زندانی درزندان
ازګوانتانامو تا بګرا م
سرور یورش
مارچ ۲۰۱۰
اخیراٌ روزنامهٔ لاس انجلس تایمز، منتشره درایالت کالیفورنیای امریکا ګزارش داد که حکومت اوباما درنظردارد تا محبوسین زندان مخوف ګوانتانامو را به زندانی در پایګاه نظامی امریکا دربګرام افغانستان انتقال دهد . این زندانیان ، که متهم بفعالیتهای تروریستی اند ، درکشورهای مختلف جهان بازداشت ګردیده اند و به زندان ګوانتانامو انتقال داده شده اند.
پیشینهّ تاریخی ګوانتانامو
دهنه یا خلیج دهن ګشاد ګوانتانامو ناحیه ایست درایالت ګوانتاناموکه درانتهای جنوب شرقی جزیرهٔ کیوبا موقعیت دارد. موقعیت جغرافیای طبیعی این دهنه طوری است که تپــــه های کوچک با سراشیبی تند آنرا ازسه طرف احاطه نموده است و طرف انتهای آن به بحیره کارایب دراوقیانوس اتلانتیک محاط است . مجموع مساحت این ناحیه ۴۵ میل مربع ( ۱۱۶ کیلومترمربع) است واز ازمنهٔ قدیم بزرګترین بندربحری بخش جنوبی جزیرهٔ کیوبا د ر آن موقعیت دارد .
جزیرهٔ کیوبا ، بعدازآنکه درسال ۱۴۹۴ توسط کریستوفرکولمبوس کشف ګرد ید ، برای مدتی کوتاه دراشغال برتانیه وبعداٌ فرانسه (۱۷۴۱ ، ۱۷۶۰ ) درآمد وسپس برای مدت طولانی مستعمره هسپانیه بود . پس ازجنګ هسپانیه ــ امریکا (۲۵ اپریل ــ ۱۲ آ ګســــــت ۱۸۹۸ ) ، جزیرهٔ کیوبا درتحت کنترول ایالات متحدهٔ امریکا درآورده شد . بعدازآزا د ی کیوبا ، ایالات متحدهٔ امریکا دهنهٔ ګوانتانامو را درسال ۱۹۰۳ ازنخستین دولت کیو بــا بـــه «اجارهٔ دایمی» ګرفت . برطبق قرارداد ۱۹۰۳ ، کنترول واختیارکامل دهنهٔ ګوانتانامو بـــه منظورنفتګیری به امریکا تعلق ګرفت ، درحالیکه حاکمیت نهایی آن حق مسلم کیوباخواند ه شده است . درسال ۱۹۳۴ قرارداد «اجارهٔ دایمی» دهنهٔ ګوانتانامودربدل اجاره بهای سالانه معادل ۴۰۸۵ دالرامریکایی تجدید ګردید . درقرارداد یادشده آمده است که این اجاره دا یمـی خواهد بود مګرآنکه یا طرفین آنرا لغونمایند یا امریکا املاک آنرا ترک ګوید .
بعد ازانقلاب کیوبا درسال ۱۹۵۹ ، علیرغم مخالفت فیدل کاسترو رهبرجدید کیوبا ، آیزنهاور ریٔس جمهوروقت امریکا به حفظ موقف دهنهٔ ګوانتانامواصرارورزید. بنا برآ ن ، ایالات متحدهٔ امریکا قیادت آنرا کماکان نګهداشت وازآن زمان تاکنون آنرابحیث پا یګـــــــاه نظامی نیروی بحری خویش درمنطقهٔ کارایب مورد استفاده قرارمیدهد . حکومت کیـــوبا با ا د ا مـهٔ موجود یت این پایګاه مخالفت میورزد ومدعی است که اجارهٔ ګوانتاناموبرطـبــــق قا نـــــــــون بین المللی فاقد اعتباراست .
زندان ګوانتانامو
پس ازحملات تروریستی ۱۱ سپتامبر۲۰۰۱ درامریکا ، حکومت آنکشور زند ا ن یا بازداشتګاه نظامی ایرادردهنهٔ ګوانتاناموتأسیس نمود تا افراد مظنون به تروریزم بین ــ المللی رادرآن بازداشت و بازپرسی نماید وآنانرا مورد محاکمهٔ نظامی قراردهد . از سا ل ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹ ، رویهمرفته درحدود ۸۰۰ نفرزندانیان مظنون به تروریزم از سر تا سر جهان ، بخصوص افغانستان ، عراق و پاکستان ، به زندان ګوانتانامو فرستاده شد ه ا نـــد و سالهاست که اکثراین اشخاص بدون محاکمه درآن بسرمیبرند .
چرا امریکا پایګاه نظامی خوددرګوانتانامورابرای چنین زندانی انتخاب نمـــود ؟ عمد تاٌ بدان جهت که اګرزندانیان یاد شده درقلمروامریکا بازداشت میګردیدند ، آ نها بـــــر طبق کنوانسیون ژنیو ازحقوق معین برخوردارمیشدند، ولی براساس ادعای حکومت وقت امریکا برهبری جورج بوش ، ازآنجاییکه ګوانتاناموقلمروامریکا شمرده نمیشود زندانیا ن محبوس درآن ازاین حقوق مستفید شده نمیتوانند و لذا پنتاګون هرطوریکه خواسته با شـــــد باآنان رفتارمینماید . حکومت وقت آمریکا برآن بود که زندانیان ګوانتانامودرزمرهٔ زند ا ـ نیان جنګی یک دولت محارب با امریکا شمرده شده نمیتوانند ، زیرا افرادی اند کــــه بــــه سازمانهای تروریستی القاعده وطالبان متعلق اند وبنابرآن آنها درردیف اشخاصی قرار می ګیرندکه از شایستګی موقف زندانیان جنګی برخوردارشده نمیتوانند . بنابرآن ، بنظرمقامات امریکایی زندانیان متعلق به سازمانهای تروریستی ازقبیل القاعده وطالبان « جنګجویـــا ن غیرقانونی» بشمارمی آیند ، زیرا آنها سربازان یونیفورمدارنیروهای مسلح دولتی مشروع یا نا مشروع نمیبا شند .
هنګامیکه بارک اوباما درجنوری ۲۰۰۹ زمام امورریاست جمهوری امریکا ر ا بعهده ګرفت ، موصوف تصمیم ګرفت که زندان ګونتانامورا ، که موجب بد نامی امر یکا ګردیده است ، درطی مدت یکسال ببندد وزندانیان باقیماندهٔ آنرابه جاهای دیګری انتقــــا ل دهد . بدین جهت ، قصرسفید بالای طرحی کارمینماید که بموجب آن قراراست زند ا نیا ن مزبور به بګرام انتقال داده شوند .
چرا بګرا م ؟
آیا امریکا جای مناسبترد یګری برای نګهد اشت زند انیان ګوانتانامو ند ا رد ؟
چنانکه مید انیم زمانی آفتاب برمستعمرات بریتانیای کبیرغروب نمیکرد ، بدین معنا که اګر بر قسمتی ازمستعمرات آنکشورپردهٔ تاریک شب پهن بود ، بربخش دیګر آن روشنی روز ګسترده بو د و برعکس .
اکنون ، درقرن بیست ویکم ، این نقش با ابعا د ی ګسترده تربه امریکا تعلق ګرفته است . د ولت ایالات متحدهٔ امریکا نه تنها سرزمیین و سیع آ ن کشور ـــ که ازاوقیانوس اتلانتیک تا اوقیانوس پاسیفیک وازتنګهٔ بیرنګ همجواربه روسیه درشمال الاسکا تا بحیرهٔ کارایب د رجنوب ، تا امریکای لا تــــیـــن ، امتداد دارد ـــ بلکه فلمروهای وسیع تحت قیا د ت خود د رماورای ابحار ـــ ازپورتوریکو (دراوقیا نو س اتلانتیک ) ګرفته تا دیګو ګارسیا ( دراوقیانوس هند ) ، تا ګوا م و مجمع الجزایر مکرونیشییا ، جزا یـــر مارشال و جزایرماریانای شمالی ( دراوقیانوس پا سیفیک ) ـــ را د راختیا رخود دارد . علاوه بر آ ن ، امریکا د ارای بیش از ۷۰۰ پایګاه نظامی د رسرتاسر جها ن است . اګرموجود یت ۲۴ سا عتهٔ زیر - دریایی ها و سردریایی های اتومی و غیرا تومی آنکشور د رآ بها ی آزاد او قیانوسها وبحیره های جهان بشمول قطبهای شمال وجنو ب ، و نیز تکنالوژی مواصلاتی ومخابراتی بسیارمٔد رن آنکشور را مد نظر بګیریم ، به این نتیجه میرسیم که حیطهٔ نفوذ وحاکمیت استعمارنوین امریکا درجهان خیلی بیشتراز پهنهٔ سلطهٔ استعمارکهنهٔ شکست خوردهٔ بریتا نیا میبا شد .
بااین وصف ، ازپیشنهاد برخی مأموران بلند پایهٔ حکومت اوباما مبنی بر انتقال محبو سیــــــن ګوانتانامو به پایګاه نظامی آنکشورد ر بګرام چنین برمی آید که آنها درسرتاسر سرزمینها وقلمروهــا ی وسیع وامکانات و تسهیلات حیرت آور توضیح شده دربالا محل منا سبی را برای محبوس سا خــتـــــن ۱۹۳ نفر زندانیان باقیماندهٔ ګوانتانامو پید ا نکرده اند وسرانجام انګشت خود را برمحلهٔ کوچکی درکشور کوچک محاط به خشکهٔ افغانستان ګذاشته اند .
بااطمینان میتوان ګفت که نظریهٔ ګوانتاناموسازی بګرام یک طرح بی باکانه ، ناسنجید ه وبه ضرر افغا نستا ن است . توضیح شمه ای ا زحقا یق زیرین مؤید این ا دعا است :
۱ . این طرح هم اکنون مخالفت ومقاومت عده ای ازمأ موران بلند پایهٔ حکومت ا و بــــا مـا را برانګیخته است . جنرال مکریستال ، قوماندان کل قوای امریکایی و ناتو د رافغانستان ، با آن قـــو یـــــاٌ مخالفت ورزیده است ، زیرا بیم آن میرود که این طرح مأموریت او را بغرنجترو وظیفهٔ ثبا ت ســـا زی افغا نستانرا دشوارتر سازد . همچنان ، سناتور لیند سی ګراهام ، چهره ای سرشناس د ر ا مور قضا یی کنګره امریکا ، نګرانیهای ناشی از این طرح را موجه خواند ه است .
۲ . نهادهای جهانی حقوق بشر، ازجمله سازمان عفوبین المللی ، سازمان نظارت برحقوق بشر، شورای قضایی اتحادیهٔ آزادیهای مد نی امریکا و غیره ، نیزبه طرح ګوانتاناموسا زی بګرا م به شــد ت مخالفت ورزیده اند .
۳ . چند روزقبل تظاهراتی بزرګ بعنوان اعتراض برګوانتاناموسازی بګرام د رجلوقصرسفید براه اند اخته شد که د رآن عده ای از تظاهرکنندګان « لباس » های مختص به زند انیا ن ګوانتانا مو را برتن نموده بود ند .
۴ . با د رنظرد ا شت اظها رات هفتهٔ ګذ شته مکریستال مبنی براینکه زندا ن بګرا م مطا بق به پلانی د رجنوری آینده به مقامات افغانی تحویل د ا د ه خواهد شد ، اجرای طرح انتقال زندانیان ګوانتا – نامو به بګرام ، ا زیکسو ، امری بیلزوم و بیهود ه خواهد بود و ، ازسوی دیګر، پلان یا د شد ه را بــــــه مخاطره خواهد اند ا خت .
۵ . با توجه به سابقهٔ شکنجه های غیرانسانی و رفتاروحشیانه با زند انیان ابوغریب د رعراق ، ګوانتانامو و بګرام ، طرح تبدیل کردن بګرام به فرزند ګوانتانامو ازیکسو د ستآویزی خو ب برای پرو – پاګند ګروههای بنیا دګرا خوا هد داد و ازسوی دیګر بګرام را د ربرابرحملات تروریستی ا لـقـــا عد ه و طالبان افغانی و پاکستانی آسیب پذیرتر خوا هد سا خت ، زیرا بګرام ، چنانکه همګان مید انند ، حـــریم امنیتی طبیعی ای که ګوانتانامو ازآن برخورد اراست ند ارد .
۶ . این طرح نه تنها پروبلم ناشی ازبد نامی امریکا د ررابطه باګوانتانامو را حل نخواهدکرد ، بلکه د شواریهای دیګری برمشکلات عدیدهٔ افغا نستان خواهد افزود . زیرا این پروبلم با انتقال زندانیا ن باقیماندهٔ ګوانتانامو به بګرام پایان نخواهد یافت . ازآنجاییکه جنګ ضد تروریزم امریکا د ر آ یــنــــد هٔ قابل پیشبینی خاتمه نخواهد یافت ، بدون تردید زندانیان دیګری ا زپاکستان ، سومالی، یمن ودیګرکشورها برآ نها افزوده خواهد شد . د ر آنصورت ، افغانستان به زندان بزرګ امریکا وحکومت آقای کرزی بـــه زند ا نبا ن بین المللی مبد ل خواهد ګشت .
۷ . براساس قانون بین المللی ، حتی کشورهای اشغال شده وحکومتهای د ست نشا نده ازحقوقی برخورداراند که دولتهای اشغالګراکیداٌ مکلف برعا یت آن میبا شند .
۸ . بنابرعقبماندګی قرون متما دی و جنګهای سی سالهٔ اخیر و نیز د راثر جنګ کنونی برهبری امریکا ، ا فغانستان هم اکنون به زندان بزرګ فقرا و بینوایان و به کشتارګاه و شکنجه ګا ه مرد م ستم – دیدهٔ ما مبد ل کشته است . به منصهٔ اجرا د رآ ورد ن طرح مورد نظرچیزی جز نمک پا شی برجراحات عمیق مرد م رنجدیدهٔ افغانستا ن نخوا هد بود .
۹ . همسطح قرارد ا د ن بګرام با ګوانتانامو ، که ناحیه ای ا جا ره شدهٔ د ایمی امریکا ا ست ، صریحاٌ د رحکم زیرپا ګذ ا شتن حق حا کمیت افغانستان و توهین به مرد می ا ست که اکنون نزدیک به چهل سا ل میشود که د رآ تش خانما نسوز ناشی ا زجنګها وویرانیهای پیهم ، که هنوزهم ا د ا مه دارد ، میسوزند وهیچکس د راین جها نی مملو ا ز« اشرف مخلوقا ت » به نا له وضجهٔ د ا د خوا ها نهٔ آ نهــا ګوش فرا نمید هـد .
اینجانب ، نویسندهٔ این سطور، پیوست به اعترا ض بالقوهٔ مرد م ستمد ید هٔ ا فغا نــتـــستا ن، که اکثریت خا موش جا معهٔ افغا نی را تشکیل مید هد ، مخالفت شد ید خود رادربرابرطرح ګوانتاناموسا زی بګرا م ا براز مینما یم وا مید وارم که این طرح نا بخرد انه کنا رګذ ا شته شود .
ومن الله التوفیق
-----------
بالا
بازگشت