تاريخ نظريات فلسفی

مولف : پوهنمل بصير کامجو

آموزش نظريات فلسفی بمثابهً نخستين آموزش بشری و نردبان ، حقيقت پيدايی نظريات فلسفی ؛ در هند ، چين ، شرق ميانه و يونان ، در دوران باستان.

ـ انديشه های فلسفی در قرون وسطی ؛ از جمله ظهور فلسفه عرفان اسلامی و گسترش شتابندهً آن در شرق.

ـ پيدايی افکار و عقايد دوران رنسانس ـ انقلاب بورژوازی در اروپا ، فلسفه کلاسيک آلمان ، انديشه های فلسفی دوران انقلاب کبير فرانسه ، پيدايی رشد و تکامل آموزشها و اصول فلسفهً مارکس و انگلس ، رسالت فلسفه و تيوری شناخت انسان ، جامعه و طبيعت ، همه مضمون ، جوهر و موضوعات فلسفی ايست که در کتاب « تاريخ نظريات فلسفی » بايجاز کامل ، بازتاب روشن يافته است.

باخورسندی بايد گفت که اين نخستين اثر فلسفی ـ تاريخی مستقلی می باشد که در دوران طولانی سيطرهً استبداد استتعماری و قبيله سالار در افغانستان توسط محترم پوهنمل بصير کامجو فرزند فرهيخته و پرخاشجوی مردم آزادهً ميهن ما ، در بارهً تاريخ نظريات فلسفی ، انديشه ها و عقايد گونه گون فلسفی دوران باستان ، قرون وسطا وعصر حاضر با ديد و بصيرت نوين و فارغ از هرگونه تعصب ـ تنگ نظری و جمود فکری ، پژوهش تاليف ـ فصل بندی و در بنگاه انتشارات ميوند در سال 1381 خورشيدی با تيراژ يک هزار جلد و در 428 صفحه با قطع مناسب ، در شهر کابل طبع و نشر گرديده است.

استاد بصير کامجو مؤلف « تاريخ نظريات فلسفی » با تنظيم فهرست منابع و مآخذ کتاب خويش کار تحقيق و پژوهش را آسان ساخته و کيفيت اکادميک و علمی آنرا ارتقا بخشيده است. لازم به تذکر است که مؤلف « تاريخ نظريات فلسفی » در يکصد و بيست اثر تاريخی ، فلسفی و علمی معتبر حوزه ، فرهنگی و جهان بزبان های دری ، روسی و آلمانی پژوهش و تحقيقات علمی و فلسفی کرده اند و فهرست اسامی و نام های فلاسفهً بزرگ ، متفکران ، نظريه پردازان ، کشافان راه های دشوار حقيقت را نيز به ترتيب الفبا مهيا ساخته اند. دربارهً قطع و صحافت و کاغذ و صفحه آرايی ، انتقادی ندارم. مگرهمين قدر ميدانم با قدر دانی ياد کنم که ناشران ميهن پرست ما ، از جمله بنگاه انتشارات ميوند و فضل در دوران فترت فرهنگی و کشمکش های خونين تنظيمی درکشور با نشر آثار تاريخی ، ادبی ، اجتماعی عقايد و نظريات سياسی و فلسفی گوناگون هموطنان جبهه فرهنگ را گرم و شمع و چراغ آموزش و پرورش معرفت و فرهنگ مشترک و ريشه دار مردم ميهن را روشن نگهداشته اند و باور قوی دارم که با گسترش جنبش صلح و سواد و بهبود وضع عمومی از جمله انکشاف معارف و ترقی وسايل اطلاعات در کشور ما ، کار بنگاه های طبع و نشر ما نيز رونق نوين خواهد گرفت و از آخرين دست آورد های فن طبع و نشر استفادهً ممکن بعمل خواهد آمد.

مضمون و محتوی « تاريخ نظريات فلسفی » سرشار از نبرد و ستيزه ، نو بر کهن و نور بر ظلمت است. اين اثر فلسفی ـ تاريخی استاد کامجو ، نسلهای امروز و فردای ما را ، به شناخت رمز و راز های پيچيدهً آفرينش و حقايق حيات به صعود اوج يابندهً انديشه های فلسفی رهگشايان بشريت ، بروند نبرد دشوار راههای رهايی از جهل مؤقت ، خمود فکری ، نادانی و اسارت معنوی و در نهايت به سرنوشت تلخ دردناک اما پرافتخار کشافان جسور و ثابت قدم انديشه ها و عقايد نوين فلسفی آگاهی می بخشد.

کتاب « تاريخ نظريات فلسفی » پژوهشگر متهور ميهن و مردم ازادهً ما ، رازهای پيدايی اديان ، مذاهب ، فرقه ها و طريقه های مذهبی ، عرفانی ، فلسفی ، کشمکش های خونين « عقل و دين » و جنگ عقايد و همچنين شرايط مشخص تاريخی ـ جهانی ظهور پيامبران ، متفکران ، مصلحان ، پيشوايان و سالکان راه حقيقت و رهايی انسان را بمقياس جهانی ؛ درخاور ميانه و باختر و با همه ايجاز بيان کرده است.

استاد کامجو ، اين اثر فلسفی را ، با شناخت ضرورت زمان و ماهيت سکون پرستانهً طالبان ظلمت و ديگر پاسداران خرافه های قرون وسطايی تاليف ، نشر و در دسترس ، نسل خسته از جنگ های طولانی و کشمکشهای خونين عقيدتی ، فلسفی و سياسی قرار داده است.

محترم بصير کامجو مؤلف « تاريخ نظريات فلسفه » دربارهً جست و جو های پروسواس فلاسفه ، کشافان راههای ناشناخته و فاتحان قله های دانش ، در زمينه های نظريات و انديشه های گوناگون فلسفی و عرفانی ، دانايان ، متفکران و رهنمايان بشر بويژه در مورد جسم و جان ، شعور و هستی و شناخت جهان و در نهايت دربارهً اصول فلسفهً نوين و آخرين انديشه های فلسفی معاصر ، منابع فلسفی و اقتصادی ـ تاريخی و دورنمای رشد گسترش آن مطالعات گسترده کرده ، نتايج پژوهشهای طولانی خود را ، سخاوتمندانه در دسترس فرزندان نيازمند مردم ميهن خويش قرار داده اند.

اين اثر فلسفی دانشمند جوان ما ، در دياران غربت و در فضای باز اروپا و در خاستگاه ، فلاسفه دوران انقلابات بوژوازی و بوژوا دموکراتيک و سوسيال دموکراسی اروپا تاليف شده است. بهمين علت مؤلف ازاد انديش و پرخاشجوی ديار ما ، بهنگام نگارش تاريخ کشمکشهای فلسفی و جنگهای عقايد ، چندان باکی از مولانا های تند رو و سازمانهای تروريستی کشورهای منطقه ما نداشته و خويشتن را مجبور « بخود سانسوری » نيافته اند. بنابران اين اثر فلسفی بيش از هر اثر ديگر يک دو دهه اخير قرن بيستم و نخستين سالهای دههً اول قرن بيست و يکم در کشور طبع و نشر شده است ماهيت افاقی و ارزش آموزشی ، پرورشی ، معرفتی و علمی دارد. روی اين دليل ، اثر تحقيقی « تاريخ نظريات فلسفی » استاد کامجو ، بحق ميتواند ، راه نوانديشی ، دور انديشی ، ازاد انديشی و درست انديشی را ، برای نسل از بند رسته امروزين ما ، روشن و هموار کند.

 اميدغلبه نو بر کهنه ، نور بر ظلمت ، روشنی بر تاريکی را در دلها و دماغهای افسرده ايجاد نمايد ؛ همچنين اين اثر فلسفی می تواند که ؛ شور مقاومت عادلانه نبرد های طرفداران آزادی و دموکراسی ، صلح ، ترقی و عدالت و شخصيتهای دارای گرايشهای مخالف و مختلف را ، د رمسير واحد ضد کند روی ، تند روی ، واپسگرايی ، خشک انديشی و ضد تعصبات قومی و قبيله يی ، محلی ، تنگ نظری ، عظمت طلبی ملی ، استثنا طلبی و برضد نابرابری حقوقی ، ظلم ملی و اجتماعی و استبداد زدايی سمت و سو بخشد و افق نظر ها را پهنا ووسعت بخشد. خلاصه اين اثر بمثابهً سلاح معنوی نوخواهان ، نوجويان و نو آوران ديار ما ، پايه های لرزان انديشه های خرافی و تلقينات کهن را لرزان تر ميکند و توده ها را توانايی  می بخشد تا زنجير های اسارت معنوی و جهل موقت خود را پاره کنند و راه رسته گاری ، آزادی ، صلح ، ترقی و عدالت را انتخاب نمايند. يکی از ويژگيهای آموزش اين اثر همانا اينستکه : استاد کامجو مانند گوهر شناسان کار آگاه گوهر های ناب انديشهً فلاسفه غرب و شرق و ارزشهای جاودانی همه تمدنهای بشر را از گنجينه تفکر دانايان و مصلحين همه زمانه ها بيرون آورده و اقتباس کرده است و در دسترس خوانندهً کتاب خويش گذاشته است ، بنظرم هر يکی از اين انديشه های والای انسانی ثروت سرشار معنوی بشريت ترقيخواه ميباشد.

بگونهً مثال از « لائو ـ تزو » فيلسوف چين قديم در مورد وظيفهً دولتمردان روزگار صلح و صفا اين تعاليم را اقتباس کرده است :

« غذای مردم را دلپذير و گوارا ، جامهً آنان را نيکو و زيبا ، منازل آنان را آسوده و مرفه و زندگی روزانهً آنان را سرچشمهً شادی و خورسندی بساز. مردم با ديدهً محبت به سرزمين خود می نگرند..... » تا آنجائيکه از بانگ خروس سحری وآوای ( غوغای ) سگان روستايی خود لذت می برد ... (1) » ويا اين تعاليم زرتشت ؛ عاشق روشنی و آفتاب حقيقت و متفکر بلخ باستان ما که نظام کامل اخلاقيات را در سه اصل زيرين خلاصه کرده است :

(1) : انديشهً نيک

(2 ) : کردار نيک

(3) : گفتار نيک

و سه وظيفهً اساسی را در برابر انسان قرار داده است :

(1 ) دشمن خود را بايد دوست نماييد

(2) : آدم پليد را پاکيزه سازد

(3) : نادان را دانا گرداند ... »  (2)

استاد کامجو از نظريات بيکن فيلسوف متفکر انگليس واژه ها و جملات قصار و پر مغز و معانی را اقتباس کرده است که هر گفتهً او بعد از چهار قرن هنوز ارزش خود را نباخته است ؛ مثلا  « آنانيکه رفيق ندارند و خود را رفيق خود ميدانند مردم قسی القلب و خونخواری هستند » ؛ « مکالمهً يک ساعت بيش از تفکر يک روز » ؛ « پيرمردان بيشتر اعتراض ميکنند ، مشورت ايشان طولاتی است ، حادثه جويی آنان کمتر است ؛ زود پشيمان ميشوند و به ندرت کاری به تمام و کمال انجام ميدهند. بل بيک نتيجه معمولی و معتدل قناعت ميورزند و. و. .  » (3)

 

 

اکاميسين دستگير پنجشيری

واشنگتن . ايالات متحدهً امريکا

 

 

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(1) آغاز نظريات فلسفی در چين ص 48 کتاب تاريخ نظريات فلسفی ، مولف کامجو.

(2) همين کتاب ؛ ص 64 .

(3) همين کتاب ؛ ص 246 .



بالا

بازگشت