گفت و شنود فضل الرحیم رحیم ، با فرشته سما ، آوازخوان خوش صدا و غزلسرای با نام کشورما افغانستان
خانم فرشته سما ، اینک دو دهه است که دور از وطن آبائی اش افغانستان ، در کشور المان ، زندگی میکند . در این مدت ارایه های هنری او نه به شمار روز ها بلکه با دقت و کیفیت ماندگار هنری همراه بوده که به همین دلیل است که دل دوستداران موسیقی را هر آهنگش مجذوب خود ساخته است . گفت و شنودی داشتم پیرامون فعالیت هنریش که تو صاحب دل خواننده را فرا می خوانم به خوانش متن این گفت و شنود .
رحیم - چی چیزی و یا چی انگیزه ء باعث شد تا شما سراغ موسیقی را بگیرید ؟
سما - شوق و علاقه سرشار و استعداد خودم باعث شد که من سراغ موسیقی را بگیرم .
رحیم - موسیقی را چگونه و نزد کیها آموختید ؟
سما – آموختن موسیقی آخر ندارد . من در قدم اول خودم کوشش کردم تا نواختن آرمونیه را بیاموزم بعداً عشق و علاقه که به موسیقی داشتم سفری به پاکستان ، کردم و استاد غلام علی غزل خوان را از نزدیک ملاقات نمودم و نخستین اساسات موسیقی را از او آموختم چند سال بعد از استاد فتح علی خان ، که به جرمنی ، تشریف آورده بودند و قرار بودکه کورس موسیقی را در شهر هامبورک افتاح نمایند من زمینه را مساعد دیده و رسم شاگردی را بجا آوردم و دوباره به آموختن اساسات موسیقی ادامه دادم .متاسفانه استاد همیشه در جرمنی حضور ندارند تا من همواره به تعلیم موسیقی ببردازم .
رحیم - رحیم - از نخستین روزهای که تازه آموختن آرمونیه را فرا گرفته بودید و همزمان گاه گاهی زمزمه هم می کردید، عکس العمل ماحول شما آیا تشویق کننده بود و یا محدود يتهای فرا راه تمرینات تان وجود داشت ؟
سما – در فامیل محدویت های زیادی وجود داشت . ولی در محیط بیرون همچنان تشویق و استقبال زیاد شده ام . نظر من در باره ء تشویق تنها واه ، واه گفتن و کف زدن نیست . تشویق اصلی آنست که یک کودک با استعداد در هر عرصهء که باشد نزد معلم درست برده شود تا علماً کار را بیاموزد .
رحیم - رحیم - از آوازخوانان مطرح کشورما کار هنری و آواز کدام یک از آنها را در کار و ثلیقه ء هنری خود تاثیر گذار می دانید و چرا ؟
سما – در کار و سلیقه هنری من آواز خوانان کشورما تاثیر گذار نبوده زیرا من از اول علاقه به استادان و هنرمندان بزرگ هند و پاکستان داشتم .
رحیم - شما بیشتر در تصنیف آهنگهای تان اشعار کدام یک از شاعران کشورما را انتخاب نموده اید و کمپوز کی ها را خوانده اید ؟
سما - تصنیف از شاعران معاصر محترم دکتراسدالله حبیب ، محترم شهبال ، ماهرخ نیاز و از شاعران برگزیده مولانا ، بیدل ، حافظ ، سعدی و دیگر شاعران گذشته انتخاب نمود ام . آهنگهای از استاد هاشم ، استاد فتح علی خان ، الفت آهنگ و غلام علی حیدر و غیره را خواندام .
رحیم – آیا گاهی تصنیف ویا آهنگی ساخته اید ؟
سما – من خودم تصنیف و آهنگی نساخته ام ، زیرا تصنیف ساختن و آهنگ ساختن هنر جداگانه است .
رحیم - رحیم - شما که دور از وطن در دیار غربت قرار دارید به عنوان هنر مند و آوازخوان از مشکلات جدی که به آن مواجه هستید بگوید البته هدفم در عرصه کار های هنری تان است ؟
سما – مشکلات آوازخوان های بیرون از افغانستان ، بیشتر است . چرا که آوازخوانان و نوازندگان دریک کشور زندگی نمی کنند جمع آوری هنرمندان ویا نوازندگان پول زیادکار دارد و جای تمرین مساعد کم است و تمرین موسیقی و آواز بلند سبب ناراحتی همسایه ها میشود. در افغانستان ،جمع آوری نوازندگان مصرف ثبت صدا و تصویر و حق الزحمه کمپوزیتور و آهنگساز و منتاژ فلم و نشرات آهنگ ها همه بدوش تلویزیون و رادیو بود .حتا آواز خوان ها از هرآهنگ خود حق الزحمه دریافت میکردند. در غربت هرکس پول زیاد داشت تعداد ویدیوو فعالیت هنری بیشتردارد . ترتیب و تنظیم و مصرف همه همه بدوش خود هنر منداست .
رحیم - از کار ها و همکاری های که در این عرصه با آوازخوانان و هنرمندان کشور ما داشتید بگویید ؟
سما – متاسفانه با آوازخوانان کشور همکاری نداشته ام و چند باریکه برنامه های بزرگ هنری برگزارشده و دید وادید ها صورت گرفته ، خاطرهء خوشی از آنها ندارم.چرا که حسادت نشان داده اند. ولی من شخصاً با هیچ آوازخوانی حسادت ندارم و موفقیت شانرا میخواهم.
با هر دلی که شاد شود شاد میشوم
آباد هر که گشت من آباد میشوم
( فانی )
ولی با نوازندگان کشور کنسرت های در کشورهای مختلف و همچنان در ثبت سی – دی و برنامه های هنری و فرهنگی همکاری خوبی داشتیم .
رحیم - بااین همه سالها سر وکار داشتن با موسیقی اگر از شما بپرسم که "موسیقی یعنی چی" پاسخ شما دراین زمینه چیست ؟
سما – معنی لغوی موسیقی که از یونان قدیم آمده یعنی تقویه روح . اولین معلم موسیقی طبعیت است و از صدا های برگ درختان و شرشر آب ئ صدای پرندگان وغیره گرفته شده. موسیفی بنظر من یک نیایش و یک عبادت است . موسیقی نمودار جلوهای زندگی و شریک غم و شادی انسانهاست . انسان نمی تواند بدون علم و هنر زندگی کند . موسیقی بخش عمده فرهنگی زندگی را تشکیل میدهد . موسیقی عشق بزرگ است و هنر موسیقی هدیه خداوند است .
رحیم - موسیقی در کشور ما مانند سایر هنرها حالت های پرُ فراز و نشیبی داشته که ناشی از سلیقه های حاکمان در صدر قدرت بوده و می باشد . از تجربه و برداشتهای شخصی تان با توجه به سن که شما درآن قرار دارید آیا دوره شکوفاهی و فراز موسیقی کشورما کدام دوره ویا کدام دوره های سیاسی حاکمیت ها بوده ؟
سما – برای رشد و شگوفانی موسیقی دولت ها پلان های دراز مدت و اساسی در سطح کشور هرگز نداشته بطور مثال کورس های آموزش موسیقی و تربیت آواز و تدریس موسیقی در مکاتب. در تمام افغانستان، یک فاکولته ء موسیقی وجود نداشت . ولی در حلقه های شخصی آموختن موسیقی نزد استادان خرابات امکان داشت . در زمان حکومت دکتر نجیب الله ، توجه به حال و احوال هنرمندان تا اندازه ء صورت گرفته بود. به عقیده ء من بجائیکه دولت های مخلتف خدمتی به موسیقی کرده باشند موسیقی در خدمت قدرت مندان و شاهان بوده .
رحیم - وضع موجود موسیقی کشور ما را چگونه ارزیابی می نما یید و برای بهتر شدن رشد کیفی موسیقی چی پیشنهاد های دارید . ؟
سما – بدبختانه که جنگ های دراز مدت تاثیر ناگواری روی فرهنگ و موسیقی گذاشته .موسیقی ما به یک آشفته بازار مبدل گردیده . اگر موسیقی مثل یک درخت تصور کنیم کلاسیک ریشه آن میباشد که متاسفانه ریشه آن خشک شده و یک شاخه آن غزل است هم در حالت خشکیدن است . موسیقی شرقی و غربی و محلی همه مکس شده و کیفیت و اصالت موسیقی از بین رفته و آواز خوانی که هنر شنیدنی است قربانی هنر رقص گردیده و بخش رقص آن قویتر و آوازخوانی آن ضعیف تر اجرا می شود. آهنگ های نو که پیشکش میشود اضافه تر زیر تاثیر موسیقی محلی قرار دارد خوشبختانه تعصبات تا اندارهء کاهش یافته و ذهنیت مردم برای پذیریش ارزش های هنری مساعد ترشده .
بیدل تو جنون کن وزین ورطه بدر زن
عالم همه زندانی تقلید و رسوم است
در زمینه من پیشنهاد می نمایم که : دولت فعلی باید سیاست هنری خود رامعین کند وظیفه وزارت اطلاعات و فرهنگ ، اینست که شرایط آموزش موسیقی را برای بهبود و رشد کار آماده سازد. تا جائیکه دیده میشود سرمایه داران و تلویزیون داران هنر موسیقی را برای تبلیغ و سلیقهء خود پیش میبرند. هزار مسابقه دایر کنند این به نظرمن برای رشد موسیقی تاثیر گزار نیست ولی برای شهرت و سر زبان افتادن هنرمندان کمک میکند.
رحیم - از کار های که روی دست دارید لطفاً بگوید ؟
سما – فعلاً روی یک آهنگ کلاسیک که از ساخته های استادم است کار میکنم و دوست دارم آنرا بشکل شیر و شکر( فارسی و اردو ) ثبت نمایم و بعدا، به ثبت ویدویویی آن بپردازم. و ضمناً چند کنسرتی هم برایم پیشنهاد گردیده که انشاالله به وقت معین اجرا خواهم کرد.
رحیم - در تهیه پخت و پز غذا بیشتر دوست دارید که کدام غذای دلخواه ء تانرا به اعضای فامیل تهیه نماید ؟
سما – غذائی افغانی و ایرانی را بیشتر دوست دارم ولی بهتر است در قسمت صحی و سالم بودن غذا توجه شود .
رحیم - اگر روزی شما به یک باغ پرُ از گل های رنگارنگ و مختلف بروید چشمان تان در جستجوی چی نوع گل با کدام رنگ خواهد بود ؟
سما – زیبائی و طبعیت را خیلی دوست دارم و در قسمت گلها رنگ های شاعرانه و کم حال را دوست دارم .
رحیم -اگر شما به یک باغ پرُ از میوه های رقم ، رقم بروید در بین انواع مختلف میوه ها کدام میوه را انتخاب می کنید ؟
سما – از میوه ها انار ، آلوبالو و توت را بیشتر دوست دارم .
رحیم - بهترین چیزیکه موجب خرسندی شما می شود کدام است ؟
سما – کمک به انسان های که نیاز دارند- انسان دوستی و صداقت .
رحیم - با سپورت مناسبات شما چگونه است ؟
سما – ورزش برای همه ضروریست اما برای آوازخوان برا ی قوی ساختن نفس خیلی موثر است . من از شنا و ورزش در ستو دیوی سپورت خوشم می آید .
رحیم – آرزو و چی پیام ویا گفتنی دارید ؟
سما – آرزوی من از کسانیکه سرنوشت کشور و مردم را بدست دارند اینست که دلسوزانه به مردم درد دیدهء ما برسند و خدمت کنند، خوشبتختی خانه به خانه در افغانستان برود و دروازه های مردم ما را تک ، تک بزند .
محترم آقای رحیم ، از توجه و محبت شما قلباً متشکرم ، محبت شما مشوق ماست . فرشته سما
تک دنیا تشکر از شما خانم فرشته سما ، که به پرسشهایم پاسخ گفتید .
فضل الرحیم رحیم
06.11.2010
بالا
بازگشت