بصیر همت
بصیر همت
انگلستان - مانچستر
مارچ – 2012
مجله مسایل بینالمللی –Affairs Foreign
مجله اکونومیست –Economist The
روزنامه نیویارک تایمز
در این مضمون متکی بر شواهد و ارقام ، با استفاده از منابع معتبر بین المللی،
پیامد های سیاسی ، نظامی و اقتصادی حملات احتمالی امریکا و اسرائیل بر ایران و کرونولوژی ساختمان انرژی اتومی ایران طور فشرده به بحث گرفته شده است.
حمله احتمالی بر تاسیسات هستوی ایران و عواقب سیاسی ، نظامی و اقتصادی ان
موضوع پروگرام هستوی ایران یکی از پر جنجال ترین مسئله در سطح جهانی و منطقه است.ایالات متحده و متحدین اروپائی اش معتقد اند که پروگرام هستوی ایران بمنظور ساختمان بم اتومی است ، در حالیکه ایران جدا انکار نموده و پافشاری می نماید که پروگرام هستوی اش بخاطر تولید انرژی برق و جلوگیری از مصارف گزاف نفت است.
این مسئله چند سال است که به جدال جدی بین غرب و ایران مبدل شده است وکارشناسان و پالیسی سازان ایالات متحده در مشوره و مناقشه اند که ایا ایالات متحده بر تاسیسات هستوی ایران حمله نظامی نماید یا نه.
در نوامبر سال 2011، زمانیکه بازرسانان سازمان بین المللی انرژی اتومی به شواحد دقیقتری در مورد دسترسی ایران به ذخیره سازی یورانیم ، 20% ، دست یافتند، موضوع حالت کاملا بحرانی بخود گرفت.
طرفداران حمله نظامی بر تاسیسات هستوی ایران ، این حمله را در مقایسه با اینکه ایران دارای نیروی اتومی گردد، ترجیح میدهند و نتایج انرا هر قدر هلاکت بار هم باشد بهتر میدانند. مگر، مخالفین این حمله بر انند که ، از این حمله شاید نتیجه مطلوبی مبنی بر تخریب نیروی هستوی ایران، در صورتیکه موفق امیز هم باشد ، بدست نیاید و در عوض موجب جنگ تمام عیار و تشدیدبحران موجود اقتصادی در سطح جهانی خواهد شد.کارشناسان مخالف حمله ، بیشتر تاکید بر ان دارند که بر گزینش های غیر نظامی ،ازجمله تشدید اعمال تحریم ها و تشدید دیپلوماسی ، تکیه نمایند تا ایران را از دست یابی به سلاح اتومی باز دارند.
طی چند سال است که، فشار های بین المللی ، بشمول اجرای تحریم ها، نتوانست ایران را از پلان رسیدن به ساختمان نیروی اتومی باز دارد.استفاده از ویروس های کمپیوتری که ساحات صنعتی را از فعالیت باز می دارد ، فقط توانست طور موقت توانمندی ذخیره سازی یورانیم را در ایران ضعیف سازد.
ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا بخاطر تضعیف توانمندی اقتصادی ایران و جلوگیری از پروگرام هستوی اش ، طی تصامیم جدی و عملی خواستند ایران را از سیستم مالی جهانی تجرید نمایند. از جمله، تحریم های اقتصادی شدیدی را بر شرکت های که در تجارت صنعت هستوی ایران دست دارند،بمنظور تضعیف قابلیت تصفیه گازولین و صنعت پطرولیم ایران، اجرا نموده اند. تصمیم اخیر اداره اوباما در ماه فبروری سال جاری مبنی بر متوقف ساختن دارائی های بانک مرکزی ایران، این کشور را در تنگنای سیاسی و اقتصادی قرار داده است و ایران در مقابل تحدید نموده است تا صدور تیل را برای شش کشور اروپائی قطع نماید و هم اکنون صدورنفتش را بر انگلستان و فرانسه معطل قرار داده است . ایران همچنان در جستجوی راه های است تا در تجارت بین المللی از استعمال دالر اجتناب ورزد.
اخرین راپور اداره سازمان انرژی اتومی بین المللی که در نوامبر سال گذشته منتشر شد ، بیانگر انست که جمهوری اسلامی ایران ،در حال تجربه و ازمایش سلاح های تعرضی و دیزاین موزایل های است که محموله های اتومی را حمل می نمایند . این اداره ضمن ارائه راپوری با شواحد واضح تائید نموده است که ایران تولید یورانیم خویشرا تا 20% رسانده است و دستگاه تولید هستوی اش را در فاردو کاملا فعال نموده است.
انستتیوت ساینس و امنیت بین المللی امریکا که یک اداره غیر انتفاعی و ریسرچ است ، تخمین می نماید که ایران از همان تاریخی که تصمیم به ساختن سلاح اتومی بگیرد ،می تواند طی شش ماه سلاح هستوی اش را بسازد.
حمله احتمالی چه عواقب سیاسی ، نظا می و اقتصادی را در بر خواهد داشت.
واقعیت امر اینست که ، یک ایران دارای نیروی هستوی میتواند ازادی های عمل ایالات متحده را در شرق میانه محدود سازد و ایران، با پشتیبانی سلاح اتومی اش میتواند هرگونه ابتکار عمل سیاسی و نظامی امریکارا در شرق میانه مورد تحدید قرار دهد و بالای ایالات متحده فشار اورد تا در رابطه با هر عملی که در شرق میانه انجام میدهد باصطلاح دوبار بیاندیشد.
مخالفین منطقه ای ایران ، از جمله عربستان سعودی ،شاید تصمیم بگیرند تا به ساختمان نیروی اتومی بپردازند و ترکیه و مصر نیز به جمع کشور های علاقمند ساختمان سلاح اتومی بپیوندند، مسابقه تسلیحاتی در منطقه تشدید یابد ، ایران تکنولوژی سلاح اتومی اش را درمعرض استفاده سایر کشور های دوستش قرار دهد وداشتن سلاح اتومی پوشش مطمئنی برای گروپ های افراطی و تروریستی ضد اسرائیل گردد.
یقینا که یک ایران مسلح با سلاح اتومی نمیخواهد عمدا با استعمال سلاح هستوی اش به خود کشی دست زند ، مگر نبود یک بیلانس اتومی بین ایران و اسرائیل میتواند بزودی از کنترول خارج گرددو باعث بحرانی گردد که ایالات متحده را نیز در این بحران شامل سازد.
این تحدید ها واشنگتن را وادار خواهد نمود تا از مسلح شدن ایران به سلاح اتومی جلوگیری نماید. برای جلو گیری از این جنگ ،و خنثی سازی این تحدید ، ایالات متحده ضرورت بعه اعزام قوت های بحری و زمینی نیرومند ، برای مدت زیاد، به شرق میانه خواهد داشت.علاوه بر اعزام قوت های رزمی، امریکا ضرورت به اعزام دوامدار واحد های استخباراتی اش در منطقه ، بخاطر کنترول و دید بانی از هر نوع اقدام مخفیانه ایران بخاطرانتقال تکنولوژی هستوی اش به کشور های دیگر ، خواهد داشت.
تحدید هستوی ایران امریکا را مجبور خواهد نمود تا به دوستان منطقوی اش در شرق میانه ملیارد ها دالر کمک نمایدتا ظرفیت های دفاعی متحدینش را در منطقه بهبود بخشد.همچنان امریکا متقاعد خواهد گردید تا به در خواست اسرائیل مبنی بر ساختمان کشتی زیر دریائی که با مزائیل های بالیستیکی همراه باشد، تا ظرفیت حملات دقیق امنیتی اسرائیل را بیشتر سازد،جواب مثبت دهد.علاوتا امریکا تحت فشار کشور های متحدش در شرق میانه قرار خواهد گرفت تا سپر دفاع هستوی اش را در منطقه توسعه داده و به این کشور ها اطمنان دهد که میتواند از انها در برابر حملات احتمالی ایران مطمئنانه دفاع نماید.
یقینا ،همه اینها برای ایالت متحده به قیمت گزاف اقتصادی و جیوپولیتیک تمام خواهد شد و این حالت تا زمانیکه ایران در مخاصمت با امریکا و کشور های منطقه قرار داشته باشد ، امریکا نیز نیاز به ادامه این حضور وسیع نظامی و حزینه های مالی و اقتصادی خواهد داشت. در حالیکه تحمل یک ایران دارای سلاح هستوی برای امریکا خیلی ها مشکل خواهد بود، مگر اجرای عملیات نظامی بالای ایران مشکل تر از ان خواهد بود. در صورتیکه امریکاتصمیم به چنین عملی بگیرد ، سوال اساسی اینست که ایا این عملیات نتیجه موثر خواهد داشت یا خیر؟
در پهلوی تلاش های که در زمینه تضعیف پروگرام هستوی ایران صورت گرفته و میگیرد ، یکی از وسایل موثری که بر توسعه پروگرام هستوی ایران تاثیر منفی داشته است ، ویروس کمپیوتری Stuxnet worm است که توانست تا باندازه یک پنجم فعالیت سیستم اتومی ایران را تضعیف نماید .این ویروس کمپیوتری در نیمه سال 2009 بفعالیت اغاز نمود و فعالیت ان بر دستگاه اتومی ایران تاثیر منفی زیادی وارد نموده است.
منتقدین اجرای عملیات نظامی بر ایران ، اظهار میدارند که تاسیسات هستوی ایران در ساحات مختلف این کشور پنهان گردیده و این محلات با عمق زیاد و پوشش محکمی توسط نیروهای نظامی محافظت میگردد که حملات نظامی امریکا را مغلق و پیچیده میسازد.این تاسیسات اگاهانه در ساحات مسکونی مردم جابجا گردیده که هرگونه حملات هوائی براین تاسیسات باعث تلفات صدها غیر نظامی خواهد گردید.
طرفداران جدی عملیات نظامی بر این تاسیسات اظهار میدارند که باوجود همه ممانعت ها و مشکلات که در سر راه عملیات نظامی وجود دارد ، ایالات متحده نباید از غیر فعال ساختن تاسیسات اتومی ایران صرفنظر نماید. این طرفداران راه حل نظامی بر یک عملیات پیشگیرانه تاکید میدارند تا حد اقل بر تاسیساتی که نه در عمق ، بلکه در سطح قرار دارد از جمله، تاسیسات تبدیل یورانیم در اصفحان، ریاکتور ابی در منطقه ارک، Arak، و تاسیسات تفکیک سازی یورانیم در نزدیکی نتنز، Natanz، و تهران که در برابر حملات هوائی اسانتر اسیب پذیر اند، حملات تخریبی اجرا گردد.این متخصصین اظهار میدارند که تاسیسات نتنز، Natanz، که در زیر پوشش کانکریت ضخیم قرار دارد و توسط قوت های نظامی محافظت میگردد، نمیتواند از حملات هوائی سنگین بمب های که دارای 30 هزار پوند( 13500 کیلوگرام) مهمات زرهی اند و قابلیت نفوذ بیشتر از 200، فوتft، یا (64 متر) در داخل کانکریت را دارند ، محفوظ باقی ماند.
چنین عملیات احتمالی از جانب ایالات متحده عواقب ناگوار و عمیقی برای امنیت بینالمللی ، اقتصاد جهانی و اپوزیسیون داخلی ایران خواهد داشت.عملیات نظامی باسانی میتواند جرقه اتشی برای یک جنگ کاملا عیار در منطقه شود.ایران شاید بمنظور تلافی این حمله برمنافع ایالات متحده در شرق میانه و دوستان بینالمللی امریکا بر اید و راکت های راه برد خویش را بر تاسیسات نظامی امریکا و یا مناطق ملکی خلیج فارس و یا حتی بر برخی تاسیسات در اروپا استعمال نماید.جنگ غیر مستقیم با امریکا و متحدینش را از طریق تحریک خشونت ها در عراق و اجرای عملیات تروریستی بر اسرائیل سازمان دهدو و باعث تحریک اسرائیل و ایالات متحده گردد.
دوستان ایران مانند چین و روسیه را بر ان دارد تا در جهت بیشتر انزوای سیاسی و اقتصادی امریکا بر ایند.و در نتیجه این همه باعث تجرید بیشتر ایالات متحده در جهان اسلام و کشور های اسلامی گردد.
ایران با تشدید تحریم ها ی امریکا و اتحادیه اروپا و حملات احتمالی امریکاو یا اسرائیل شاید تصمیم گیرد تا تنگه هرمز را که در حدود32 کیلومتر عرض دارد و تقریبا 20 – 25%انتقال تیل جهان از این تنگه عبور می نماید ، مسدود نمایدکه در نتیجه باعث افزایش بهای تیل و تشدید بیشتر بهران اقتصادی در جهان خواهد گردیدو در ینصورت ایالات متحده کشور های نفت خیز عربی ، از جمله عربستان سعودی را ، متعهد سازد تا بخاطر جلوگیری از بحران بیشتر احتمالی نفت، برتولید نفت خویش بیفزایندو با ایالات متحده همکاری مشترک نمایند.
در حالیکه مین گذاری و مسدود سازی تنگه هرمز برای ایران خیلی ها مشکل خواهد بود زیرا از یکطرف ایران داری کشتی های کافی و قوای هوائی لازم نیست و از جانب دیگر امکان دارد تا در برابر پاسخ جدی ایالات متحده، از پایگاه های هوائی امریکا در قطر ، کویت، بحرین و امارات متحده عربی، مواجه گردد، در صورت مسدود نمودن این تنگه ، بخاطر باز نمودن دوباره ان، امریکا به عملیات پاکسازی مین ها دست خواهد زد وجهت اجرای این کار قبل از همه امریکائی ها باید موقعیت های مزایل های ایران را در بندر عباس بر دارند و قوت های نظامی امریکا چتر وسیع هوائی را در این ساحه بوجود اورد .
یقینا ، با اجرای این عملیات حلقه های مختلف اسلامیست ها بیشتربدور رژیم کنونی اخوندی ایران نزدیک خواهند گردید ، مردم عادی نیز در دفاع از حاکمیت کنونی ایران قرار خواهند گرفت و موقعیت سیاسی اپوزیسیون رفورمیست کنونی ایران ضعیفتر خواهد گردید.
اما امکانات اسرائیل چگونه است.
در اگست 2002 ،زمانیکه ساختمان ذخیره سازی یورانیم ایران در ساحه نتنز، Natanz، در ستلایت اشکار گردید،اسرائیل هواپیماهای جنگی بم افگن 151 - F خویشرا که توانمندی ذخیره مواد سوخت کافی بخاطر رسیدن به فضای ایران را دارند ، برای رویاروئی اماده نمود. اسرائیل برای این منظور ، به تعداد کافی هواپیماهای 161 - F را بدست اورد تا طیارات بم افگن خویشرا در فضا ایسکورد نماید.
اسرائیل همچنان ،دارای شبکه های کافی ستلایت برای دریافت دوامدار ساحات اتومی ایران در صفحه هواپیماهای بدون پیلوت خویش است. در این ساحه اسرائیل پیشگام نیز هست.
اسرائیل دارای هواپیماهای 737- Eitan نیز می باشد که میتواند بم های سنگینی را انتقال دهد و ارتباطات رادار و انترنیتی شبکه های کمپیوتری ایران را خنثی سازد .
مهمترین سلاح دفاعی ایران دستگاهای پیشرفته راکت ها یا موزائیل ها ی - 300-S است که میتواند به اسرائیل پرتاب نماید.
اسرائیل در گذشته نیز عملیات های را در عراق و سوریه بخاطر از بین بردن تاسیسات اتومی این دو کشور داشته است.در سال 1981 ، هواپیمای بم افگن , 16-F,اسرائیل طی یک حمله ناگهانی بر ریاکتور اتومی عراق ،دستگاه اتومی نو بنیاد عراق را از بین بردو در 2007 ، اسرائیل طی یک حمله ناگهانی بر ریاکتور مخفی سوریه در غرب دمشق حمله نمود.
مگر این بار حمله احتمالی اسرائیل بر تاسیسات هستوی ایران مانند دوحمله قبلی اش بر عراق و سوریه اسان نخواهد بود.زیرا ایران از حملات قبلی اسرائیل بر عراق و سوریه تجارب زیادی اموخته است.
ایرانی ها تاسیسات ریاکتوری خود را طور پراگنده و در ساحات مختلف تاسیس نموده اند که تقریبا در حدود ساحه 1.3 ملیون کیلومتر مربع را شامل میگردد . این دستگاه های ذخیره سازی با وجود اینکه در ساحات مختلف اعمار گردیده اند، با عمق زیاد و پوشش دفاعی مقاوم ساخته شده اند.طور مثال ،ذخیره سازی جدید اتومی ایران در ساحه فاردو، Fordow، خارج از ساحه قم ،Qom، طوری اعمار گردیده است که با ضخامت 80 متر پوشیده شده است. کارشناسان و متخصصین نظامی بر این باور اند که برای رسیدن به این ذخیره گاه های عمیق به یک عملیات دوامدار و سیستماتیک هوائی برای مدت چند هفته ضرورت است.
بعقیده یکتن از کارمندان قبلی امنیتی اسرائیل ، "تنها قوای هوائی مدرن ،چون قوای هوائی ایالات متحده، به این امر موفق خواهد شد." در حالیکه برخی دیگر از متخصصین اظهار میدارند که تخریب دستگاه اتومی و تاسیسات واقع در نتنز- Natanz، با حملات هوائی و بم افگنان نیرومند اسرائیل ، باوجودیکه این ذخیره گاه ها در محافظت شش طبقه ای قرار دارند،اسیب پذیر خواهد بود.
یکتن از کارشناسان و تحلیلگران امور نظامی شرق میانه میگوید:
"اسرائیل دسترسی به چنین امکاناتی را ندارد تا یک عملیات موثر و دقیق و سیستماتیک را برای تخریب این دستگاه ها انجام دهد." وی ادامه میدهد" اسرائیل فاقد چنین هواپیماهای است و همچنان دارای چنان بیز هوائی که بتواند ذخیره گیری مواد سوخت نماید نمی باشد."این بدین معنی است که بخاطر رسیدن به ساحات حمله که در حدود 1000میل یا 1600کیلومتر از اسرائیل فاصله دارد ، اسرائیل باید دارای هواپیماهای کافی با تانکر های هوائی باشد که در فضا بتواند هواپیماهای بم افگن را مواد سوخت بدهد. در حالیکه اسرائیل هم اکنون تعداد محدودی از این باصطلاح ایستگاه های هوائی را دارد.
تحلیلگر دیگری از مرکز مطالعات امنیت ملی اسرائیل میگوید"ما میتوانیم حمله ای را اجرا نمائیم ،مگر این حملات نمیتواند چنان موفق امیز باشد که حملات ما بالای تاسیسات اتومی عراق در حمله هوائی اوزیراک, Osirak، بجا گذاشت."
بسیاری از صاحبنظران بر این باور اند که :
حمله احتمالی بر ایران ، اگر برهبری امریکا هم باشد،شاید یک توقف کوتاه در پروگرام هستوی ایران بوجود اورد، مگر ایران دوباره طور مخفی دور از نظر دیدبانان سازمان ملل به انکشاف پلان هستوی اش اغاز خواهد نمود.
انکشافات اخیر مبنی بر اظهار اماده گی وزیر خارجه ایران ، علی اکبر صالحی ، در جنوری سال جاری درمورد مذاکرات احتمالی در استانبول و همچنان اظهارات رئیس جمهور ایران ، احمدی نژاد ، مبنی بر اماده گی دولت ایران بر مذاکرات، روزنه امید رابرای رسیدن به راه حل سیاسی بازنموده است مگر برخی از تحلیلگران این اظهارات را کمائی نمودن وقت و مصروف ساختن کشور های ذیدخل از جانب ایران میدانند. ماه های بعدی نشان خواهد داد که حوادث در این زمینه چگونه انکشاف خواهد نمود.
پایان
................................................................................................................................................
فشرده ای از کرونولوژی پروگرام هستوی ایران :
- پروگرام هستوی ایران، برای بار نخست در زمان شاه ایران در دهه 60 اغاز گردید و پیشرفت نا چیزی داشت.و در 1979 با پیروزی انقلاب اسلامی متوقف گردید. طی سال های 90 اقدام تازه ای صورت گرفت که همزمان با نگرانی های امریکا و برخی از جوامع بین المللی همراه گردید.
- با وجودیکه تحران از عدم موجودیت چنین پروگرامی صحبت میکرد ، در 2002 ، یک گروپ تبعید شده از ایران اسنادی را از این کشور خارج نمودکه دلالت بر پروگرام مخفی هستوی ایران می نمود.
- در 2003 ، خاتمی ، رئیس جمهور اسبق ایران این پروگرام را معطل قرار داد و بر هیات بازرسان سازمان ملل اجازه بررسی را داد و باب مذاکره را با انگلستان ، جرمنی و فرانسه باز نمود.
- در 2005 ، با انتخاب احمدی نژاد ، بحیث رئیس جمهور محافظه کار ایران، وی رسما اعلام نمود که پروگرام ذخیره سازی یورانیم خویشرا از سر میگیرد و مذاکرات را با سه کشور فوق الذکر قطع نمود.
- در 2003ایران موافقه نمود تا ذخیره سازی یورانیم خویشرا به تعویق اندازد و به بازرسی غیر اعلام شده سازمان هستوی ملل متحد موافقه نمود.
- در 2005 سازمان بینالمللی اتومی در یافت می نماید که ایران از چگونگی پروگرام فعالیت هستوی اش به این سازمان خبر نداده است.
- در دسامبر2005 شورای امنیت سازمان ملل متحدتحریم های اقتصادی اش را مبنی بر اینکه ایران ذخیره سازی یورانیم خویشرا به تعویق نمی اندازد، برایران تحمیل می نماید.
- در دسامبر 2006 سازمان ملل مصوبه 1737 خویشرا در مورد منع صدور و ورود موادی که جهت ساختمان سلاح اتومی و ذخیره سازی یورانیم ایران بکار میرود به تصویب رسانید.
- در دسامبر 2009 اوباما، سرکوزی و گوردن برون اعلام نمودند که ارگانهای استخباراتی شان از دستگاه جدید ذخیره سازی یورانیم ایران در جوار کوه شهر قم ، محلیکه فاردو نام دارد، اگاه گردیده اند.
- در اکتوبر 2009 طی میتنگی در جینیوا ایران موافقه نمود تامقدار 1200 کیلوگرام ذخیره در سطح پائین یورانیم خویشرا در بدل مواد تولید شده در خارج برای ریسرچ ریاکتور تهران مبادله نماید ، ولی این موافقه نیز بعد از سه هفته در جینیوا ملغی گردید.
- در جنوری 2010 ، رئیس جمهور ایران ، احمدی نژاد ، رسما اعلام نمود که ایران به ذخیره سازی 20% یورانیم نایل گردیده ایت.
- در جنوری 2011،تلاش دوباره بخاطر مذاکره بین نالمللی روی پروگرام هستوی ایران در استانبول به شکست مواجه گردید.
- در نوامبر 2011، سازمان هستوی بین المللی ضمن راپوری با ارائه شواحد تائید نمود که ایران تولید یورانیم خویشرا تا 20% رسانده است و دستگاه تولید هستوی اش را در فاردو کاملا فعال نموده است.
بالا
بازگشت