احمد " سعیدی "
روابط امریکا و پاکستان بعد از ایجاد کشور پاکستان طی شش دهه
رونـــد روابـط امریکــــا و پاکستـان از ایجـــاد پـاکــستــان الـی اکنـــون (1947 – 2010 ) که طی مدت زمان فوق الذکر حوادث و انکشافاتی متعددی را در بر می گیرد که این خود الگوی زنده آن مظاهر پنداشته می شود که تنها و تنها بر مصلحت های دو جانبه استوار می باشد و این مصلحت برای تأمین روابط بین المللی و منافع هر دو کشور بوده می تواند و بس !
همچنان روابط پاکستان و اتحاد شوروی سابق و بعداً با روسیه فدراتیف یا به عباره دیگر جریان روابط پاکستان با جهان دو قطبی دومین رخ سکه را نمایان می سازد. بین دو ابر قدرت بزرگ مصلحت بر سر یک کشور و چانه زنی بالای آن بررسی ذیل را مبنی بر روابط و روند آن آشکار می سازد ، ایجاب می نماید تا تاریخ روابط امریکا و پاکستان را از بدو تاریخ ایجاد کشور متذکره الی اکنون بر 7 مرحله تقسیم بندی نمائیم.
مرحله اول :
از تاریخ 1947 – 1953 در جستجوی دوستان در این مرحله صدراعظم پاکستان از امریکا یک بازدید تاریخی را بعمل آورد که این بازدید و تأمین روابط اتحاد شوروی سابق را تحریک نمود که تحلیل گران این مرحله را مرحله جستجوی همکاران و دوستان نام گذاری نمودند .
مرحله دوم ( 1954 ) :
همبستگی با غرب : این مرحله پیوستن پاکستان را به پیمان های نظامی از قبیل پیمان ناتو و بغداد را بملاحظه می رساند. یکی از شرط های اساسی میثاق متذکره این نیز به شمار می رود که با یکدیگر در عرصه های دفاعی همکاری نمایند . هنگامی که پاکستان مبنی بر شمولیت شان در پیمان های نظامی موافقتنانه مورد نظر را به امضأ رساند در نیروی دفاعی غرب به حیث یک عضو قابل ملاحظه سر برافراشت و غرب نیز به حیث یک همکار ستراتیژیک بوی می نگریستند و این مرحله به نام موافقه امریکا مسمی گردید و ازین لحاظ پاکستان به کشوری مبدل گردید که می تواند از غرب همکاری های بیشتر اقتصادی را بدست آورد.
مرحله سوم (1963 – 1971 ) :
این مرحله شاهد نبرد های خونین بین هند و پاکستان بوده که جنگ اول در سال 1965 و جنگ دوم در سال 1971 بوقوع پیوست . در جنگ سال 1965 امریکا همکاری نظامی خویش را بالای پاکستان قطع نمود . امریکا از توافق نامه قبلی که با پاکستان عقد نموده بود نیز چشم پوشی نمود امریکا به دلیل اینکه روابط پاکستان با کشور چین توسعه یافته است بناءً روابط شان به سردی گرائید امریکا همواره می کوشید تا پاکستان روابط شان را با چین قطع و راه را به حل بحران ایجاد شده هموار نمایند و در جنگ سال 1971 امریکا مانند گذشته کمک های نظامی خویش را تحت بهانه روابط با چین را بالای پاکستان کماکان قطع نمود و از همین تاریخ به بعد امریکا به پاکستان از زاویه شک و تردید می نگریستند .
مرحله چهارم (1973 – 1977 ) :
این مرحله بروشنی روابط پاکستان را به امریکا و غرب به یک نوع سردی پیهم و متداوم نشان می دهد این به موجب اینکه پاکستان می خواست تا دوستان سابقه را از دست ندهند و از جانب دیگر دیگران را نیز از خود مسرور نگهدارد. پاکستان پیوسته می کوشید نا روابط ستراتیژکی خویش را با چین ، امریکا و سایر کشور های غربی حسنه نگهدارد و با هیچ یک از جانبین بر خلاف دیگران معامله ننماید با وجود اینکه امریکا از چنین سیاست پاکستان خوشنود نبود ولی اینکه موجودیت پاکستان در منطقه در مقابل بلاک شرق (اتحاد شوروی) رول عمده را می توان بازی نماید روی همین ملحوظ دست همکاری را به آن دراز می نمود.
مرحله پنجم (1978) :
درین مرحله فاصله که بین امریکا و پاکستان ایجاد شده بود بکلی از بین رفت و علت این تغیر موضیع زمانی صورت گرفت که اتحاد شوروی بالای افغانستان تهاجم نظامی نمود و پاکستان همه دروازه ها را برخ امریکا بازگذاشت تا امریکا در مقابل تجاوز شوروی علیه افغانستان بدست باز عمل نمایند. در همان زمان امریکا به خوبی می دانست که پاکستان در مقابل نیروی اتحاد شوروی منحیث یک کشور دوست نقش کلیدی را می تواند بازی نمایند.در آن سالها پیتر تام سن سفیر و نماینده فوالقاده امریکا در پاکستان برای مجاهدین افغانستان بود همکاری های جنرال حمید گل و جنرال اختر عبدالرحمن یکجا با پیتر تام سن در امور مجاهدین خیلی موثر بودند بعد از پیروزی مجاهدین اداری isi پاکستان می کوشید تا حزب اسلامی تحت رهبری حکمتیار رهبری افغانستان را به دست داشته باشد جهت تحقق این هدف جنگ های داخلی را در افغانستان سازمان دهی کرد صد ها انسان بی گناه به خاک و خون کشیده شدند و تا امروز پاکستان می کوشد تا از یک حکومت مقتدر با کفایت در افغانستان جلو گیری کند و این اهداف بعد از 11 سپتامبر 2001 آگا هانه دنبال می گردد امریکا با همکاری پاکستان توانست عقده را که در جنگ ویتنام از دست روس ها به دل داشت به اهداف داشت نایل آید
مرحله ششم 11 سپتامبر سال 2001 :
درین مرحله اظهارات و تحقیقات امریکا بر بنیاد مصلحت می چرخد وقتیکه امریکا برای پاکستان بنابر اهمیت ستراتیژیکی شان در منطقه محتاج گردد رجال امریکائی پیشکش همکاری های مزید می نماید و سطح دید وادید گراف سعودی خویش را می پیمایند. وقتیکه پاکستان پیشنهاد امریکا را مبنی بر قطع روابط با چین با وجود همکاری های بی حدوحصر را نپذیرفت . امریکا درلحظات اخیر لازم دانست که بعد از سقوط اتحاد شوروی هند می تواند در منطقه نقش دلخواه را ایفا نماید و توان این را نیز دارا می باشد تا در برابر چین استاده گی نماید . ولی وقتیکه حوادث یازدهم سپتامبر کمبود بوقوع پیوست و پاکستان در برابر گروه های مسلح عکس العمل جدی را از خود نشان داد آن موقف قبلی خویش را دوباره احیأ و بدست آورد. بخصوص بعد از تهدید تلفونی کونل پاول وزیر خارجه دوران ریس جمهور بوش در امریکا که به جنرال مشرف گفت اگر از حمایت ترورستان دست نکشید پاکستان را به عصر حجر می بریم با این تهدید پاکستان سیاست خویش را 180 درجه به نفع امریکا تغیر داد حالا
اندکی برگذشته می نگریم وقتیکه در سال 1947 پاکستان در نقشه سیاسی جهان ظهور یافت رئیس جمهور وقت امریکا یعنی (ترومن) به آن اظهار خرسندی نمود و در مقابل محمد علی جناح بانی پاکستان در مقابلب حسن نیت امریکا اظهار آماده گی نمود که کشورش حاضر است با امریکا روابط ستراتیژیکی خویش را توسعه بخشیده و باب جدیدی دوستانه را با امریکا بگشاید.
پاکستان بتاریخ 26/2/1948 اولین سفیر خویش را به امریکا معرفی و بعداً اعزام نمود. بتاریخ 4/5/1950 صدراعظم لیاقت علی خان بازدید رسمی خویش را از امریکا آغاز نمود که از جانب مقامات امریکائی با گرمی استقبال گردید این بازدید مدت 22 روز را در بر گرفت و ازین با زدید چنین بر می آید که امریکا تا چه حد به پاکستان به دیده قدر می نگرد وقتیکه پاکستان با بحران اقتصادی وخاصتاً با قحطی مدهشی مواجه گردید امریکا به میزان 25 ملیون دالر مواد خوراکه و غیره اشیای مورد نیاز را به آن کشور مساعدت نمود. زمانیکه امریکا در سال 1953 مبنی بر جلوگیری توسعه کمونیزم در آسیا تصمیم اتخاذ نمود یگانه کشوریکه نزد امریکا جایگاهی خاصی یافت پاکستان بود که می تواند منحیث دوست منطقوی نقش ارزنده و قابل ملاحظه را به منظور نیل با اهداف امریکائی ها در جنوب شرق آسیا ایفا نمایند.
وقتیکه امریکا پاکستان را منحیث دوست منطقوی قلمداد نمود همزمان به آن از مساعدت های اقتصادی و نظامی خویش به جانب پاکستان پیشکش نمود . مقامات امریکائی چنین وانمود می ساخت که امریکا بر تأمین روابط حسنه با پاکستان بدیده قدر می نگرد. بتاریخ 6/10/1954 اولین محموله امریکائی که حاوی تانک ها ، اسلحه و مهمات بود به پاکستان مواصلت نمود . در سال 1955 امریکا به منظور رشد هر چه بیشتر اقتصاد پاکستان مساعدت 25 ملیون دالری را اعلام نمود و در 16 ماه می همان سال میان امریکا و پاکستان پروتوکول استعمال صلح آمیز انرژی اتومی عقد گردید . در سال 1957 به موجب همکاری های اقتصادی امریکا با هند پاکستان نگرانی خویش را اظهار نمود و خاطر نشان ساخت که همکاری امریکا با کشور هند می تواند بر روابط امریکا و پاکستان سایه افگند در چنین جو سیاسی در بعضی از حلقات پاکستان چنین شایعات پخش گردید که با اتحاد شوروی روابط مجدد احیأ و تأمین گردد . اتحاد شوروی زمینه را مساعد دیده و به پاکستان از همکاری های اقتصادی و نظامی اظهار آماده گی نمود و صفحه جدید باب مذاکره را از پاکستان مطالبه نمود که از جانب پاکستان موارد قبول واقع نگردید . بعد از کودتا مسلحانه که جنرال ایوب خان زمام امور را بدست گرفت . امریکا بلافاصله در همان سال یعنی سال 1958 پروتوکول جدید نظامی را با پاکستان عقد نمود که بموجب آن امریکا مکلف بود تا در برابر تجاوزیکه علیه پاکستان صورت می گیرد به همکاری پاکستان برخاسته و از آن دفاع نمایند .
بتاریخ 7/9/1959 ایزونهاور رئیس جمهور امریکا از پاکستان بازدید بعمل آورد که مدت 2 روز را در برگرفت درین بازدید با جانب پاکستان ابراز همکاری های همه جانبه نموده و وعده هر نوع مساعدت را اظهار داشت . بتاریخ 11/5/1959 جنرال ایوب خان از امریکا بازدید بعمل آورد و با رئیس جمهور کنیدی ملاقات نمود که در ضمن این ملاقات علاوه از همکاری های نظامی و اقتصادی از کنیدی مطالبه نمود تا خط (دیورند ) را به حیث سرحد بین افغانستان و پاکستان به رسمیت بشناسند.
در زمانیکه جنگ بین هند و چین در گرفت امریکا از هند حمایت خویش را اعلام نمود و بالای پاکستان فشار وارد نمود تا با چین هیچ نوع همکاری لوژیستیکی را بعمل نیاورند و از پاکستان تقاضأ نمود تا سرحد پاکستان شرقی (بنگله دیش) را بروی سربازان هندی باز نمایند ولی پاکستان چنین پیشنهاد امریکا را نه پذیرفت و بر خلاف با چین مساعدت های همه جانبه خویش را اعلام داشت. بعد از ختم جنگ هند با چین در سال 1962 روابط امریکا با پاکستان به سردی گراید ولی اندکی بعد روی مصلحت روابط آنها بهبود یافت و بتاریخ 30/3/1964 معین وزارت خارجه امریکا ( فلیس تالبوت )از پاکستان بازدید بعمل آورد و این روابط را به مرحله جدید آن انکشاف داد و بر سر منازعه کشمیر از موقف پاکستان حمایت نمود و وعده همکاری خویش را ابراز داشت و همچنان اظهار نمود که هند حق اشغال کشمیر را نداشته و این منازعه باید از طریق مذاکرات طور صلح آمیز حل و فصل گردد.
بتاریخ 1/6/1965 امریکا سومین محموله همکاری های نظامی و اقتصادی را به پاکستان اعزام داشت که در ضمن از پاکستان تقاضا نمود تا در سیاست خارجی خویش تغیراتی را مبنی بر قطع روابط با اتحاد شوروی را وارد نمایند که پاکستان طبق خواست امریکا بلافاصله راه خویش را جدا نموده و روابط شان با اتحاد شوروی به سردی گرائید. در سال 1965 جنگ میان هند و پاکستان روابط هر دو کشور بار دیگر رو به خرابی انجامید و امریکا به مفاد آن پروتوکول هائیکه در سال 1958 در میان امریکا و پاکستان عقد گردیده بود واقعی نگذاشت و به اصطلاح پاکستان را در نیم راهی گذاشت ولی اتحاد شوروی با آتش بس و متارکه اسرار ورزید و نقش میانجی را در بین کشور های درگیر ایفا نمود. پاکستان در سال 1968 میدان هوائی پشاور را به روی طیارات امریکائی که از آن بدست باز پرویز ها می نمود مسدود نمود. در سال 1971 در جریان جنگ امریکا از همکاری پاکستان ابا ورزید. هنگامی که سربازان هندی خاک بنگله دیش را اشغال نمود امریکا یک نوع خاموشی را در قبال انکشافات جدید منطقه اختیار نمود و در سازمان ملل متحد در مورد
تجاوز هند بالای نیرو های دفاعی پاکستان صرف با پخش اعتراض نامه اکتفأ نمود . زمانیکه بنگله دیش از پاکستان جدا و منحیث یک کشور مستقل خود را اعلام نمود بتاریخ نهم ماه فبروری سال 1972 حکومت رئیس جمهور (نیکسون) اعلام داشت که کشورش آماده است تا در رشد اقتصادی و اعمار مجدد پاکستان همکاری همه جانبه نماید.
در زمان حکومت ذولفقار علی بوتو روابط هر دو کشور بار دیکر رونق تازه کسب نمود و مساعدت های نظامی و اقتصادی امریکا بوجه احسن صورت می پذیرفت و علاوتاً وعده سپرد که معیاد باز پرداخت قروض خویش را تمدید می نمایند. در سال 1973 صدراعظم پاکستان عازم امریکا گردید تا در بهبود روابط مساعی لازمه را بخرچ دهند در حین ملاقات با صدراعظم پاکستان رئیس جمهور نیکسون خاطر نشان ساخت که کشورش در پهلوی پاکستان غرض همکاری های بیشتر اماده می باشد. بتاریخ 10/10/1974 وزیر خارجه امریکا از پاکستان بازدید بعمل آورد و طی این بازدید از سیاست خارجی پاکستان تائید نمود . اما بعد از 11 سپتامبر 2001 امریکا دروازه های خزاین خویش را بروی پاکستانی ها باز نمود طی هشت سال گزشته با ناز و نخره هر ساله پاکستان از امریکا بر علاوه طیارات و ضرورت های دیگر نظامی و اسخباراتی اضافه تر از 5 ملیارد دالر نقدده نیز گرفته است که ما تنها مشرح تر روی کمک های نقدی امریکا در سال 2010 به بعد آن به پاکستان بحث می کنیم طور یکه همه می دانند ...
طرح كمك غيرنظامي آمريكابه پاكستان ازسوي جان كري،رييس كميسيون
امورخارجي سنا و ريچارد لوگارسناتورجمهوريخواه تدوين شده است.
مجلس سنا آمريكا طرح كمك غيرنظامي هفت ونيم ميليارد دلاري به پاكستان كه طي پنج
سال دراختياراسلام آباد قرارخواهدگرفت تصويب كرد.
با تصويب اين طرح،كمكهاي غيرنظامي آمريكا به پاكستان نسبت به سالهاي گذشته سه
برابر شد.
بسته هفت ميليارد وپانصد ميليون دلاري كمك هاي پنجساله آمريكابه پاكستان به
ظاهر براي ساخت مدارس،جاده سازي وتحكيم نهادهاي دمكراتيك دراين كشور تخصيص
يافته است.
باراك اوباما رييس جمهوري آمريكا ورهبران كنگره اين كشورتاكيد كرده اند اين
بسته كمك ها نشان دهنده تعهد جديد واشنگتن به اسلام آباد و نيازهاي مردم اين
كشور است.
مجلس نمايندگان آمريكا، با دو صد و سي هشت راي موافق در برابريكصد و سي و هشت
راي مخالف،با سه برابر شدن كمكهاي اين كشور به پاكستان تا سال مالي دوهزارو
سيزده موافقت كرده بود.
تصويب طرح كمك غيرنظامي آمريكا به پاكستان درحالي انجام شدكه باراك اوباما رييس
جمهوري آمريكامتعهد شده راهبرد اين كشوردرافغانستان و پاكستان را مورد بازبيني
قرار دهد.
آمريكا معتقد است باتصويب اين طرح قصد دارد به دولت پاكستان درمبارزه با نفوذ و
فعاليت شبه نظاميان طالبان درمناطق شمال غربي اين كشوركمك كند.
جان كري معتقد است تصويب اين قانون مبني برافزايش كمكهاي سالانه آمريكا به
پاكستان تا سقف يك ميليارد وپانصد هزاردلار،مي تواند زمينه را براي ايجاد كشوري
قوي تر،امن تر و با ثبات تر فراهم سازد.
دراين طرح تاكيد شده كه دولت پاكستان براي برخوردارشدن ازحمايتها و كمكهاي
نظامي آمريكا بايد تلاشهاي ملموسي درمبارزه با شبكه تروريستي القاعده و ديگر
گروههاي افراط گرا انجام دهد.
اكثرنمايندگان حزب جمهوريخواه معتقدند دولت شروط الزام آورسختي براي اعطاي اين
كمك ها به پاكستان راپيش بيني كرده است.
آمريكا دركنفرانس بين المللي دوستان پاكستان درتوكيو تعهد كرده بود ازاسلام
آباد حمايت مالي كند،امادرعين حال تاكيد كرد اين كمكها مشروط خواهد بود و در
ازاي كمكهاي مالي خود انتظاراتي نيز ازدولت پاكستان خواهد داشت. در حالیکه
امریکای ها می دانند
شبه نظاميان پاكستان به طالبان افغانستان و شبكه القاعده كمك كرده اند قواي خود
رادراين مناطق بطورمجدد سازماندهي كنند.
دولت پاكستان ادعاي مقام هاي آمريكايي رارد كرده وتاكيد دارد كه اسلام آباد
همواره ازتمامي امكانات خود براي مبارزه با تروريسم استفاده كرده است،با اين
وجود نمايندگان كنگره آمريكا در تلاش هستند ازموضوع كمك هاي اين كشور به
پاكستان كه درازاي همكاري با مبارزه به اصطلاح تروريسم دراختيار دولت اسلام
آباد قرار مي گيرد به عنوان اهرمي درجهت همسو كردن سياستها وراهبرد خود استفاده
كند.. اما پاکستان زیاد علاقه دارد و می کوشد تا امریکای ها را قناعت دهد که
در افغانستان مستقلانه سیاست ننمایند از نظر پاکستان امریکا اگر می خواهد از
این مشکلات رها یابد باید همه چیز افغانستان را به پاکستان بسپارد و از عینک
پاکستان به افغانستان نگاه کند و بس
بالا
بازگشت