و معنوی کردند روان این مرد آزاده ء وطن شاد باد
لاز م به تذکر است که مجله ء مسایل بین المللی ازسوی احزاب کارگری جهان در چکوسلواکیا باخط ریز طبع ونشر میشد درین مجلات تجارب غنی مبارزات عملی وتیوریک احزاب دموکراتیک ملی ومترقی کشورهای آسیا افریقا وامریکا ی لاتین توسط رهبران آنان ، بازتاب روشن می یافت و درهمان برههء تاریخ گنجینه ء خوبی برای ارتقاء سطح آگاهی جمعیت دموکراتیک خلق از تجارب تیوریک انقلابها ی دموکراتیک ملی ومترقی کشورهای آسیا وافریقا پنداشته میشد زنده یاد محمد نعیم شایان در نشرات خارجی رادیو افغانستان به حیث کارمند اجیر کار میکرد و مجلات مسایل بین المللی از طریق رادیوهای سویدن به آن شعبه رادیو بصورت منظم فرستاده میشد .وتاجاییکه آگا هی دارم ایشان پس از تجاوز حضور ونفوذ مثلث طالبان القا عده ونظامیگران پاکستا ن به پشتونخوا مجبور به مهاجرات و در دیاران غربت جا ودانه شد ند .
سخن کوتاه که کار کنگره ء اول ( کنگره ء موأسس ) جمعیت دموکراتیک خلق پس از چند دقیقه تأخیر ، توسط محمد طاهر بدخشی سخنگو وگرداننده ء جلسه ء کنگره درست درساعت 2 بعد از ظهر11 جدی 1343 خورشیدی برابر به اول جنوری 1965 م آغاز گردید
4 - : توضیحاتی درباره ء جریان جلسه گنگره ء موأسس .
استاد جمعه نو پرور موألف کتاب " ازموج تا طوفان " ویکی ازفعالان حزب دموکراتیک خلق این پرسش پرخاشجویانه را مطرح کرده اند : -
" درصورتیکه اعضای کنگره مرامنامه واسا سنامه ء ح.د.خ.ا را تصویب نکرده بود طی 12ساغت جلسه ء مصروف چی کارهای بوده است ؟ به پاسخ این پرسش پنجسال پیش درتارنمای آریایی نوشته بودم که : -
نخست دراول جنوری 1965 م ( 11جدی 1343 ) قانون احزاب سیاسی تصویب وتوشیح ونافذ نشده بود و " کمیته ء سرپرست " قبل از توشیح ونفاذ قانون اساسی وقانون احزاب سیاسی ، حق تشکیل حزب سیاسی را نداشته است
ثانیا محمد ظاهرشاه وهواداران " دموکراسی تاجدار " به این باور بوده اند که که هرگاه قانون احزاب سیاسی تصویب توشیح ونافذ گردد بنیادگرایان وابسته به امارات عربی پا کستا ن وآخوندهای خشک اندیش ایران ، بر اساس احکام قانون احزاب سیاسی ، از سطح نازل سواد سیاسی توده های مردم میتوانند استفاده ء ضد دموکراتیک کنند وطی مدتی نه چندان طولانی به نیروی خطرناک واپسگرا وبه عامل کندی رشد جامعه مبدل شوند .
به اساس همین منطق محافظه کارانه واحتیاط مضر درباریان ، طرح قانون اساسی احزاب سیاسی تا پایان دههء دموکراسی وسقوط سلطنت توسط سردارمحمد داوود ( 1352 خورشیدی ) توشیح نشد واحزاب سیاسی ، یکجا با محمد ظاهر شاه متوفا ی افغانستان درست دهسال تمام در قصر گلخانه زندانی بود و کمیته ء سر پرست تدارک کنگره اول درچنین احوال واوضاع سیاسی کشور "جمعیت دموکراتیک خلق " را تأسیس کرد وسپس در روشنی وضع مشخص جامعه باشناخت ضرورت زمان مطا بق به قد وقامت آن اسا سنامه و مرامنامهء آنرا برید ودوخت و به آهنگ شتابنده تر از احزاب سیاسی حبهه ملی استاد خلیلی و افغان ملت غلام محمد فرهاد رشد کرد وبه یک حزب سرتاسری ملی وضد زمینداری اربابی وقبیله سالاری مبدل شد وقابلیت حیاتی یافت
سخن کوتاه که کنگره طی 12 ساعت وظایف با اهمیت تاریخی سیاسی وسازمانی زیرین را به انجام رسانید
- سخنرانی افتتاحیه : توسط زنده نام محمد طاهر بدخشی
- انتخاب آدم خان جاجی افسر باز نشسته ء قوای هوایی مرد وطندوست پرهیز گار ؛ مسلمان صیقل شده وکهنسال ترین اشتراک کننده ونماینده ء کنگره ، به حیث رییس موأقت کنگره ء اول ( کنگرهء موأسس )
- سخنرانی آدم خان جاحی
آدم خان جاجی عنصر ملی با تجربه ومردی روشن بین بود درجریان تدویر کنگره ووقفه ها نمازهای خودرا بصورت منظم ادا میکرد این مرد کهنسال به پیشنهاد محمد طاهر بدخشی گرداننده ء کنگره بارأی علنی وبه اتفاق آراء به حیث رییس موأقت انتخاب شد
رییس مو أقت سخنان خودرا نخست به زبان فارسی دری وبصورت شفاهی وفصاحت کامل ایراد واز اعتماد نماینده گان اظهار امتنان وسپاس کرد . سخنرانی این مرد باتجربه محتوای غنامند ساده روشن وسمت دهنده داشت
رییس موأقت پس از اظهار سپاس وتحلیل موجزی از ماهیت استعمار کهن و استبداد استعماری وافشای صریح " سیاست نفا ق افگنانه " استعمار بریتانیا ی کبیر وامیران وشا هان دست نشانده استعمار در افغانستان با منطق قوی ، اعتماد به نفس ودور اندیشی ودرست اندیشی این رهنمودهای پرمغز معنا وشعارهای الهام بخش را زمزمه کرد :
- ما نیروهای ضد استبداد ضد استعمار کهنه ونو و " انقلابیون " هستیم
- ما آزادیخواهان وطنپرست ، ترقیخواهان و " ملیون " هستیم .
- ماطرفدار حکومت قانون و " سیاسیون " هستیم
- ما چون دریک کشور بسیار ظلم دیده مبارزهء سازمان یافته را آغاز میکنیم
" احتیاطیون " هستیم .
- سخنان آرا م بدون های وهوی ودلنشین آن پیر مرد خرد مند هنو ز هم پس از 44سال در گوشم طنین آهنگین دارد .
- اگرکه چنین شخصیت ملی وطندوست وآگاه ، بدون هیچ دلیل موجهی از جمعیت دموکراتیک خلق داوطلبانه کناره گیری کرد ولی گفتار ژرف وکردار موزون آن سپید موی با تجربه ومردمشناس ، تأثیر ژرفی درشعور سیاسی خصلت انقلابی ، زنده گی اجتماعی کار ومبارزه ء شماری از نماینده گان بجا نهاد
- انتخاب نایب رییس موأ قت کنگره
سید عبدالجکیم شرعی جوزجانی تحصیلکرده ء دانشکدهء شرعیات ازبک تبار پژوهشگر زبان وابیات ازبکی وحقوق اسلام ونماینده ء آگاه اقوام تورک افغانستان به پیشنهاد محمد طاهر بدخشی ، انتخاب گردید .
پس از یک وقفهء کوتاه وتصویربرداری ازاشتراک کننده گان
کنگره مو أسس توسط محمد اکرم کارگر ،آ غاز شد در میان اعضای کنگره ء اول ، تصاویر غلام محی الدین زرمتی وکیل عبدالله جاجی دکتر ظاهر احمدزی وآدم خان جاجی به نظر نه میرسد
کار کنگره با معرفی زنده گینامه کار ومبارزه ء سیاسی نور محمد تره کی ونقش او درهیأت اجراییه جنبش ویش زلمیان توسط محمد طاهر بدخشی آغا زگردید واز ایشان خواهش شد تا بیانیه اساسی کنگره را ایراد کنند
- :5 درباره ء بیانیه ء اساسی توسط نورمحمد تره کی .
درین بیانیه تحلیل موجزی ازوضع تاریخی اجتماعی اقتصادی ملی وبین المللی صورت گرفت به اصول مبارزهء طبقاتی بویژه به تضاد بین دهقانان وملاکان فیودال اشاره صریح و بی پرده شد .
جنبش دهقانی شمالی به رهبری امیر حبیب الله کلکانی جنبشهای خلق سلیمانخیل جدران صافی زمینداور به مثابه جنبشهای ضد فیودالی ضد استبدادی ارزیابی گردید درین بیانیه حلقه های حاکم دوسوی مرز استعماری دیورند به عنوان میراثخوارن استعمار بریتانیای کبیر ودشمنان اصلی خلق افغانستان وضد ملی توصیف شد
تاجاییکه دربخش اول این مقاله تذکاریافت پیش از گشایش کنگره نشست دیگری به اشتراک نورمحمد تره کی ببرک کارمل ومحمد طاهر بدخشی
سه عضو کمیته تدارک کنگره دایر شده ، پیرامون شکل ومتن بیانیهء اساسی کنگره گفتگوی گرم وانتقادی صورت گرفته بود ببرک کارمل درین برهه کار مبارزه وزنده گی حزبی طرف دار شکل نرم ومحتوای قوی ضد امپریالستی ضد استعماری ضد ارتجاعی و ضد استبدادی وطرفدار دفاع از آزادی دموکراسی ترقی وصلح وبرابری حقوقی ملل ومردمان افغانستان وجهان بود و استعمال عریان جنبشهای دهقانی مبارزه ء طبقاتی وواژه های مارکسزم - لیننزم اصطلاحات سرخ سیاسی پیش از وقت غیر ضروری وچپ روی وتحریک آمیز ارزیابی کرده بود به همین دلیل درجریان کنگره خیلی خموش وخسته به نظر میرسید وبرای تسکین اعصاب خویش دو تابلیت ویلیم خورده بود
ولی نورمحمد تره کی ومحمد طاهر بدخشی مغایر دیدگاه ببرک کارمل به این پندار بوده اند که " اهداف ستراتیژیک وغایی جمعیت دموکراتیک خلق نباید از نظر بنیادگذاران جمعیت دموکراتیک پنهان شود "
سپس درز مینه ء کار زنده گی و پیشینه ء مبارزه ببرک کامل در جنبش محصلان دانشگاه کابل واشتراک فعا ل او درتظاهرات شهریان کابل به خاطر دفاع از آ ز ادی انتخابات پارلمانی دورهء هشتم شورای ملی وگرفتاری وحبس او از سوی حکومت شاه محمود صدراعظم ، معلومات موجزی توسط بدخشی ایرادگردید و آنگاه به معرفی زنده گینامه (سجل سوانح ) کار و مبارزه سازمانیافته ء خود پرداخت ویک بسته از اسناد فعالیتهای سیاسی وسازمانی قبلی خودرا به رسم ونشانهء وفاداری خود به آرمانهای ملی ودموکراتیک " جمعیت دموکراتیک خلق " روی میز نورمحمد تره کی نهاد ولی متن آن اسناد تاکنون از نظر حزب دموکراتیک خلق پنهان ماند ودر اسناد واورگانهای نشراتی خلق وپرچم ، میهن و آزادی این دو اورگان همراهان محمد طاهر بدخشی دیگر هرگز انتشار نیافت ولی مستند به نوشته های خطی محمد طاهر بدخشی ،ایشان در سالهای 30- 40 به امر سازماندهی " جمعیت آباد خواهان میهن " با عبدلروء وف ضیاء زاده رهبر این جمعیت همکاری میکرده اند فوتوکاپی نامه های قلمی زنده یاد محمد طاهر بدخشی توسط ضیاء بدخشی فرزند فرهیخته ء عبدالرء وو ف ضیاء زاده ، رهبر " جمعیت آباد خواهان میهن " دربهار سال 1386 دردسترسم قرارگرفته است ایشان درحال حاضر در جرمنی زنده گی میکنند درین اسناد موثق " سنا تور محمد هاشم واسوخت ، عبدالغفور سوزن ،حاج شمس الدین یفتلی ،دکتر احمد قلی وانجنیر زیدا لله " از سازماندهنده گان برجسته ء این جمعیت بوده اند
6 : جمعیت خراسان
دردوران حکومت شاه محمود صدراعظم جمعیت دیگری درسال 1331 جمعیت دیگری به ابتکار دانشجویان لیسه های حبیبیه دارلمعلمین و ابن سینای کابل در" باغ بابر " تشکیل گردید این دانشجویان به مردمان استبداد کوفته ء ولایات بدخشان ، بلخ فاریاب و جوزجان وبه تاجیکان وتو رکان افغا نستان پیوند قومی وتباری داشته اند وسازمان سیاسی خودرا بنام " جمعیت خراسان " نا میده بوده اند .
رضوان قل تمنا گیلدی ،محمد طاهر بدخشی عبدالحکیم مجاهد مزاری غلام رسول سینایی سلام تاشقرغانی برنا اصفی از اعضای برجستهء این سازمان سیاسی بوده اند متنفذین روشن بین محلی از جمله استاد کریم نزیهی ،مولوی خال محمد خسته ابولخیر خیری ،نظر محمد نوا به احتمال قریب به یقین از مشوقین پشت بردهء این جمعیت بوده اند
مبارزه علیه نابرابری حقوقی ،پرخاش داد خواهانه برضد ظلم ملی وقساد دستگاههای بیروکراتیک اداری قضایی عدلی و سیاست فرهنگی وملی دولت مبارزه در راه حقوق وآزادیهای دموکراتیک مردم بوِ یژه علیه بیگاری وستم ملی گوهر هدفهای مبارزهء این سازمان بوده است شگوفه های این سازمان نورسته پس از انحلال نهضت " ویش زلمیان " وسرکوب هوا داران " ندای خلق " " جمعیت و طن " و " نهضت نوروزی " توسط غلام رسول پرماچ نایب الحکومهء مزار شریف پرپرشد وبه هنگام تأسیس جمعیت دموکراتیک خلق اسناد سربسته ء این سازمان نیز چنا نکه در بالا تذکار یافت در شب 11 جدی 1343 توسط محمد طاهر بدخشی پس ازدهسال به نور محمد تره کی سپرده شد ولی این اسناد در مطبوعات حزبی ودولتی دوران حاکمیت فرکسیون " خلق " و سپس در جرا ید "میهن " و " آزادی " اورگانهای مستقل همرزمان محمد طاهر بدخشی هیچگاهی طبع ونشر نه گردید .
به هرحال ادامه دهنده گان سنن مبارزه ء این سازمان دردوران حاکمیت دموکراتیک خلق به این حزب وشاخه های انشعابی آن وغالبا با پیروان طریقت سیاسی محمد طاهر بدخشی همراه شدند این آتشهای زیر خاکستر دردوران حضور ونفوذ اتحادشورو ی به ویژه دردوران تجاوز طالبان القاعده ونظامیگران پا کستا ن به شعله های برافروخته جنبش مقاو مت مسلحانه ء مردم افغانستان مبدل گردید ند ودر وضع کنونی نیز در جبهه های گرم وسرد آزاده گان میهن برضد تجاوز حضور ونفوذ طالبان القاعده نظامیگران پا کستا ن ومدافعان جهانی آنان درداخل وخارج کاروپیکار عادلانه و صلح آمیز میکنند
با عرض خرمت
پایان بخش سوم
اکادمیسین دستگیر پنجشیری
تاریخ 16 عقرب 1387 خورشیدی
برابر به 6 نومبر 2008 میلادی
مدارک
----------------------------
(7) : برگهای از تاریخ معاصر وطن ما ،
نویسنده : سردارمحمد رحیم
مرتب ومترجم : غلام سخی غیرت ، چاپ دوم 2001 محل چاپ
شهر پشاور و
( 8) : برگرفته از کتاب " رازهای سربه مهر تاریخ دیپلوماسی افغانستان "
گزینش وگزارش : عزیز آریانفر ،نشرکردهء تارنمای آریایی
(9) : برگرفته از اسناد قلمی صورت جلسه های "جمعیت دموکراتیک خلق"
++++++++++++++++++++++++
بخش دوم
طوفان جهان ما جها نگــیر بود
هر جا نگری شکست زنجــیر بود
برخیز ایا نســـل جــوان وطنم
شبخون بزن که وقت شبگیر بود
" فروغ هستی "
1 – عوامل بیرونی ودرونی "تشکیل جمعیت دموکراتیک خلق "
درنتیجه ء چرخش سیاست خارجی افغانستان بسوی نزدیکی با کشورهای ایران پا کستا ن وکشورهای عربی خاورمیانه زمینهء امضای قرار داد آب دریای هیلمند با حکومت ایران فراهم شد .درین معاملهء خطرناک محمد ظاهرشاه، سردارعبدلولی وموسی شفیق نقش فعال ومرکزی داشته اند ولی علیه معاملهء فروش آب وآ بروی مردم میهن ، محمد هاشم میوند وال فرکسیونها ی خلق وپرچم گروه کاروشاخه های آشکاروپنهان انشعابی جمعیت دموکراتیک خلق افغان ملت ودیگر نیروهای ملی ووطندوستان شهرکابل در تظاهرات خیابانی خشم وخروش خودرا بیان داشتند ولی علیرغم مخالفت گسترده نیروهای ملی دموکراتیک ومترقی درون وبیرون پارلمان قرا رداد استفاده ازدریای هیلمند درنتیجه امر نهی تخویف تهدید و تلقین شخص محمد ظاهر شاه سردار عبدلولی وموسی شفیق صدراعظم به اکثریت آرای اعضای ولسی جرگه تصویب گردید. وبه این نیرنگها ی پشت پرده ومانورهای درباری در پایان دههء اخیر دموکراسی ، طبل کهن و گوشخراش دنباله روی ،معامله گری وتجارت سیاسی با واپسگرایان منطقه وسلاطین نفت نوش جهان ، به وساطت شاه ایران وکشورکانادا در کشورما نواخته شد . مناسبات خاندان سلطنتی افغانستان وایران شهنشاهی درنتیجهء قرارداد آب هیرمند و " مساعی جمیله "! شاه ایران بهبود یافت شایستهء گفتن است که فرایند این مناسبات باگسیل پیامی ازسوی شاه ایران درجشن چهلمین سالگرد استرداد استقلال آغاز یافت ، استاد بدیع الزمان فروزانفر رییس دانشکدهء علوم منقول و موءلف کتاب احادیث مولانا جلال الدین بلخی پیام آور دربار پهلوی به دربار کابل بود. ازا ن پس مسافرتهای رسمی ودیدو باز دیدها میان شاهان ومقامات بلند پایهء دولتی کشور های ایران ، پا کستان به افغانستان روبه افزایش وروابط آنان روبه بهبود نهاد (4)
در چنین شرایط سیاسی اقتصادی اجتماعی داخلی و بین المللی به هنگامیکه آرایشگران نقابدار وبی نقاب دستگاه حاکمهء کهنه کار ، مبلغان برجستهء زمینداری اربابی - قبیله سالاری زیر شعار" دموکراسی افغانی " ، " دههء دموکراسی " " مشروطیت " ، "دموکراسی تاجدار" ، طبل گوشخراش وکهن سازش کاری وآستان بوسی را می نواخته اند ؛ وارثان واد ا مه دهنده گان سنن پسندیده ء مبا رزات داد خواهانهء " ویش زلمیا ن" ، " جمعیت وطن " غبار فقید و اشتراک کننده گان برجستهء جنبش دانشجویان " دانشگاه کابل" با الهام ازمبارزات ضد استبدادی مشروطه خواهان ووکیلان دوره ء هفتم شورای ملی ، برای نخستین بار درفش مبارزه ء ملی ودموکراتیک زحمتکشان را به تاریخ 18 سنبله 1342 پیش از تدوین توشیح ونفاذ قانون اساسی به نام " کمیته ء تدارک " کنگره ء اول ( کنگرهء موءسس ) " جمعیت دموکراتیک خلق " بلند کردند . این کمیته برای نخستین بار ،در جمال مینه ودر منزل استاد رضا ء مایل هروی دایر وتشکیل گردید . این منزل ، ازسوی ببرک کارمل کرایه شد ه بود ودران با خانواده ودوبرادر نو جوان و مادر مردهء خود ؛ محمود بریالی وتوریالی یکجا کار ز نده گی ومبارزه ء میکرد ه اند .
به این ترتیب این شخصیتهای برجستهء کشور، با شناخت قبلی وگرایشهای همگون یا نزدیک با همدیگر ، با تحلیل مشخص از وضع مشخص جامعه ،جهان وتوازن قوای داخلی منطقه ، وبین لمللی پس ازیکی دودهه اختناق سیاسی بیرق نبرد عادلانهء دموکراتیک ملی ومترقی را به جنبش آوردند .
این نیرنگ نیز لازم به افشاء گری است که گرداننده گان لویه جرگه دوران خیمه سالاری ، از جملهء یک شتربار دست آورد ، فقط یک زنگ شتررا به رهبران جبهه متحد ملی افغانستان بخشیدند وهمین روز 18 سنبله و روزتأسیس شورای ملی و مرخصی عمومی دوران محمد نادرشاه ، محمد ظاهرشاه جمهوریت سردار محمد داوود و روزتأسیس کمیته سرپرست جمعیت دموکراتیک خلق را به ء بهانه شها دت احمد شاه مسعود بنام روز شهیدان نامیدند و به چشم جنبش مقاومت ملی ضد مثلث طالبان القاعده ونظامیگران پاکستا ن خاک پاشیدند
به یک سخن ، در ترکیب کمیتهء تدارک کنگرهء اول جمعیت دموکراتیک خلق میرغلام محمد غبار رییس جمعیت وطن ، نورمحمد تره کی عضو برجسته ء رهبری ویش زلمیان ، دانشمند علی محمد زهماء استاد دانشکده ء ادبیات دانشگاه کابل ، ببرک کارمل اشتراک کنندهءفعال مظاهره شهریان کابل برای آزادی انتخابات دورهء هشتم شورا ی ملی وعضو اتحا دیه محصلا ن ( دانشجویان ) دانشگاه کابل ، میراکبرخیبر استاد اکادمی پولیس محمد طاهر بدخشی و محمد صدیق روهی ، نماینده گان برجستهء همه نسلها نیمهء دوم سدهء بیست اشتراک فعال داشته اند . کهنسال ترین عضو کمیته ء تدارک کنگره ء اول " جمعیت دموکراتیک خلق " میر غلام محمد غبار فقید نزدیک به هفتاد سال عمر و جوان ترین اعضای آن محمد طاهر بدخشی 30 سال عمر داشته اند (5)
2 - تفاوت نظرهای مرامی و سازمانی
بیاد باید آورد که تفاوت نظر اصولی میان میرغلام محمد غبار ودیگر اعضای کمیتهء سرپرست با نزدیک شدن زمان تأسیس کنگره ، پیرامون طرح وتدوین اساسنامه ، برنامه وحل وفصل ساختارتشکیلاتی اهداف سیاسی تاکتیکی ستراتیژیک غایی وگرایش بین ا لمللی " جمعیت دموکراتیک خلق " پدیدار گردید.
دران زمان تعداد مجموعی حوزه های شهر کابل از10تا 12 حوزه وشمار آعضای حوزه ها به هیچ صورت از 70 عضو بیشتر نبود درنتیجه ء اختلاف نظر میان این دوگرایش سیاسی وسازمانی درون کمیته ء تدارک کنگره ضرورت دید و بازدید وگفتگو های رویاروی اعضای حوزه ها با غبار فقید وببرک کارمل احساس گردید درین شرایط استاد زهماء وزنده یاد محمد صدیق روهی با استفاده از فیلوشپ ها وسکالرشپهای کشورهای سویدن وبیروت حضور نداشتند وزنده یاد ببرک کارمل درعمل ازگرایش بخش جوان کمیته ء سرپرست نماینده گی میکرد و نورمحمد تره کی آگاهانه مایل نبود که خودرابا غبارفقید مواجه کند. منزل میرغلام مخمدغبار درکنار جادهء ولایت کابل موقعیت داشت من سرحلقه ء کمیته ء شهر آراء و کارته ء پروان بودم دران مرحله فعالیت تشکیلاتی ما ، حوزه های جمعیت بنام کمیته یاد میشد روانشاد حیدر مسعود برای من، هادی کریم ویکی دو رفیق دیگر ، زمینه ء ملاقات را با غبار فقید فراهم ساحت. این نخستین ملاقات ما با این مرد پخته جوش دوران استقلال شاه امان الله واستبداد کبیر وصغیر خاندان سلطنتی بود . سرو وضع مرتب ودریشی به تن داشتند. رنجهای طولانی زندانهای استبداد وتبعید های طولانی قامت برجستهء او را خم نکرده بود بیداد. زمان و زنده گی ازشور حیات حافظه نیرومند ونیروی مقاومت این دمو کرات انقلابی نه کاسته بود .
غبارفقید پس از تعارفات به صحبت خویش آغاز وصادقانه بیان کرد که :- درین روز ها شماری ازدوستان مرابه اخذ " حق السکوت " از حکومت انتقالی دکتر محمد یوسف متهم میکنند . ایشان بدون هرگونه برافروخته گی ،قباله های شرعی واسناد موثق قانونی را به ما ارایه نمودند که حکومات استبدادی درگذشته خلاف این اسناد شرعی بالای زمین پدری ایشان چنداتاقی را درکنار جادهء ولایت برای پوسته خانه اعمار کرده بود ودهها سال بدون پردا خت کرایه ازان استفاده میشد ه است این جایداد شرعا مسترد و قیمت آبادی آن نیز طبق قانون محاسبه حل وفصل شد ه بود. به ایشان گفتم ممکن مخالفا ن چنین تبلیغاتی به کنند ولی باتکیه به منطق مردم خویش به این باوریم که " گل خشک هرگز بردیوار نمی چپسپد " آرزو مندیم که دیدگاه شمارا دربار ه اهداف سیاسی وموازین سازمانی "جمعیت دموکراتیک خلق " ورا هها ووسایل مبارزه ء فردای خویش بدانیم.
آنگاه غبار فقید دیدگاه خودرا وبدون پرده پوشی به این الفاظ آغاز وبا همه شفافیت بیان کردند که : " اختلاف نظرما با " ببرک جان "، ماهیت سیاسی دارد .ایشان به این باور بودند که از حدود قانون اساسی وشاهی مشروطه نباید گامی فرا تر نهاده شود. غبار فقید پرده از روی استبداد استعماری ونظام شاهی افغانستان برداشت وگفت " شما از افراط کاریهای مستبدانه خاندان سلطنتی هنوزشناخت کافی ندارید از دوران محمد نادرشاه (1930 ) تا امروز ( 1964 ) ، صدها مشروطه خواه ، جوانان بیدار وترقیخواه این آب وخاک را ، به گناه مبارزه در راه آزادی دموکراسی شاهی مشروطه به دار آویخته ، لقمه ء توب ساخته زندانی تبعید واز مردم تجرید ،بد نام واز صف مبارزهء فعال ضد استعماری وضد استبدادی بیرون ریخته وبی نقش کرده اند ودر فرجام با شفا فیت وبروشنی گفتند : " با همه شناختی که از خاندان حکمران کشور دارم باورم نمی آید که ماهیت استبداد در افغانستان ، تغییر کیفی کرده باشد خاندان حکمران ، نسل دیگری از انقلابیون نورستهء ما را به میدان خواهند کشید آنان را شناخته شکارو ترور سیاسی میکند ودر پل باغ عمومی به دار می آویزد. من مسوولیت این گونه بیدادگری و کشتار خونین نسل دیگری ازمبارزان وطن را به عهده گرفته نمیتوانم.
در پایان این دیدار الهام بخش به نماینده گی ازهمرزمان ، ازکار اقناعی وتوضیحی دلسوزانه زنده نام غبار فقید سپاسگزاری کردم وبه ایشان با اطمینان محکم گفتم که شما با کارنامه درخشان مقاومت دادخواهانه وقربانیهای بی مانند تاریخی خویش براستبداد استعماری ضربه های کاری وارد آورده اید. آرزومندم که ادامه دهنده گان سنن مبارزات ملی وضد استبدادی شما در راه تأمین حاکمیت دموکراتیک کارگران ودهقانان وتمامی زحمتکشان افغانستان با گامهای استواری بازهم به پیش روند وبر نظامات نیمه جان زمینداری اربابی وارتجاعی کشور ضربه های دیگری وارد بتوانند .درفرجام غبار فقید آرزومندی خودرا برای سعادت وپیروزی ما ابراز داشتند یا د ایشان به خیر وروان شا ن شا دباد.
شایسته گفتن است که پس از هفت سا ل ازین ملاقات هنگامیکه دراوج پیروزی مبارزات انتخاباتی هادی کریم کاندید وکالت مردم پنجشیر وبه اتهام تحریک مردم به قیام علیه نظام سلطنتی گرفتار محاکمه ومحکوم به شش سال حبس شدم ودر زندان قلعهء کرنیل دهمزنگ دریک سلول مجرد زندانی بودم ؛ غبار فقید به خاطر تداعی همان سخنان آگاهی بخش خویش علیه استبداد خاندان سلطنتی ، یک جلد از جمله پنجاه جلد کتاب "افغانستان درمسیر تاریخ " راکه به ابتکار وهمت زنده نام استاد عبدالروءوف بینوا ازتیغ سا نسور" شاهانه دموکراسی" نجات یافته بود به وسیله ء سید عبدالحکیم شرعی جوزجانی برایم فرستادند. بپاس این همکاری دلسوزانهء فرهنگی غبار فقید ، گوهر این اثر قطورایشان را ، در رسالهء بنام "معرفی افغانستان درمسیر تاریخ " فراهم آوردم وبه وسیله زنده نام ابراهیم سامل تایپ تکثیر ودردسترس رفیقان ودوستان واز جمله یک نسخهء آن دردسترس حقنظرنظروف دانشمند تاجیک ومترجم کارشناسان شوروی در وزارت معادن قرارگرفته بود. تا جاییکه پس از قیام هفتم ثور 1357 آگاهی یافتم اکادمیسین حقنظرنظروف از کتاب " افغانستان در مسیر تاریخ " در اثر با ارزش تاریخی خویش بنام " مقام تاجیکان درتاریخ افغانستان" استفادهء گسترده کرده بود. اکادمیسین حقنظر نظروف تا پایان عمر در مرکز خاور شناسی اکادمی علوم تاجیکستان مستقل خدمت کرد.
به هرحال از توضیحات موجز ورویاروی غبار فقید به این حقایق آگاهی یا فتیم که درهمان برههء تاریخ جامعهء مستعد به تکامل ما ، گوهر اندیشه ها وارمانهای غبار فقید، استقرار شاهی مشروطه ، جدایی دین از دولت، حاکمیت قانون مبارزهء مسالمت آمیزعلیه استبداد ارتجاع واپسگرایی تندروی دفاع از صلح وامنیت پایه دار، برابری حقوق زنان بامردان تأمین حقوق و آزادیهای دموکراتیک جامعه واحترام به ا رزشهای اعلامیهء جهانی حقوق بشر بوده است
غبار فقید شخصیت آزاد اندیش ودموکرات انقلابی بود. اودنباله روی از گرایش بین لمللی مسکو، چین و حزب اخوان المسلمین مصر وخاورمیانه را زیان بخش وتجرید کننده ارزیابی میکرد و سیاست مستقل ملی نا وابسته گی وعدم انسلاک را صحیح ترین پالیسی خارجی ومنطبق به منافع مردم افغانستان می پنداشت.
گوهر اختلاف وتفاوت نظرغبار فقید با نور محمد تره کی وببرک کارمل به باورم همین گرایش روشن ایشان به رشد مستقل ملی افغانستان واحد تجزیه نا پذیر ما واستقرار دولت مشروطه شاهی به مثابه هدف غایی بود ه است .
غبار فقید پس از روشن ساختن دیدگاه ومواضع خویش وترک شرافتمندانه ء کمیتهء سرپرست " حمعیت دموکراتیک خلق " ازسیاست فعال حزبی درعمل کناره گیری کرد وبه کارطبع ونشرکتاب مشهور " افغانستان درمسیر تاریخ" خود پرداخت .
طبع ونشراین اثر تاریخی غبار فقید نقش فعال و نیرومند خودرا در بیداری سیاسی ، خود آگاهی ملی واجتماعی نسلی ازروشنفکران ورو شنگران ربع آ خر سدهء بیستم جامعه مستعد به تکامل ما بجا نهاد ودر آینده نیز به حیث یک منبع و مرجع با ارزش تحقیق در مرکز توجه ونقد خلاق پژوهشگران تاریخ خراسان افغانستان ، افغانستان شناسان وخاورشناسان قرارخواهد گرفت روان این بزرگمرد تاریخ نوین کشورما شاد باد.
پس از کناره گیری داوطلبانه غبار فقید وفرزند فرهیخته ایشان آقای حشمت خلیل از فعالیت سازمانی وسیاسی ،نورمحمد تره کی ،ببرک کارمل ،استاد میراکبرخیبر ومحمد طاهر بدخشی ، این چها ر عضو کمیته ء تدارک با کمیته های ( حو زه های ) انگشت شمار نواحی شهر کابل پیوند منظم سازمانی برقرار کردند زمینه های تدارک کنگره به تدریج فراهم شد.
بیاد باید آورد که باری نورمحمد تره کی ببرک کارمل ومحمد طاهر بدخشی درمنزل محمد نعیم شایان با چندتن از ادامه دهنده گان سنن نبرد دموکراتیک فقید دکترعبدالرحمان محمودی نیز نشستی داشته اند و محمد نعیم شایان ، دکترعبدالرحیم رحیم محمودی وبه احتمال قریب به یقین دکترمحمد کاظم دادگر ، درکنگرهء موأسس ( کنگره ء اول ) " جمعیت دموکراتیک خلق " نیز دعوت شده بودند. با شگفتی باید یادکرد که کنگرهء اول جمعیت دموکراتیک خلق درست صد سال پس ازنخستین کنگرهء موءسسان " جمعیت رفاقت بین المللی کارگران " ( انترنشنل اول ) تشکیل گردید . شعار " تسخیر حاکمیت سیاسی ، وظیفه ی کبیر طبقه ی کارگر است " ، نخستین بار در سپتمبر 1864 و صد سال پیش از تأسیس کنگره ء جمعیت دموکراتیک خلق در لندن و قاره اروپا باتاب جهانی یافته وعقول وقلوب صد ها ملیون کارگر دهقان وزحمتکشان جهان را تسخیر کرد ه بود . ( 6)
این طوفان جهانگیر ، خلاف تصورات نماینده گان برجستهء اقتصاد بازاروطرفداران سیادت نظام پوسیدهء سرمایه سالاری در وضع کنونی با ژرفا وپهنای نوینی ازکران تا کران سیارهء ما درجوش وخروش است و از شب فردای زوال امپریالزم جهانی مژده میرساند .
موجزاینکه کنگرهء موأسس ( کنگرهء اول ) جمعیت دموکراتیک خلق پس از یکدهه واند سال اختناق سیاسی بعداز ظهر 11جدی خورشیدی برابر به اول جنوری 1965 م درشهر کابل ومنزل نور محمد تره کی واقع شیرشاه مینه (کارتهء چهار ) دعوت گردید و لی گشایش کنگره ء موأسس ( کنگره ء اول ) "جمعیت دموکراتیک خلق " به احترام حضور و اشتراک شخصیتهای بلند پایه حزب خلق عبدالرحمان محمودی کم وبیش نیم ساعت به تأخیر افتاد درجریان این وقفه ببرک کارمل خیلی برافروخته و خسته به نظرمی آمد . ازو پرسیدم که چرا مشوش ونگران میباشند ؟ درپاسخ گفت که دوتابلیت ویلیم خورده ام . گفتم چرا ؟ گفت که چند لحظه پیش در کمیته ء تدارک روی بیانیهء اساسی کنگره مباحثه وگفتگو ی پرهیجانی دا شتیم دربیانیه ء اساسی ای که توسط رفیق نورمحمد تره کی ایراد میشود جنبش های حبیب الله کلکانی سلیمان خیل کنر زمینداوروخوگیانی ، دموکراتیک وضد فیودالی وضد استبدادی ارزیابی وتوصیف شده است. ببرک کارمل گفت این بیانیه وتحلیل سیاسی ، نیروهای استبداد ضد انقلاب وارتجاع بین لمللی را پیش از وقت ، علیه جمعیت ما تحریک میکند زیرا درنتیجهء جنبش دهقانی "امیر حبیب لله خا دم دین " ، محمد نادر خان ازان سوی دیورند به همکاری حکومت استعماری بریتانیای کبیر به کشورما صادر وبر ویرانه های دولت شاه امان الله استقراریافت واز سوی دولت اتحاد شوروی ودولت استعمارجوی بریتانیا ی کبیر ودیگر کشورهای اروپا و آسیا به ویژه ازسوی ایران و ترکیه جوان برسمیت شناخته شدو افزود ند که بیا نیهء رفیق نورمحمد تره کی ازین ریزه کاریهای سیاسی ودیپلوماتیک تهی به نظر میرسد و به همین علت سخت مشوش هستم وهنگامیکه ازو پرسید م بیانیه اساسی چگونه ماهیتی باید داشته باشد بیدرنگ گفت که : شکل بیانیه بایستی نرم ولی ماهیت آن ضد فیودالی ضد امپریالستی وضد "ارتجاع " (وا پسگرایی ) وتهاجمی باشد ولی رفقا کمیتهء تدارک دیدگاه من را بخوبی درک ودربیانیه ء اساسی وبه دقت بیان وتلفیق نتواستنه اند با این دلیل در بار هء آینده وسرنوشت جمعیت نو بنیاد ما مشوش هستم .
باعرض حرمت
پایا ن بخش د وم
اکادمیسین دستگیر پنجشیری
ایالت واشنگتن –امریکا
تاریخ 11عقرب 1387 خورشیدی
برابر به اول نوامبر 2008 م
مدارک
--------------------
( 4) : یادداشتهای علم ( وزیر دربار شاه ایران ) :جلد ششم 1355-1356 ص-ص 26- 28 -51
- 58- 61- 85
( 5 ) : تأسیس " جمعیت دموکراتیک خلق 11جدی 1343 خورشیدی برابر
به اول جنوری 1965 م برگرفته از یادداشتهای صورت جلسه ء کمیته
مرکزی جمعیت دموکراتیک خلق
( 6 ) : "جمعیت رفاقت بین المللی " ( انتر نشنل اول ) صفحاتی از
تاریح جنبش کارگری و .ک جوان شیر .ف.م ، انتشار مجدد
چا وش نوزایی کبیر .تارنمای " اصالت "
بالا
بازگشت