مسودۀ مشورتی قانون انتخابات

پیشنهادی مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی

افغانستان

 

کابل :                                                                        جدی 1391

ضرورت اصلاح نظام انتخاباتی افغانستان  

 

طوری که اعضای محترم شورای ملی مستحضر اند ، انتخابات یکی از ارکان نظام دموکراسی و آنهم رکن اصلی آن می باشد که بدون آن از حاکمیت مردم و از دولت نمایندگی و ممثل اراده مردم نمیتوان سخن به میان آورد ؛ زیرا اساس حاکمیت مردم و دولت مردم سالار مرتبط و متکی به این رکن است و ارکان دیگری دموکراسی چون آزادی بیان ، آزادی رسانه ها ، آزادی تأسیس و فعالیت احزاب سیاسی ، آزادی اجتماعات و ... همه وابسته به وجود حاکمیتی است که از اراده ملت و مردم سرچشمه گرفته باشد .

      ناگفته پیداست که اراده ملت بدون اشتراک احاد مردم در قدرت سیاسی چه بطور مستقیم و چه از طریق نمایندگان منتخب و واقعی شان ، تمثیل نگردیده و تحقق نمی یابد و هرنوع طرح دیگری چون « ایجاد دولت دیکتاتوری منورانه » برای افغانستان به عنوان مرحله ای برای رسیدن به دموکراسی ، در عصر حاضر چنان تخیلی مینماید که در پنجصد سال قبل از میلاد ، طرح  مدینه فاضله افلاطونی از طریق حکومت فلیسوفان ، تا کنون که دوهزار و پنجصد سال از آن عصر می گذرد ، تحقق نیافته است .

     بناءً اصل انتخابات در نظام سیاسی دموکراتیک ، حقوقی را برای مردم به ارمغان می آورد که عبارت از حق حاکمیت است که از طریق تأمین حق انتخاب کردن و انتخاب شدن به شکل فردی یا بصورت گروپی ( دسته جمعی ) ، تحقق می یابد .

     مردم با استفاده از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن به حق حاکمیت سیاسی و ملی دست میابند . حقوق و آزادی های دیگر ، اجزای لایتجزای اصل انتخابات و اصل حاکمیت مردم به شمار می روند .

     آنهائی که حاکمیت مردم را بدون دموکراسی و دموکراسی را بدون انتخابات و انتخابات را بدون آزادی بیان، رسانه ها و سهیم شدن احزاب سیاسی و اجتماعات مردم ، مطالبه می کنند ، در واقع آگاهانه یا نا آگاهانه در تاریکی گام بر می دارند .

     در دهه اخیر ، روزنهً امیدی برای مردم افغانستان زمانی به وجود آمد که لویه جرگه موسسان سال 1382 هـ . ش ، قانون اساسی ای مبتنی بر اساسات اسلامی و اصول دموکراسی را تصویب و مرعی الاجراء اعلام نمود .

     طبق حکم ماده سی و سوم این قانون اساسی ، حق انتخاب کردن و انتخاب شدن از جمله حقوق اتباع افغانستان شناخته شده که مطابق به احکام قانون ( قانونی که از ارادهً خود شان یا نمایندگان شان منشاً گرفته باشد ) از این حق استفاده می کنند .

     انتخاباتی که از انفاذ قانون اساسی تا کنون طبق فرامین تقنینی برگزار گردیده است با در نظرداشت مراحل انکشاف اجتماعی و شرایط متحول سیاسی ، در امر تحقق دموکراسی در کشور کمک فراوان نموده اند ، اما از آنجا ئیکه جامعه افغانستان از لحاظ تاریخی ، اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و روابط بین المللی ، سریعاً در حال تغییر و تحول است ، لذا نمیتوان قالب های ثابت و لایتغیر قانونی برای تاًمین حقوق دموکراتیک مردم وضع نموده و مادام العمر بر این قالب ها متکی بود ، زیرا چارچوب های قانونی برای یک جامعهً سریعاً در حال تغییر و تکامل ، مانند کالائی است برای پوشش طفل نوزاد که سال بعد در آن نمی گنجد و باید حسب احوال پوشش تازهً به آن داد .

     از این لحاظ بعد از تقریباً هشت سال تمرین دموکراسی ، وارد آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی کشور امر ضروری و مسلم به نظر می رسد و این اصلاحات باید عمیق تر و جدی تر مطرح گردند .

     از آنجائیکه در نظام انتخاباتی ، سه عنصر : حوزهً انتخاباتی ، شیوهً رای دهی و فورمول انتخاباتی ، ستون و فقرات این نظام را تشکیل میدهند ، باید به این سه عنصر توجه جدی و دقیق نمود ، در عین حالیکه سایر شرایط و ابعاد نظام انتخاباتی نیز نباید از نظر دور انداخته شود .

     تجربه تطبیق نظام انتخاباتی SNTV ( رای واحد غیر قابل انتقال ) در دو دور انتخابات پارلمانی و شوراهای ولایتی که حوزه های انتخاباتی ، بر مبنای حوزه های بزرگ تعدد الکرسی ( هر ولایت یک حوزه ) معین شده بود ، جهت سهولت در کار کمیسیون مستقل انتخابات که با تجربهً کم و ظرفیت ناکافی به کار آغاز کرده بود ( با وجودی که این سیستم نمی توانست و نمیتواند نمایندگی متوازن نفوس و محلات کشور را تاًمین کند ) ، باز هم تا حدی منطقی به نظر می رسید .

     اما ادامه پروسه به شیوهً قبلی ، بعد ازین بنابر عوارض منفی که از خود بجا گذاشته و میگذارد ، منطق قبلی خود را از دست داده است ، لذا باید در انتخابات ولسی جرگه و شوراهای ولایتی ، حوزه های کوچکتر و تک کرسی در نظر گرفته شود تا اشخاصی که از طریق کاندیداتوری منفردانه ( مستقل ) به کرسی های مجلس میرسند نتوانند از مسئولیت های نمایندگی حوزهً مربوطه شانه خالی کنند و آنرا به نمایندگان دیگری همان حوزه محول کنند . در نظام انتخاباتی ای دارای حوزه های تک کرسی از باراندازی مسئولیت بر دوش دیگران ، جلوگیری می شود و هم نمایندگی را عادلانه تر و شفافتر میسازد و رابطه موًکلین و وکلا را نزدیک تر و زمینه حساب دهی وکلا و حساب گیری موکلین را به طور عینی تر و واقعی تر مساعد و میسر می گرداند .

     در سیستم SNTV به اثر ضایع شدن آرای کثیری رای دهندگان ، پایه اجتماعی نهادهای نمایندگی ملی محدود و تضعیف می گردد ، در حالیکه در شرایط جنگ ، بحران و تشتت داخلی ، توسعه و تقویه پایه اجتماعی نهادهای انتخابی دولت بحیث عامل اصلی تحکیم قدرت دولتی و ثبات اجتماعی و سیاسی به شمار میرود .

     طوری که نتیجه انتخابات دورهً پانزدهم شورای ملی نشان داد، 68 فی صد آرای مردم ضایع گردید وصرف 32 فی صد آرای مردم کرسی های ولسی جرگه را پر نمودند . در اینجا واضحاً ، نه ارادهً اکثریت بر اقلیت بلکه بر عکس اقلیت بر اکثریت پیروز گردیده و دموکراسی بر ضد خود مبدل شده است .

     همچنان در سیستم SNTV که افراد ، صرف بصورت فردی ( مستقل ) میتوانند خود را کاندید کنند ، این امر نه تنها تأثیر منفی را در تشکل احزاب سیاسی و در پروسه تبدیل شدن آنها به احزاب ملی و فراگیر ، بجا گذاشته است ، بلکه از اصول نمایندگی عادلانه که بر مبنای کسب آرای متناسب کاندیدان رقیب ، محاسبه می شود ، عدول گردیده است ، چنانچه یک کاندید با کسب ده ها هزار رای و یک کاندید دیگر با کسب چند صد رای ، پیروز می شود ، اما در مجلس نمایندگان ، رای هردو نماینده ، همسطح و مساوی یکدیگر محاسبه می شود . یعنی هرکدام فقط یک رای دارد . چنین وضعیت ، با اصل نمایندگی عادلانه « یک رای ، یک ارزش » منافات دارد .   

     هکذا سیستم مذکور پراکندگی در میان نمایندگان و عدم هماهنگی در تصمیم گیری های نهادهای نمایندگی چون ولسی جرگه و شوراهای ولایتی و ازین طریق در مشرانو جرگه را سبب شده است . چه ؛ به نسبت عدم ارائۀ  خط مشی های سیاسی منسجم و ملی از طریق گروپ های سیاسی پارلمانی متعهد به برنامه های معین و تصویب شدۀ احزاب ، بالای  نظریات موردی و سلیقه ای انفرادی اعضاء تمرکز شده با مباحثات نا مرتبط و نامرتب ، اوقات مجلس به عبث رفته و هراز گاهی خود این افراد تغییر موضع داده و از مرزهای نظری خود عبور می کنند و مواضع خود را تغییر می دهند و گروپ سیاسی – پارلمانی مربوطه خود را تعویض می کنند ، چنین موضعگیری ها تأثیرات بی ثبات کننده و زیانبار در فعالیت های پارلمانی به جا می گذارد .

     با نظرداشت این واقعیت های عینی و دلایل حقوقی و منطقی ،« مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان »( مما ) با عضویت عده ای از دانشمندان و متخصصین و تجربه داران عرصه حقوق ، سیاست و قانون گذاری که نزدیک به یک سال از ایجاد آن می گذرد ، با توجه به نظام سیاسی و ساختار دولتی مسجل در قانون اساسی افغانستان و با در نظر داشت شرایط تاریخی و اوضاع اجتماعی ، فرهنگی و تجربه تمرین دموکراسی در کشور ، به همکاری تخنیکی مجتمع جامعه مدنی افغانستان( مجما ) ضمن جمع آوری نظریات نهادهای مختلف اجتماعی – مدنی و احزاب سیاسی و مشوره با برخی دست اندرکاران و تجربه داران امور انتخابات ، نمایندگان منتخب مردم در ولسی جرگه و مشرانو جرگه و شوراهای ولایتی و برخی کارمندان نهادهای دولتی بطور گروپی و نمونه وار از هفت زون کشور در تفاهم نزدیک و هماهنگ با نهادهای ملی و بین المللی که مرتبط به امور انتخابات در افغانستان فعالیت می کنند ، طرحی نسبتاً جامع قانون انتخابات را که اصلاحات عمیقتری را در نظام انتخاباتی پیشبینی می کند ، تهیه کرده است .

    این طرح شامل نکات اساسی ذیل می باشد :

1-      درین طرح ، نظام انتخاباتی ، یک نظام مختلط است که در آن نمایندگی از طریق رای دهی به لست کاندیدان مستقل ( منفرد ) بر مبنای سیستم اکثریت نسبی و رای دهی به لست کاندیدان احزاب بر مبنای سیستم تناسبی ، در نظر گرفته شده است تا از جهات مثبت هردو سیستم استفاده شده و جهات منفی یک سیستم با تطبیق سیستم دیگر تلافی گردد .

2-      در این طرح پیشنهادی ، حوزه های انتخاباتی هم برای انتخابات ولسی جرگه و هم برای انتخابات شوراهای ولایتی ، کوچکتر از حوزهً ولایتی پیشبینی شده است به طوریکه برای ولسی جرگه ، تعداد حوزه های انتخاباتی در هر ولایت مساوی به تعداد کرسی های سهمیه کاندیدان مستقل همان ولایت می باشد ، یعنی در برخی ولایاتی که تعداد کرسی های سهمیه آن ها جفت است تعداد حوزه ها به اندازه  نصف کرسی ها و در ولایاتی که تعداد سهمیه کرسی های آن طاق است تعداد حوزه های انتخاباتی مساوی به نصف ، جمع یک ، کرسی های سهمیه آن ولایت تعیین می گردد . بدین ترتیب تعداد مجموعی حوزه های انتخاباتی ولسی جرگه برای 240 کرسی ( طبق سهمیه فعلی ولایات ) به  136 یا 137 حوزه بالغ می گردد که از نظر ما در شرایط فعلی تا حدی زیادی موزون به نظر می رسد و میتواند نمایندگی برخی زیادی محلات کشور را منعکس سازد ، در حالیکه در حوزه بندی قبلی ، بسیاری ولسوالی ها و محلات و حتی بعضی محلات پرنفوس با وجود اشتراک گسترده مردم در انتخابات ، بدون کرسی نمایندگی در ولسی جرگه و حتی در شورای ولایتی بوده اند در حالی که یک ولسوالی دارای نفوس کمتر چند کرسی در ولسی جرگه یا شورای ولایتی را کسب کرده است .

3-      در این طرح ، یک بخش نظام انتخاباتی ، که مبتنی بر سهم احزاب در کرسی های ولسی جرگه به سیستم تناسبی می باشد ، برای جلوگیری از ضایعات آراء و هم برای حفظ سهمیه ولایات ، در عین حالیکه کشور به حیث یک حوزه انتخاباتی مد نظر قرار می گیرد ، احزاب مکلف ساخته شده اند که سهمیه کرسی های هر ولایت را در لست کاندیدان خویش مراعات کنند تا تلفیقی از نمایندگی ملی و محلی در کرسی های ولسی جرگه بوجود آید و اصل حقوقی مندرج در ماده 83 قانون اساسی که تعداد اعضای ولسی جرگه را به تناسب نفوس هر حوزه و سهم کرسی های متعلق به زنان را به تناسب نفوس هر ولایت پیشبینی نموده است تحقق یابد .

     دراین نظام انتخاباتی که سهم کرسی های احزاب در ولسی جرگه به 103 یا 104 کرسی می رسد ، احزاب سیاسی را از محدوده قومی و سمتی به سوی ملی شدن سوق می دهد و همچنان احزاب کوچک را ناگزیر می سازد تا باهم یا با احزاب بزرگتر ائتلاف کنند یا متحد شوند و این امر وسیله ای می شود که دامنه تعدد و تکثر احزاب محدود تر گردد و احزاب نیرومند و فراگیر شکل بگیرند و برای کسب آرای مردم با برنامه های ملی به میدان رقابت های انتخاباتی و مبارزات پارلمانی بروند .

تطبیق این نظام انتخاباتی مختلط ، تا سطح شوراهای ولایتی از چنین کیفیتی برخوردار بوده و با روحیهً مردم و شرایط محلی کشور سازگار است .

4-      شیوه رای دهی که در سیستم SNTV بکار میرود در هر دو بخش نظام مختلط قابل تطبیق است زیرا رای دهنده با اخذ دو لست از مسئول محل رای دهی ( لست نام کاندیدان مستقل و لست نام احزابیکه کاندیدان خود را در ظرف میعاد تعیین شده قانونی به کمیسیون مستقل انتخابات ارائه نموده و برای آگاهی و شناسائی مردم ، اسمای آنها را به نشر سپرده اند ) نام یک کاندید مستقل مورد نظرش را در لست کاندیدان مستقل و نام یک حزب مورد نظرش را در لست اسمای احزاب ، همزمان نشانی می کند . این شیوه رای دهی ساده بوده و با در نظر داشت سطح سواد مردم ما ، قابلیت تطبیق دارد .

     مزایای دیگر این سیستم عبارتند از : - مردم هم به اعتبار شخصیت کاندیدان احزاب و هم به اعتبار خط مشی احزاب رای میدهند . – احزاب به رای دهندگان ، مسئول و جوابده می شوند . – احزاب در آگاهی دهی مردم در امور انتخاباتی و شیوه های رای دهی ، سهم می گیرند و قسمتی از سنگینی کار کمیسیون مستقل انتخابات در این عرصه ، کاسته می شود و بدین وسیله مصارفی را که از اثر دوچند شدن اوراق رای دهی متحمل می شود ، جبران می گردد .

5-      فورمول انتخاباتی ، در سیستم مطروحۀ فوق الذکر مغلق نبوده شمارش آراء و توزیع کرسی های سهمیه احزاب بر مبنای سیستم تناسبی به طریق ذیل است : مجموع آرای استعمال شدۀ معتبر بر تعداد کرسی های سهمیه احزاب تقسیم می شود تا سهمیه آرای یک کرسی معین شود . هر حزبیکه آرای سهمیه یک کرسی را به دست آورد یک کرسی و اگر دو چند آن را به دست آورد دو کرسی و ... مستحق می گردد . در صورت باقیماندن آرای اعشاری مربوط یک حزب از چند ولایت ، همه با هم جمع می شود ، هر گاه مجموع آنها سهمیه یک کرسی یا بیشتر را تکمیل کند به همان تعداد کرسی های دیگر را مستحق می شود . باز هم اگر بعد از محاسبه مجموع آرای احزاب در سطح کشور ، آرای اعشاری متعلق احزاب مختلف به اندازه ای یک یا چند کرسی سهمیهً احزاب  باقیمانده باشد ، در این مرحله ، کرسی های باقی مانده بالای احزابی که بیشترین رقم عدد اعشاری را دارند بالترتیب از بالا به پائین یک یک کرسی توزیع میگردد تا کرسی های توزیع ناشده مربوط به سهمیه احزاب بطور کامل توزیع گردد . به این طریق ، نمایندگی بر اساس آرای متناسب وعادلانه تحقق یافته می تواند .

 با تطبیق این فورمول که نستباً ساده است گراف ضایعات آراء در بخش کاندیدان احزاب به صفر تقرب می کند .

6-      در این سیستم مطروحه ، قابلیت ازدیاد بخشی کرسی های سهمیۀ زنان و اقلیت های قومی و مذهبی وجود داشته و برای مشکلاتی چون نتایج انتخابات قبلی ولسی جرگه در ولایت غزنی ، راه حل عادلانه و منطقی پیشبینی گردیده است .

     ناگفته نباید گذاشت که اصلاحات پیشبینی شده در طرح پیشنهادی هذا به سه مورد متذکره ( حوزه بندی ، شیوه رای دهی و فورمول انتخاباتی ) خلاصه نشده بلکه در بارۀ اصطلاحات قانون ، شرایط انتخاب شوندگان ، طرز تشکیل کمیسیون شکایات انتخاباتی ، نحوه گزینش اعضای آن ، تصنیف تخلفات انتخاباتی و مؤیدات آن ، التوا ، تعویق و تعلیق انتخابات وبرگزاری انتخابات مجدد ودیگر موارد انتخابات ، یک سلسله تعدیلات و تکمیلات مهم وارد گردیده است .

     مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان ( ممآ ) و مجتمع جامعه مدنی افغانستان ( مجما ) با همکاری نهادهای بنیاد آسیا ، فیفا ، نی ، شبکۀ زنان افغان و تعدادی از نمایندگان مردم در ولسی جرگه و مشرانو جرگه با مشورۀ بسیاری احزاب سیاسی ، نهادهای مدنی و اجتماعی و شخصیت های سیاسی و صاحب نظر ، این طرح نسبتاً جامع قانون انتخابات را که متن اولیه آن توسط معاون سرمحقق عبدالصمد عزیزی تألیف گردیده و در چندین نشست مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان ( ممآ ) مورد بحث های تکمیلی قرار گرفته و اینک از طریق دفتر مجتمع جامعه مدنی افغانستان ( مجما ) به مقام محترم ولسی جرگه ارائه میدارد .

       ما اطمینان داریم که اعضای محترم شورای ملی نظریات و خواست های معقول و منطقی هموطنان را که در جهت تقویه نظام دولتی و بهبود امور کشور و انکشاف دموکراسی ارائه گردیده است ، مطمح نظر قرار داده و با حمایت از آن ، در مسیر تحقق آمال دموکراتیک مردم افغانستان تلاش های سازندۀ خویش را دریغ نخواهند فرمود .

 

      اعضای مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان ( ممآ ) :

·         فرخنده زهرا نادری ، نماینده مردم در ولسی جرگه و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         شینکی ذهین کروخیل ، نماینده مردم در ولسی جرگه وعضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         غلام حسین ناصری ، نماینده مردم در ولسی جرگه و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         هما علی زوی ، رئیس محکمه ابتدائیه اطفال و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         جانداد سپین غر ، رئیس اجرائیه فیفا و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         محمد نعیم اصغری ، مسئول برنامه های فیفا و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         شاه محمود مل ، کارمند ارشد فیفا و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         احمد سعیدی ، کارشنای مسایل سیاسی و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         مولوی عبدالباری مدنی ، عالم دینی و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         صدیق الله توحیدی ، مسئول دیده بان رسانه های آزاد وعضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         عبدالغفور عاشق ، مسئول برنامه های انتخاباتی بنیاد آسیا و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         محقق بخت محمد بختیار ، عضو علمی اکادمی علوم ، سابق رئیس آگاهی عامهً کمیسیون مستقل انتخابات و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         معاون سر محقق عبدالصمد عزیزی ، عضو علمی اکادمی علوم ، مشاور حقوقی در ولسی جرگه و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         پرتو نادری ، مسئول بخش هم آهنگی مجتمع جامعه مدنی افغانستان ( مجما ) و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

·         عزیز رفیعی ، رئیس مجتمع جامعۀ مدنی افغانستان ( مجما ) و عضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

 

      نهادهای مدنی ای که در تکمیل این طرح ، مشوره دهنده و همکار بوده اند :

·         بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان ( فیفا ) .

·         بنیاد دیده بان رسانه های آزاد ( نی ) .

·         شبکۀ زنان افغان .

·         بنیاد آسیایی .

 

                اصول ، اهداف و مقاصد مورد نظر در اصلاح نظام انتخاباتی افغانستان

 

   مجمع مشورتی  اصلاحات انتخاباتی افغانستان (ممآ ) در اصلاحات پیشنهادی خویش که در طرح قانون تشکیل ، وظایف و صلاحیت های کمیسیون مستقل انتخابات که قبلاً از طریق دفتر بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه ( فیفا ) به ولسی جرگه شورای ملی تقدیم شده بود ودر طرح قانون انتخابات که اینک از طریق دفتر مجتمع جامعۀ مدنی افغانستان (مجما ) به ولسی جرگه تقدیم میگردد ، علاوه بر تغییرات شکلی ودر پروسیجرها و میکانیزم ها ، یک سلسله ازاصول ،اهداف و  مقاصد کوتاه مدت و طویل المدت ذیل را مطمح نظرداشته است :

1.      تضمین های حقوقی و قانونی لازم برای استقلالیت و بی طرفی کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی بوجود آید . که البته این هدف اساساً ازطریق به کارگیری شیوه ها و روش های دموکراتیک و میکانیزم های معین قانونی و منطقی در امرمعرفی و گزینش کاندیدان به عضویت این کمیسیون ها با شرایط لازم مسلکی اعضا و اعطای صلاحیت های کافی به این کمیسیون ها تحقق میابد.

2.      برای حل اختلافات انتخاباتی ، سیستم نظارتی شفاف ، مستقل ، بی طرف و کارا ایجاد گردیده و قوۀ باز دارندگی قوی در مقابل تخلفات داشته باشد.

3.      به سطح سواد و فرهنگ سیاسی و ملی مردم ما تا حد زیادی توافق داشته باشد.

4.      طریقۀ آسان رای دهی و شمارش آرأ را به گونۀ شفاف تضمین کند .

5.      مردم را به این امر مطمئن سازد که آرای شان به هدر نرفته بلکه اکثریت رای دهندگان نمایندگان خودرا یا از طریق کاندیدان مستقل یا از طریق کاندیدان احزاب ، در مجالس نمایندگی مشاهده خواهند کرد . به عبارۀ دیگر این اصلاحات آرای مردم را بگونه ای به کرسی مبدل کند که از   ضایع شدن آرای مردم به حد اعظمی جلوگیری شود .

6.      رابطۀ رای دهندگان و کاندیدان را نزدیکتر ساخته و درجۀ مسؤلیت و پاسخ دهی  وکلا را به مؤکلین شان بالا ببرد که این امر از طریق محدودتر ساختن حوزه های انتخاباتی میسر شده میتواند .

7.      نمایندگی مردم را از لحاظ جنسیت و ترکیب قومی و مذهبی تضمین نماید .

8.      علایق فرد گرایانۀ شخصیت های مستقل کشور و خواست های جمع گرایا نۀ احزاب سیاسی را تلفیق دهد .

9.      تمایلات و گرایشات محلی مردم ما را تو أم با منافع ملی و کشوری در امر نمایندگی ملحوظ نظر داشته یعنی نمایندگی محلی و ملی را همزمان تحقق بخشد .

10.  پیروزی اکثریت را تضمین کند و بدینوسیله پایۀ اجتماعی دولت را تقویت بخشیده درجه حمایت مردم را از نهادهای دولتی انتخابی و بالوسیله ، از کل نظام سیاسی ، ارتقاء بخشد .

11.  ثبات نمایندگی و دوام حکومت منتخب را تضمین کند .

12.  احزاب سیاسی را تقویت بخشیده و از پراگندگی سیاسی به کاهد و آنها را از گرایشات قومی ، مذهبی ، محلی و سمتی به سوی فراگیر شدن و ملی شدن سوق دهد .

13.  به وحدت و یکپارچگی ملی مفید و ممد واقع شود .

14.  به سطح امکانات اقتصادی کشور و سطح زندگی مادی شهروندان نسبتاً همخوانی داشته باشد .

15.  به نوع نظام سیاسی کشور و ساختار موجود دولتی (اعم از مرکزی و محلی ) تلفیق داشته باشد تا قابلیت تطبیقی آن بیشتر گردد .

16.  قابلیت آنرا داشته باشد تا به طور مداوم عرصۀ دموکراسی را گسترش دهد و زمینۀ تو سعه و انکشاف آنرا بیشتر مساعد ساخته و مسیر دایمی حرکت آن صعودی باشد .

17.  نمایندگی عادلانه و بدون تبعیض و امتیاز همۀ مردم افغانستان ، اعم از زن و مرد ، بر مبنای تناسب نفوس و آرای متناسب مردم در نهاد های انتخابی دولت ، تحقق یابد .

18.  پارلمانِ نسبتاً همآهنگ ، منسجم و پابند به اهداف ملی رابوجود آورد.

19.  مشارکت گسترده همۀ اقوام کشور را از همه مناطق افغانستان در قدرت سیاسی و نهادهای دولتی بطور عادلانه تأمین کند .

20.  دستیابی به یک نظام سیاسی پایه دار ، باثبات ، قانونمند و دموکراتیک ممثل اراده  قاطبه ملت افغانستان را میسر وممکن سازد .

 

طرح

قانون انتخابات

 

فصل اول

احکام عمومی

مبنی و هدف 

ماده اول :

      این قانون به تاسی از حکم ماده سی وسوم و با در نظر داشت احکام مواد 61 , 62 , 63 ، 65 ,67 , پراگراف اخیر ماده 69 ومواد 83 , 84 , 85 , 86 , 138 , 140 , 141 ، 147 و 156  قانون اساسی به منظور تنظیم امور مربوط به انتخابات ، تاًمین حق مشارکت عادلانهً مردم در قدرت سیاسی و تحقق حاکمیت ملی در کشور ، وضع گردیده است .

نام اختصاری

ماده دوم :

     کمیسیون مستقل انتخابات منبعد در این قانون بنام کمیسیون یاد میشود .

اصطلاحات

ماده سوم :

     اصطلاحات آتی در این قانون مفاهیم ذیل را افاده می کند :

1-     حوزه انتخاباتی : ساحه معینهً جغرافیایی که  به تناسب نفوس خود , دارای سهمیهً یک یا چند کرسی نمایندگی در نهادهای انتخابی دولت می باشد .

2-     تقویم انتخابات : جدول مواعد اجرای امور انتخابات که از طرف کمیسیون ترتیب و به نشر می رسد .

3-     مرکز رای دهی : محدودهً معینی از حوزهً انتخاباتی که در آن یک یا چند محل رای دهی تثبیت شده باشد .

4-     محل رای دهی : مکان معینی در داخل مرکز رای دهی که در آنجا اشخاص واجد شرایط رای دهی آرای خود را استعمال میکنند .

5-     مرکز شمارش آراء : محلی که در انجا بعد از ختم مرحله رای دهی , آرای استعمال شده شمارش میشود .

6-     ناظر : شخصی که به نمایندگی از احزاب یا ائتلاف احزاب یا کاندیدان مستقل به منظور نظارت بر روند انتخابات از طرف کمیسیون اعتبار نامه دریافت  می کند .

7-     مشاهد : شخصی که به نمایندگی از نهادهای شناخته شده ملی و مراجع رسمی خارجی و بین اللملی و رسانه ای که به منظور مشاهده روند انتخابات ازطرف کمیسیون اجازه نامه در یافت میکند .

8-     لست رای دهند گان : فهرست اسمای اشخاص واجد شرایط رای دهی  که از طرف کمیسیون ترتیب می گردد .

9-     لست ابتدائی کاندیدان : نام نویسی اولیۀ کاندیدان که در محلات معینه نصب می  گردد .

10- لست نهائی کاندیدان : نام نویسی کاندیدانی که بعد از بررسی اعتراضات , با عکس ها و نشانهای آنها توسط کمیسیون تصدیق و نشر میگردد .

11- لست کاندیدان حزب : فهرست اسمای کاندیدان حزب یا ائتلاف احزاب که به منظور احراز کرسی های انتخابی ارگانهای دولتی به کمیسیون ارایه می شوند .

12- لست بسته : فهرست اسامی کاندیدان حزب یا ائتلاف ، که رای دهنده حق وارد کردن تغییر در آنرا نداشته و به طور کل به آن « بسته » پیشنهادی رای میدهد .

13- لست احزاب : نام نویسی احزاب دارای کاندید , با نشانها و سمبول های آنها که حین رای دهی برای کاندیدان احزاب در دسترس رای دهنده قرار داده می شود .

14- کاندید مستقل : کاندید انفرادی که اسم آن شامل لست های کاندیدان احزاب سیاسی نباشد .

15- نظام انتخاباتی تناسبی : نمایندگی بر اساس تناسب آرای احزاب یا ائتلاف احزاب در سطح کل کشور یا یک حوزه انتخاباتی.

16- مبارزات انتخاباتی : جد و جهد احزاب سیاسی یا کاندیدان مستقل  به منظور جلب و جذب و کسب آرای بیشتر رای دهنده گان.

17- نتایج قسمی انتخابات : معلوماتی که بعد از شمارش آرای یک یا چند مرکز رای دهی یا چند حوزهً انتخاباتی توسط کمیسیون وقتأ فوقتأ اعلام میگردد .

18- نتایج ابتدایی انتخابات : معلوماتی که بعد از شمارش آراء وقبل ازاعلان نتایج نهایی توسط کمیسیون اعلام میگردد .

19- نتایج نهائی انتخابات : معلوماتی که بعد از بررسی های کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی از طرف کمیسیون تصدیق و به نشر می رسد.

20- اعتراض : مورد سوال قرار دادن واجد شرایط بودن کاندید و رای دهنده .

21- شکایت : درج سند کتبی در ارتباط به تخلفات انتخاباتی .

22- تخلف انتخاباتی : عمل مخالف احکام این قانون و سایر اسناد تقنینی مربوط به انتخابات .   

23- تخطی انتخاباتی : تخلف تسجیل یافته در قانون انتخابات و دستورالعمل ها, طرز العمل ها و اصول رفتاری و سایراسناد مصوب کمیسیون و کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی که بصورت غیر عمدی یا سهوأ انجام یافته باشد .

24- قرنطین : خارج ساختن صندوق های حاوی  آراء از روند شمارش بطور موًقت.

25- اعتبارنامه : سند رسمی اعطاء کننده صلاحیت نظارت از امورانتخابات که ازطرف کمیسیون  صادرمی شود .

26- اجازه نامه : سند رسمی مجوز اشتراک در پروسهً انتخابات که به منظور مشاهده و ارائه گزارش از جریان انتخابات توسط کمیسیون به مشاهدین اعطا میگردد .

27- وثیقه : سند رسمی مصدق موفقیت کاندید در انتخابات ، که بعد از ترتیب و تدقیق توسط کمیسیون ، به مرجع مربوطهً برنده کرسی انتخابی ، فرستاده می شود .

28- کارت ثبت نام : سند معرف هویت رای دهنده جهت استعمال رای که از طرف کمیسیون مشخص می شود .

29- مراجعه به آرای عمومی ( همه پرسی ) : رای گیری عمومی یا مراجعه به آرای مستقیم مردم در بارهً موضوعات مهم ملی ، سیاسی ، اجتماعی و یا اقتصادی کشور .

30- رای : ابراز اراده شخص در گزینش کاندید مورد نظر به طرز معین .

31- کاندید : شخصی که برای احراز کرسی نمایندگی ، خود را نامزد می کند .

32- کوچی : تبعهً افغانستان که فاقد محل ثابت سکونت بوده و بنا بر پیشهً اصلی مالداری اش مطابق شرایط اقلیمی به محلات مختلف کشور نقل مکان می کند .

 

اصول انتخابات

ماده چهارم :

     انتخابات بر اساس رای آزاد ، عمومی ، سری ، مساوی و مستقیم صورت می گیرد .

     انتخاب کاندیدان برای کرسی های مشرانو جرگه از طریق شورا های ولایات و ولسوالی ها صورت میگیرد .

رعایت اصول عمومی ، مساوی و مستقیم انتخابات  

ماده پنجم :

     تمام رای دهنده گان و کاندیدان واجد شرایط ، اعم از زن و مرد ( جز در مواردی که در این قانون صراحت دارد ) , در انتخابات از حقوق مساوی برخوردار بوده و رای خود را بلاواسطه استعمال می کنند .

    اعمال هر نوع محدودیت مستقیم یا غیرمستقیم بالای رآی دهنده گان و کاندیدان به ارتباط لسان، مذهب، قوم، جنس ، قبیله، سمت ، موقف اجتماعی و موقف وظیفوی ممنوع می باشد .

رعایت اصل آزادی اراده

ماده ششم :

     رآی دهنده گان و کاندیدان با اراده آزاد خود و فارغ از تاًثیرات غیر ، در انتخابات  اشتراک می کنند .

    هر نوع عملی که به نحوی از انحا ارادهً رای دهنده را در انتخاب کاندید یا حزب مورد نظرش به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت فشار قرار دهد ، ممنوع می باشد .               

همکاری ادارات و اشخاص

ماده هفتم :

      ادارات دولتی یا غیردولتی ، احزاب سیاسی ،سازمان های اجتماعی ،جامعه مدنی و سایر اشخاص حقیقی و حکمی  ذیربط مکلف اند با کمیسیون ، کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی وکمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی و سایر کمیسیون های که طبق احکام این قانون ایجاد می گردند ، همکاری کرده و تصامیمی را که این کمیسیون ها در حدود صلاحیت قانونی اتخاذ کرده باشند ، تعمیل کنند .

عدم مداخلهء کارکنان دولتی در امور انتخابات

ماده هشتم :

      مسوًلین و کارکنان ادارات دولتی , منسوبین نظامی و اشخاص بانفوذ محلی نمیتوانند بدون از مواردی که در این قانون و سایر اسناد تقنینی مربوط به انتخابات پیشبینی گردیده است بطور مستقیم یا غیر مستقیم در امورانتخابات  مداخله کنند . استفاده از هر نوع دارایی , تسهیلات و منابع دولتی به نفع یا ضرر کاندید یا حزب مشخص جواز ندارد . استفاده مساوی از منابع و تسهیلات دولتی و عامه ، مطابق احکام این قانون ازاین حکم مستثنی می باشد .

فصل دوم

حوزه های انتخاباتی

تعیین حوزه های انتخاباتی

ماده نهم :

     حوزه های انتخاباتی به منظور بر گزاری انتخابات ریاست جمهوری ،ولسی جرگه ،شوراهای ولایتی ، شوراهای ولسوالی ها، شوراهای قریه ها ، شاروال ها و  مجالس شاروالی ها قرار ذیل تعیین می شوند :

(1)   برای انتخابات ریاست  جمهوری ، تمام کشور یک حوزه انتخاباتی میباشد .

(2)   درانتخابات ولسی جرگه:

1-     برای انتخاب کاندیدان مستقل (منفرد ) در هر ولایت به تناسب نفوس ، حوزه های انتخاباتی ، برابربه تعداد کرسی های سهمیه کاندیدان مستقل آن ، معین میگردد.

     نفوس هریک ازاین حوزه های انتخاباتی مساوی است به حاصل تقسیم نفوس ولایت برتعداد کرسی های سهمیهً کاندیدان مستقل همان ولایت .

2-     برای انتخاب کاندیدان احزاب ، تمام کشور یک حوزه انتخاباتی بوده و با در نظر داشت سهمیه کرسی برای احزاب در هر ولایت , کاندیدان معرفی می شوند .

3-     برای انتخاب نمایندگان کوچی ها ، تمام کشور  یک حوزه انتخاباتی می باشد .

(3)   برای انتخابات شوراهای ولایتی به تناسب نفوس ، حوزه های انتخاباتی درهر ولایت برابر به تعداد کرسی های سهمیهً کاندیدان مستقل آن ، نآآآآآمعین میگردد .

     نفوس هر یک از این حوزه های انتخاباتی مساوی است به حاصل تقسیم نفوس ولایت بر تعداد کرسی های سهمیه کاندیدان مستقل همان ولایت .  

(4)   برای انتخابات شوراهای ولسوالی ها ، هر ولسوالی یک حوزه انتخاباتی می باشد .

(5)   برای انتخابات شوراهای قریه ها , هر قریه یک حوزه انتخاباتی می باشد .

(6)   برای انتخابات شاروال ها , هرشهر یک حوزه انتخاباتی می باشد .

(7)    برای انتخابات مجالس شاروالیها , هر ناحیه یک حوزه انتخاباتی می باشد . درصورتیکه شهر به نواحی منقسم نشده یا کمتر از سه ناحیه داشته باشد , برای انتخاب اعضای مجلس شاروالی , شهر منحیث حوزهً واحد انتخاباتی محسوب میگردد .

(8)   کمیسیون در تعیین حوزه های انتخاباتی در یک ولایت ، نزدیکی فاصله محلات و محدودهً واحد های اداری را حتی الامکان در نظر میگیرد .

 

اختلافات مرزی حوزه های انتخاباتی

ماده دهم :

(1)   هر گاه در خصوص تعلق یک قریه به ولسوالی و یا یک شهرک به یک ناحیه یا شهر, اختلاف بروز نماید ، موضوع جهت اخذ تصمیم از طریق کمیسیون به اداره مستقل ارگانهای  محلی محول می گردد .

(2)   اختلاف مندرج فقرهً (1) این ماده در صورتی مورد رسید گی قرار می گیرد که (180) روز قبل از تاریخ تدویر انتخابات مطرح گردیده باشد .

 

 

فصل سوم

انتخاب کننده گان  و کاندیدان

 

شرایط  انتخاب کننده گان

ماده یازدهم :

     شخصی در انتخابات حق رای دهی را دارد که واجد شرایط ذیل باشد :

1-     تابعیت افغانستان .

2-     تکمیل سن (18) سالگی در روز انتخابات .

3-     عدم محرومیت از حقوق مدنی به حکم محکمه ذیصلاح .

4-     ثبت نام او در فهرست رآً ی دهندگان صرف در یک حوزهً انتخاباتی از طرف کمیسیون .

شرایط کاندیدان

ماده دوازدهم :

(1)    کاندید ریاست جمهوری باید واجد شرایط ذ یل باشد :

1-      تبعه افغانستان  ، مسلمان ومتولد از والدین افغان که تابعیت کشور دیگری را نداشته باشد .

2-     در روز کاندید شدن سن وی از چهل سال کمتر و از هفتادوپنج سال بیشتر نباشد .

3-     عدم محکومیت به ارتکاب جرایم ضد بشری و جنایت ویا حرمان از حقوق مدنی, به حکم محکمهً ذیصلاح .

4-     دارای تحصیلات عالی .

5-     ثبت نام در فهرست رای دهندگان کشور از طرف کمیسیون .

6-     حد اقل پنج سال تجربه کاری مثبت مدیریتی .

اشخاصی که به حیث معاونین رئیس جمهور معرفی می شوند باید دارای شرایط مندرج این فقره باشند .

(2)   شخصی که به عضویت شورای ملی کاندید یا تعیین می شود باید واجد شرایط ذیل باشد :

1-      تبعهً افغانستان بوده یا حداقل ده سال قبل از تاریخ کاندید یا تعیین شدن ، تابعیت دولت افغانستان را کسب کرده و تابعیت دولت دیگری را نداشته باشد.

2-     عدم محکومیت به ارتکاب جرایم ضد بشری ، جنایت ویا حرمان از حقوق مدنی به حکم محکمهً ذیصلاح .

3-     درروز کاندید یا تعیین شدن ، سنین کاندیدان ولسی جرگه از بیست وپنج واز مشرانو جرگه از سی وپنج سال کمتر و از هشتاد سال بیشتر نباشد .

4-     ثبت نام کاندید در فهرست راً ی دهندگان حوزهً انتخاباتی مربوط از طرف کمیسیون .

5-     حایز حد اقل سند فراغت صنف دوازدهم و یا معادل آن .

(3)   شخصی که به عضویت شورای ولایتی یا شورای ولسوالی کاندید می شود باید واجد شرایط ذیل باشد:

1-     تکمیل شرایط مندرج اجزای (1 ,3و4)ماده یازدهم این قانون .

2-     در روز کاندید شدن سن آن از 25 سال کمتر و از 75 سال بیشتر نباشد .  

3-      سواد خواندن و نوشتن .

(4)   شخصی که به عضویت شورای قریه کاندید می شود باید واجد شرایط ذیل باشد :

1-     تکمیل شرایط مندرج اجزای (1 ,3و4) ماده یازدهم این قانون .

2-     در روز کاندید شدن سن آن از20 سال کمتر واز 75 سال بیشتر نباشد .

 

(5)   شخصی که  به حیث شاروال مرکز ولایت کاندید می شود باید واجد شرایط ذیل باشد :

1-     تکمیل شرایط مندرج اجزای (1 ,3و4)ماده یازدهم این قانون .

2-     در روز کاندید شدن سن آن از 30 سال کمتر و از 70 سال بیشتر نباشد .

3-     حایز حد اقل سند تحصیلی لیسانس .

4-     سکونت حد اقل پنج سال قبل از روز کاندید شدن در شهری که خود را کاندید می کند .

5-     حد اقل سه سال تجربه کاری مثبت در اداره .

(6)   شخصی که به حیث شاروال ولسوالی یا عضو مجلس شاروالی کاندید می شود باید علاوه بر شرایط مندرج اجزای (1 و 4) فقره (5) این ماده , سند فراغت از صنف  دوازدهم را داشته و سن آن در روز کاندید شدن  از    22سال کمتر و از 70سال بیشتر نباشد .

محدودیت برای کاندید شدن

ماده سیزدهم :

(1)   اشخاص آتی نمی توانند قبل از استعفآ از وظایف شان ، خود را به عهده های انتخابی مندرج ماده دوازدهم این قانون کاندید کنند :

1-      رئیس و اعضای ستره محکمه و سایر قضات .

2-      لوی حارنوال و حارنوالان .

3-      وزرا ، رئیس و اعضای کمیسیون های مستقل ، وزرای مشاور ، مشاورین ریاست جمهوری ، روًسای عمومی مستقل ، معینان و مشاورین وزارت ها و ادارات ، والیان و معاونان آنها ، ولسوالان و نمایندگان سیاسی جمهوری اسلامی افغانستان مقیم خارج کشور .

4-      منسوبین عسکری وزارت های دفاع ملی و امور داخله و ریاست عمومی امنیت ملی وسایر وزارت ها و ادارات دارای تشکیلات نظامی .

5-      مامورین خدمات ملکی بست دو و بالاتر از آن .

6-      کارکنان موًقت و دایمی کمیسیون .

(2)   در صورتی که اشخاص مندرج فقر(1) این ماده در انتخابات موفق نشوند ، عواقب استعفاء بر آنها قابل تطبیق نبوده الی بیست روز بعد از اعلام نتایج نهایی انتخابات ، مجددأ به اداره مراجعه کرده در بست قبلی مقرر شده میتوانند , مشروط بر اینکه بست مذکور خالی مانده باشد .

(3)   هرگاه یکی از اعضای سمت (عهده ) های انتخابی بشمول اعضای انتصابی مشرانو جرگه بخواهد به عهدهً دیگری انتخابی خود را کاندید کند مکلف است از عهدهً موجود استعفاء کند .

اعضای شوراهای ولایتی و ولسوالی ها که به عضویت مشرانو جرگه خود را کاندید می کنند از این حکم مستثنی می باشند .

(4)   شخصی که دارای مریضی دوامدار و صعب العلاج و یا معلولیت و معیوبیتی باشد که بدون کمک شخص دیگری نتواند در کرسی انتخابی مورد نظر، مستقلانه اجرای وظیفه کند ، نمی تواند در همان کرسی خود را کاندید کند .

جهت تشخیص مریضی یا معلولیت و معیوبیت ، کمیسیون صحی با صلاحیت از طرف وزارت صحت عامه زیر نظر کمیسیون ایجاد می گردد .

(5)   هیچ شخص نمی تواند در عین زمان در بیش از یک حوزه انتخاباتی یا برای بیش از یک کرسی خود را کاندید کند .

 

محل رآی دهی

ماده چهاردهم :

(1)   راًی دهنده درمحل مربوط به حوزه انتخاباتی ای که نام او در لست راًی دهنده گان درج گردیده است ، رای می دهد .

(2)   کمیسیون در حدود امکانات برای کوچی ها ، مهاجرین ، بیجا شدگان  داخلی ، معلولین ، معیوبین ، منسوبین عسکری وزارت های دفاع ملی و امورداخله ، ریاست عمومی امنیت ملی وسایر وزارت ها و ادارات دارای تشکیلات نظامی ، کارکنان دولتی , کارکنان کمیسیون  و محبوسینی که از حقوق مدنی خود محروم نشده باشند ، تسهیلات خاص را غرض راًی دهی فراهم می کند .

کارت ثبت نام

ماده پانزدهم :

     ثبت نام شخص واجد شرایط رای دهی در لست راًی دهندگان و اخذ کارت ثبت نام به رویت اصل تذکره تابعیت شخص صورت می گیرد .

حصول ورق رای

ماده شانزدهم :

     رای دهنده مکلف است جهت حصول ورق رای دهی , اصل تذکره تابعیت و کارت ثبت نام را به منظور تثبیت هویت خویش به مسوًلین انتخاباتی محل رای دهی ارائه کند .

شکل و تعداد اوراق راًی دهی

مادهً هفدهم :

     شکل وتعداد اوراق راًی دهی نظر به خصوصیت هر انتخابات توسط کمیسیون تعیین می گردد.

 

 

فصل چهارم

انتخابات ریاست جمهوری

انتخاب رئیس جمهور

ماده هجدهم :

(1)   وظیفه رئیس جمهور در اول جوزای سال پنجم بعد از انتخابات پایان می یابد .

(2)   انتخابات به منظور تعیین رئیس جمهور جدید در خلال مدت سی الی شصت روز قبل از پایان کار رئیس جمهور برگزار می گردد .

(3)   رئیس جمهور با کسب اکثریت بیش از پنجاه فیصد آرای رای دهندگان از طریق رای گیری آزاد , عمومی , سری , مستقیم ومساوی برای مدت پنج سال انتخاب میگردد .

(4)   هر گاه در دور اول هیچ یک از کاندیدان نتواند اکثریت بیش از 50فیصد آراء را بدست آورد انتخابات برای دور دوم در ظرف دو هفته از تاریخ اعلان نتایج نهائی انتخابات برگزار می گردد و در این دور تنها دو نفر از کاندیدانی که بیشترین آراء را در دور اول بدست آورده اند شرکت مینمایند . در دور دوم انتخابات , کاندیدی که اکثریت آراء را کسب کند رئیس جمهور شناخته می شود . مشروط بر اینکه حد اقل از 20 ولایت ، هر ولایت  25 فیصد آرای رای دهنده گان را کسب کرده باشد .

(5)   در صورتی که در دور اول انتخابات یکی از کاندیدان بیشترین آراء و دو کاندید ممتاز بعدی آن ، آرای مساوی  کسب کرده باشند ، جهت رقابت با کاندید اول الذکر ، یکی از کاندیدان اخیرالذکر به اساس بهترین معیار های مرتبط به وظیفه تعیین می گردد .

انتخابات برای دور دوم در ظرف دو هفته مطابق به حکم فقرهً (3) این ماده برگزار می گردد .

(6)   هرگاه در نتیجهً دور دوم انتخابات ، آرای هردو کاندید ، مساوی باشد ، کاندیدی که بهترین معیارهای مرتبط به وظیفه را دارا باشد ، به حیث رئیس جمهور تعیین می گردد .

(7)   معیارهای مندرج فقره های (5و6) این ماده بالترتیب عبارتند از :

1-     درجه و رشتهً تحصیل ؛

2-     درجهً علمی ؛

3-     تجربهً کاری مثبت در ادارات دولتی ؛

4-     داشتن نشان ، مدال و لقب افتخاری ؛

5-     شفافیت و تکمیل بودن گزارش مالی مبارزات انتخاباتی .

(8)   در حالت مندرج فقرهً (6) با در نظر داشت معیارهای مندرج فقره (7) این ماده ، کاندید برنده ، در جلسهً مشترک اعضای کمیسیون ، رئیس کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی ، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر تحت ریاست رئیس ستره محکمه با حضورداشت ناظرین و مشاهدین ، تثبیت می گردد .

(9)   انتخابات ریاست جمهوری وقتی اعتبار پیدا میکند که حد اقل 50 فیصد واجدین شرایط رای دهی در دور اول انتخابات شرکت کرده باشند .

(10)                     هر گاه یکی از دو کاندید ریاست جمهوری که بیشترین آراء را حایز شده اند نتایج دور اول انتخابات را بنابر دلایل موجه قانونی نه پذیرد و انتخابات دور دوم را تحریم نماید ، انتخابات مجدداً دایر میگردد . در صورتیکه نتایج دور اول را بپذیرد ولی در دور دوم  از شرکت در انتخابات ابا ورزد و یا انتخابات را تحریم کند کاندید دیگر, برنده شناخته می شود .

(11)                        هرگاه یکی از کاندیدان ریاست جمهوری در جریان دور اول یا دوم رای گیری و یا بعد از انتخابات و قبل از

اعلام نتایج انتخابات وفات نماید ، انتخابات مجدد در ظرف (30) روز مطابق به احکام این قانون برگزار می گردد .

(12)                     هیچ شخص نمی تواند بیش از دو دوره بحیث رئیس جمهور انتخاب گردد .

آغاز کار رئیس جمهور منتخب

ماده نزدهم :                                              

     رئیس جمهور جدید , ده روز بعد از اعلان نتایج نهائی انتخابات به کار ریاست جمهوری آغاز می کند .

    رئیس جمهور قبل از تصدی وظیفه ، مطابق طرزالعمل خاص در حضور اعضای شورای ملی ، اعضای شورای عالی ستره محکمه و اعضای کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی تحت ریاست رئیس ولسی جرگه حلف مندرج ماده شصت و سوم قانون اساسی را توسط رئیس ستره محکمه بجا می آورد .

    در صورتیکه رئیس جمهور منتخب بنابر استعفا, عزل , وفات یا مریضی صعب العلاجی که مانع اجرای وظیفه گردد , نتواند کرسی خود را اشغال و یا به وظیفه ادامه دهد , طبق احکام ماده شصت و هفتم قانون اساسی اجراآت بعمل می آید .

 

 

فصل پنجم

انتخابات ولسی جرگه

 

 

تعداد اعضای ولسی جرگه

ماده بیستم :

(1)   دورهً کار ولسی جرگه به تاریخ اول سرطان سال پنجم بعد از اعلان نتایج انتخابات به پایان می رسد . انتخابات اعضای ولسی جرگه در خلال مدت سی الی شصت روز قبل از پایان دورهً ولسی جرگه برگزار می گردد .

(2)   ولسی جرگه دارای 250 کرسی میباشد که اعضای آن از طریق انتخابات آزاد , سری , عمومی و مستقیم توسط رای دهندگان حوزه های انتخاباتی برای یک دورهً تقنینی پنج ساله انتخاب میگردند .

(3)   از مجموع کرسی های ولسی جرگه (240) کرسی برای ولایات و (10) کرسی برای کوچی ها اختصاص داده می شود .

(4)   از جملهً (240) کرسی اختصاص یافته برای ولایات ، برای هر ولایت به تناسب نفوس ، تعداد معینی از کرسی ها اختصاص می یابد .

(5)   کرسی های سهمیهً ولایات برای کاندیدان مستقل و لست کاندیدان احزاب به طور ذیل اختصاص می یابد:

1-     نصف کرسی های سهمیهً هر ولایت به کاندیدان مستقل ( منفرد ) و نصف دیگر برای لست کاندیدان احزاب تعلق می گیرد . هر گاه تعداد کرسی های سهمیهً یک ولایت ، رقم تاق باشد ، کرسی اضافه از نصف ، نیز به سهمیهً کاندیدان مستقل محاسبه می گردد . در نتیجه این محاسبه ، سهمیهً کرسی های کاندیدان مستقل برای ولسی جرگه معین می گردد .

2-     کرسی های سهمیهً لست کاندیدان احزاب برای ولسی جرگه ، مساوی است به (240) کرسی ، منفی تعداد کرسی های سهمیهً کاندیدان مستقل .

طرز رای دهی

ماده بیست ویکم :

     رای دهنده ای که شامل لست رای دهنده گان حوزه مربوط در محدودهً یک ولایت میباشد ,  به لست کاندیدان مستقل وهم به لست بستهً احزاب همزمان به طور ذیل رای میدهد :

-          از بین لست کاندیدان مستقل ،نام کاندید مورد نظرخویش را نشانی می کند .

-          از بین لست  احزاب یا ائتلاف ها, نام حزب یا ائتلافی را که کاندیدان آن مورد نظر وی می باشد نشانی می کند .

    کمیسیون مکلف است لست کاندیدان مستقل حوزهً انتخاباتی مربوطه و لست کاندیدان احزاب را قبل از زمان آغاز رای دهی در مراکز و محلات رای دهی نصب نماید .

 

تثبیت ارقام نفوس کشور

ماده بیست و دوم :

     ادارهً مرکزی احصائیه و وزارت امور داخله مکلف اند در مدت تعیین شده توسط کمیسیون , جدید ترین ارقام رسمی نفوس هر ولایت را در اختیار کمیسیون قرار دهند .

اختصاص کرسی های ولسی جرگه

ماده بیست وسوم :

(1)    از مجموع کرسی های ولسی جرگه (240) کرسی برای ولایات قرار ذیل اختصاص می یابد :

1-     نفوس مجموع ولایات ( بدون نفوس کوچی ها ) بر (240) کرسی تقسیم میشود تا سهمیه نفوس برای یک کرسی معین شود .

2-     نفوس هر ولایت برعدد سهمیه نفوس برای یک کرسی تقسیم میشود تا تعداد کرسی های سهمیهً هر ولایت معین شود .

3-     برای هر ولایت تعداد کرسی ها , مساوی به اعداد تام حاصله از تقسیم انجام شده مندرج جزء (2) این فقره اختصاص داده میشود .

4-     تعداد نفوسیکه به اساس عدد اعشاری , از برخی ولایات باقی می ماند , با هم جمع شده نخست بالای ولایاتیکه بنابر محاسبات مندرج اجزای 2و3 فقره (1) این ماده به آنها کمتر از دو کرسی سهمیه رسیده باشد , طوری تقسیم میگردد که هیچ ولایت کمتر از دو کرسی سهمیه نداشته باشد .

5-     هرگاه بعد از محاسبات فوق الذکر بازهم نفوس باقی مانده از مجموع اعداد اعشاری به اندازه سهم یک یا چند کرسی باشد , یک , یک کرسی جدید به سهمیه ولایاتی افزوده میشود که باالترتیب از بالا به پائین , بیشترین رقم عدد اعشاری باقیمانده از تقسیمات مندرج اجزای 2و3 این فقره را دارا باشند .

6-     برای تثبیت سهمیهً حد اقل کرسی های زنان مندرج پراگراف اخیر ماده هشتاد و سوم قانون اساسی ، مجموع نفوس کل ولایات ( بدون نفوس کوچی ها ) به تعداد کرسی های تخصیص یافته برای زنان تقسیم می گردد تا سهمیهً نفوس برای یک کرسی معیین گردد .     

 نفوس هر ولایت بر سهمیهً نفوس برای یک کرسی تقسیم می گردد تا تعداد کرسی های سهمیهً زنان درآن     ولایت معیین گردد .

برای هر ولایت تعداد حد اقل کرسی های سهمیهً زنان مساوی به عدد تام حاصله از نتیجهً تقسیم می باشد . هر گاه به نسبت اعداد اعشاری باقیمانده ، برخی کرسی های سهمیهً زنان اختصاص نیابد ، کرسی های باقی مانده به اساس ترتیب نزولی اعداد اعشاری به ولایاتی تعلق می گیرد که بلند ترین عدد اعشاری را به ترتیب حایز باشند . 

(2)   کمیسیون مکلف است محاسبات مورد استفاده در تخصیص کرسی های مندرج این ماده را نشر کند .

تفویض کرسی های ولسی جرگه

ماده بیست و چهارم :

(1)   در هرحوزه انتخاباتی مربوط یک ولایت ،کرسی سهمیه کاندیدان مستقل به شخصی تفویض میگردد که بیشترین آراء (اکثریت نسبی ) را در حوزه مربوط , کسب کرده باشد .این حکم مانع تطبیق احکام فقرۀ (2) این ماده نمی گردد .

(2)   به تعداد کرسی های سهمیۀ زنان در هر ولایت ،آن کاندیدان زن که بیشترین آرأ را نسبت به سایر کاندیدان زن در حوزه های انتخاباتی ولایت مربوطه کسب کرده اند ، برندۀ کرسی های حوزه های انتخاباتی مربوط شناخته میشوند .این حکم غیر از موردی است که کاندید زن بیشترین آرأ را نسبت به سایر کاندیدان ،اعم از زن و مرد ، در حوزۀ مربوطه کسب می کند.

(3)   مجموع آرای معتبری که درسطح کشور برای لست های کاندیدان احزاب یا ائتلاف احزاب , استعمال می شود بر تعداد  کرسی های سهمیه احزاب تقسیم میگردد تا سهمیه یک کرسی برای احزاب معین گردد .

1-     کرسی های سهمیه احزاب به تناسب آرای که هر حزب یا ائتلاف در سطح کشور بدست میاورد بر اساس نظام انتخاباتی تناسبی بین احزاب ویا ائتلاف توزیع میگردد , مشروط براینکه آرای یک حزب یا ائتلاف کمتر از آرای سهمیه یک کرسی نباشد .

2-    حزب یا ائتلافی که به تناسب آرای بدست آمده در سطح کشور ، مستحق یک یا چند کرسی ولسی جر گه شناخته شود این کرسی ها بین کاندیدان شامل لست آن حزب یا ائتلاف طوری توزیع می گردد که تناسب آرای بدست آمده از هرولایت و آرای احزاب رقیب در آن ولایت بصورت نسبی رعایت شده باشد .

3-     کرسی هائی را که یک حزب درسطح یک ولایت بدست میاورد به کاندیدانی تعلق میگیرد که بالترتیب در صدر لست کاندیدان سهمیهً ولایتی حزب قرار دارند .

توزیع آراء اعشاری (مازاد)

ماده بیست وپنجم :

(1)    هر  گاه آراء یک حزب یا ائتلاف از اندازه سهم  آرای یک کرسی کمتر  باشد این آراء بین سایر احزاب بطور مساوی تقسیم میگردد و حزب یا ائتلاف مذکور از پروسه شمارش آراء خارج ساخته میشود .

(2)   آرای اعشاری (مازاد) احزاب یا ائتلاف های که بنابرعدم تکمیل عدد تام برای سهمیه یک کرسی دیگر باقی میماند ، در تمام کشوربا هم جمع میشود . در صورتیکه مجموع اعداد اعشاری ،معادل سهمیه یک یا چند کرسی گردد , این کرسی ها برای احزابی که بیشترین آرای اعشاری را دارند به ترتیب از بالا به پائین یک , یک کرسی دیگر اضافه میشود تا اینکه کرسی های مربوط به آرای باقی مانده از اعداد اعشاری , تکمیل گردد .

(3)   کرسی های که به اساس حکم فقره (2) این ماده توزیع میگردد به کاندیدان مربوط به اقلیت های کوچک قومی و مذهبی مندرج لست کاندیدان احزاب , تعلق میگیرد .

مکلفیت احزاب یا ائتلاف احزاب

ماده بیست و ششم :

     هر حزب یا ائتلاف اشتراک کننده در انتخابات , مکلف است که :

1-      لست اسمای کاندیدان واجد شرایط را صرف به تعداد کرسی های سهمیهً احزاب ، ضمیمهً مصوبه رسمی مقام با صلاحیت حزب به کمیسیون ارایه کند .

2-      تناسب جنسیت را طوری درنظر گیرد که حد اقل دو کاندید زن را طور اوسط از هر ولایت در لست کاندیدان خویش  شامل سازد .

3-      ترکیب اقلیت های قومی و مذهبی را در لست کاندیدان خویش در نظر داشته باشد .

4-      سهمیه کرسی های هر ولایت را در لست کاندیدان خویش رعایت کند .

5-      درصورتیکه یک یا چند کاندید حزب بنابر دلایل قانونی توسط کمیسیون واجد شرایط کاندیداتوری شناخته نشود , به اسرع وقت معینه به همان تعداد , اشخاص دیگر را به کمیسیون معرفی کند .

محدودیت برای کاندیدان

ماده بیست وهفتم :

     یک شخص نمیتواند همزمان هم بصورت مستقلانه  و هم از طریق لست احزاب و یا در بیش از یک حوزهً انتخاباتی  کاندید گردد . در صورتیکه نام یک کاندید هم در لست های احزاب و هم در لست کاندیدان مستقل همزمان ثبت شده باشد به قبولی یکی از آنها کمیسیون را تحریری مطلع میسازد . در غیر آن از لست کاندیدان احزاب نام آن حذف میگردد وحزب مکلف به معرفی کاندید دیگر به عوض آن میباشد .

     هرگاه کاندید مستقل در بیش از یک حوزه انتخاباتی ثبت نام کرده باشد ، اسم آن از لست کاندیدان حذف و تا یک دورهً دیگر نیز از کاندید شدن به کرسی های انتخابی محروم میگردد .

 

شمارش آرای کاندیدان ولسی جرگه

ماده بیست و هشتم :

(1)   شمارش اولیه آراء برای کاندیدان مستقل در هر مرکز رای دهی صورت میگیرد و شمارش نهائی در حوزهً انتخاباتی انجام میشود .

(2)   شمارش اولیه آراء برای  لست کاندیدان احزاب در مراکز ولایات صورت میگیرد و شمارش نهائی در سطح کل کشور در شهر کابل انجام میشود .

(3)   شمارش اولیه آرای کوچی ها در مراکز ولایات صورت میگیرد و شمارش نهائی در سطح کل کشور در شهر کابل انجام میشود .

(4)   هرگاه آرای دو یا چند کاندیدی که باید برندهً کرسی سهمیه کاندیدان مستقل شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین حوزوی کمیسیون , ناظرین احزاب و کاندیدان , مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح محکمهً استیناف ولایت و دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر , تثبیت میگردد .

(5)   هرگاه آرای دو یا چند حزبیکه باید برنده آخرین کرسی سهمیه احزاب شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور اعضای کمیسیون , ناظرین احزاب , مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح ستره محکمه , کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی و کمیسیون مستقل حقوق بشر تثبیت میگردد .

(6)   هرگاه آرای دو یا چند کاندیدی که باید برنده آخرین کرسی سهمیه کوچی ها شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور اعضای کمیسیون , ناظرین کاندیدان , مشاهدین و یک , یک نمایدهً ذیصلاح ستره محکمه , کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی و کمیسیون مستقل حقوق بشر تثبیت میگردد .

(7)   هرگاه عضو منتخب ولسی جرگه نتواند کرسی خود را اشغال کند یا بنا بر دلایلی کرسی خود را در دورهً کار ولسی جرگه ترک , وفات یا استعفا نموده یا عزل گردد ویا طوری معلول یا معیوب شده باشد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود , در صورتیکه از اعضای مستقل ولسی جرگه باشد ، کرسی وی طبق لست مرتبهً کمیسیون به کاندید بعدی دارای بیشترین آراء ، تعلق می گیرد و در صورتیکه مربوط به لست یک حزب باشد ، کاندید بعدی ای شامل لست آن حزب از عین ولایت معرفی می گردد ، مشروط بر اینکه حد اقل یک سال به دورهً کار ولسی جرگه باقی مانده باشد .

فصل ششم

مشرانو جرگه

ترکیب مشرانو جرگه

ماده بیست و نهم :

     تعداد اعضای مشرانو جرگه ، سه چند تعداد ولایات کشورمی باشد . از جمله ،یک ثلث آن از اعضای شورای های ولایتی به انتخاب شوراهای مربوط برای مدت چهار سال و یک ثلث آن از جمله اعضای شورا های ولسوالی های هر ولایت به انتخاب شورای مربوط برای مدت سه سال , و یک ثلث باقی ماندهً آن از جمله شخصیت های خبیر و با تجربه با در نظر داشت ترکیب ملی به شمول دو نفر از نمایندگان معلولین و معیوبین و دو نفر نمایندگان کوچی ها مطابق احکام این قانون از طرف رئیس جمهور برای مدت پنج سال تعیین می گردند مشروط براینکه پنجاه فیصد ثلث اخیرالذکر از جملهً زنان باشند .

انتخاب نمایندهً شورای ولایتی  

ماده  سی ام :

(1)   شورای ولایتی در خلال مدت پانزده روز بعد از تاسیس، یک تن از اعضای خود را که واجد شرایط عضویت مشرانو جرگه باشد مطابق احکام این قانون به حیث عضو مشرانو جرگه ، انتخاب می کند .

(2)   انتخابات تحت ریاست رئیس شورای ولایتی صورت می گیرد ، هر گاه رئیس شورای ولایتی خود کاندید باشد , معاون وی از انتخابات ریاست می کند و در صورتی که معاون وی نیز کاندید باشد ، یک تن از اعضای شورا که کاندید نبوده  و از لحاظ سن نسبت به دیگران بزرگتر باشد ،ریاست انتخابات را به عهد ه می گیرد.

(3)   نصاب مجلس برای تدویر انتخابات مندرج فقره (2) این ماده ، حضور حد اقل دوثلث اعضای شورای ولایتی می باشد ، شخصی که بیش از نصف آرای اعضای حاضر را کسب کند، به حیث عضو مشرانو جرگه شناخته می شود هر گاه هیچ یک از کاندیدان بیش از نصف آراء را بدست آورده نتواند ، انتخابات مجدد میان دو کاندیدی که بیشترین آراء را کسب نموده باشند ، بر گزار می گردد . در این صورت کاندیدی که بیشترین آراء را بدست آورد، برنده شناخته می شود .

(4)   در صورت بروز حالات مندرج فقره های (5و6) و طبق معیارهای فقرهً (7) ماده هجدهم این قانون ، ظرف 48 ساعت کاندید برنده در جلسهً مشترک هیئت اداری شورای ولایتی ، مسئول ولایتی کمیسیون ، مسئول دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر تحت ریاست رئیس محکمهً استیناف ولایت ، با حضور داشت ناظرین و مشاهدین ، تثبیت می گردد .

(5)   هرگاه عضو منتخب نتواند کرسی خود را اشغال کند و یا بنابر دلایلی کرسی خود را ترک ، وفات یا استعفاء کند یا عزل شود ویا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود ، شورای ولایتی مربوطه مطابق احکام این ماده شخص دیگری را از میان اعضای خویش ، انتخاب می کند، مشروط براینکه حد اقل یک سال به میعاد ختم دورهً کار شورای مذکور باقی مانده باشد .

 

انتخاب نمایندهً شوراهای ولسوالی های ولایت

ماده سی و یکم :

(1)   کمیسیون در خلال مدت (5) روز بعد از تاسیس شورا های ولسوالی ها ، لست اعضای منتخب شورا های مذکور را به شورای ولایتی مربوط ارسال می کند تا از مجموع اعضای شورا های ولسوالی های مربوط ، یک تن که واجد شرایط عضویت مشرانو جرگه باشد به حیث عضومشرانو جرگه انتخاب گردد.

(2)   رئیس شورای ولایتی مسئول احضار اعضای شورا های ولسوالی ها به ولایت بوده تادر خلال مدت پانزده روز بعد از تا سیس شورا های ولسوالی ها ، انتخابات را در محلی برگزار کند که تمام اعضای شورا های ولسوالی ها بتوانند در آن گرد هم آیند.

رئیس موًقت جلسه شورای های ولسوالی ها طبق روحیهً فقرهً ( 2 ) ماده سی ام این قانون تعیین می گردد .

(3)   نصاب برای تدویر انتخابات ، حضور حد اقل دو ثلث اعضای شورا های ولسوالی ها می باشد ، شخصی که بیش از نصف آرای اعضای حاضر را بدست آورد ، عضو منتخب شورای مذکور در مشرانو جرگه شناخته می شود. هر گاه  یکی از کاندیدان بیش از نصف آراء را بدست آورده نتواند ، انتخابات مجدد میان دو تن از کاندیدانی که بیشترین آرای اعضای حاضر شوراهای ولسوالی ها  را به دست آورده باشند ، بر گزار می گردد ، در اینصورت کاندیدی که اکثریت آراء را در دور دوم به دست آورد ، عضو مشرانو جرگه شناخته می شود .

(4)   در صورت بروز حالات مندرج فقره های (5و6) به رویت معیار های مندرج فقره (7) ماده هجدهم این قانون ، ظرف 48 ساعت کاندید برنده در جلسهً مشترک هیئت رئیسهً موًقت مجلس شوراهای ولسوالی های ولایت ، مسئول حوزوی کمیسیون ، مسئول دفتر ولایتی کمسیون مستقل حقوق بشر تحت ریاست رئیس محکمه استیناف ولایت ، با حضور داشت ناظرین و مشاهدین ، تثبیت می گردد .

(5)   هرگاه عضومنتخب نتواند کرسی خود را اشغال کند یا بنابر دلایلی کرسی خود را ترک ، وفات  یا استعفاء کند یا عزل شود و یا طوری معلول یا معیوب گردد .که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود ، شورا های ولسوالی های مربوطه مطابق احکام مندرج این ماده یک عضو دیگر را انتخاب می کند ، مشروط براینکه حد اقل یک سال به میعاد ختم دورهً کارشورای مذکور باقی مانده باشد .

 

فصل هفتم

انتخابات شوراهای ولایتی

شورای ولایتی

ماده سی و دوم :

     هر ولایت دارای یک شورا میباشد که اعضای ان از طریق انتخابات آزاد ،سری ، عمومی و مستقیم توسط رای دهند گان حوزه های انتخاباتی همان ولایت برای مدت چهارسال انتخاب میگردند .

تعداد کرسی های شورای ولایتی

ماده سی و سوم :

(1)   کرسی های شورای ولایتی متناسب به تعداد نفوس هر ولایت به ترتیب ذیل معین میگردد :

1-     ولایتی که کمتر از پنجصد هزار نفر نفوس دارد (10) کرسی .

2-     ولایتی که بیش از پنجصد هزار  الی یک میلیون نفر نفوس دارد (15) کرسی .

3-     ولایتی که بیش از یک میلیون الی دو میلیون نفر نفوس دارد (20) کرسی .

4-     ولایتی که از دو میلیون الی سه میلیون نفوس دارد (25) کرسی .

5-     ولایتی که از سه میلیون الی چهارمیلیون نفوس دارد (30) کرسی .

6-     ولایتی که بیش از چهار میلیون نفوس دارد (33) کرسی .

(2)   نصف کرسی های شورای ولایتی برای کاندیدان مستقل و نصف دیگر برای لست کاندیدان احزاب اختصاص میآبد .

     هرگاه تعداد کرسی های اختصاص داده شده برای یک ولایت , رقم طاق باشد , کرسی اضافه از نصف ، نیز به سهمیهً کاندیدان مستقل همان ولایت محاسبه می گردد .

طرز رای دهی

ماده سی و چهارم :

     هررای دهنده ای که شامل لست رای دهندگان حوزه مربوطه باشد ، به لست کاندیدان مستقل و هم به لست کاندیدان احزاب ، همزمان طور ذیل رای میدهد :

-          از بین لستی که اسمای کاندیدان مستقل در آن درج است نام کاندید مورد نظر خویش را نشانی می کند .

-          از بین لست احزاب یا ائتلاف ها نام حزب یا ائتلافی را که کاندیدان آن مورد نظر وی می باشد ، نشانی می کند .

     کمیسیون مکلف است لست کاندیدان مستقل حوزهً انتخاباتی مربوطه و لست کاندیدان احزاب را قبل از زمان آغاز رای دهی در مراکز و محلات رای دهی نصب کند .

 

تفویض کرسی های شورای ولایتی

ماده سی و پنجم :

(1)   کرسی های سهمیه کاندیدان مستقل به کاندیدانی تعلق میگیرد که بیشترین آرای رای دهندگان حوزه مربوط را بدست آورده اند .این حکم مانع تطبیق احکام فقرۀ (2) این ماده نمی گردد .

(2)   حد اقل یک بر چهارم کرسی های سهمیۀ کاندیدان مستقل در هر شورای ولایتی به زنان تعلق می گیرد . به تعداد این سهمیه ، آن کاندیدان زن که بیشترین آرأ را نسبت به سایر کاندیدان زن در حوزه های انتخاباتی ولایت مربوطه کسب کرده اند ، برندۀ کرسی های حوزه های انتخاباتی مربوطه شناخته میشوند . این حکم غیر از موردی است که کاندید زن بیشترین آرأ را نسبت به سایر کاندیدان ، اعم از زن و مرد ، درحوزۀ انتخاباتی مربوطه کسب می کند.

(3)   کرسی های سهمیه احزاب به تناسب آرای که هر حزب در سطح ولایت بدست میاورد به همان کاندیدان حزب تعلق میگیرد که در صدر لست کاندیدان شورای ولایتی حزب , درج شده باشند .

تثبیت آرای سهمیه یک کرسی برای احزاب

ماده سی و ششم :

     مجموع آرای معتبری که برای کاندیدان احزاب در سطح ولایت استعمال می شود بر تعداد کرسی های سهمیه احزاب تقسیم میگردد . عدد تامی که  از تقسیم انجام شده به دست می آید عبارت از آرای سهمیه یک کرسی شورای ولایتی برای برنده شدن کاندیدان احزاب میباشد .

توزیع آرای اعشاری ( مازاد )

ماده سی و هفتم :

(1)   هرگا ه آرای یک حزب یا ائتلاف از اندازه سهم آرای یک کرسی مندرج ماده سی و ششم کمتر باشد ، این آراء بین سایر احزاب بطور مساوی تقسیم میگردد و حزب یا ائتلاف مذ کور از پروسه شمارش آراء خارج ساخته میشود .

(2)   آرای اعشاری ( مازاد ) احزاب یا ائتلاف های که بنابر عدم تکمیل عدد تام برای سهمیه یک کرسی دیگر باقی میماند با هم جمع میشود . در صورتیکه مجموع اعداد اعشاری , معادل سهمیه یک یا چند کرسی گردد ، این کرسی ها برای احزابیکه بیشترین آرای اعشاری ( مازاد ) را دارند ، به ترتیب از بالا به پائین یک , یک کرسی دیگر اضافه میشود تا اینکه کرسی های مربوط به آرای باقیمانده از اعداد اعشاری ، تکمیل گردد .

(3)   کرسی های که به اساس حکم فقره (2) این ما ده توزیع میگردد به کاندیدان مربوط به اقلیت های کوچک قومی و مذهبی مندرج لست کاندیدان احزاب تعلق میگیرد .

مکلفیت احزاب یا ائتلاف ها

ماده سی و هشتم :

      هر حزب یا ائتلاف شامل پروسه انتخابات مکلف است که :

1-     فقط به تعداد سهمیهً اختصاصی کرسی های شورای ولایتی برای احزاب , لستی از اسمای کاندیدان خویش را به کمیسیون ارائه کند .

2-     تناسب جنسیت را طوری در نظر گیرد  که حد اقل یک برچهارم کرسی های ولایتی سهمیه احزاب به زنان تعلق گیرد .

3-     ترکیب اقلیت های قومی و مذهبی را در لست کاندیدان خویش در نظر داشته باشد .

4-     در صورتیکه اسم یک یا چند کاندید حزب ، توسط کمیسیون یا کمیسیون مرکزی شکایات از لست کاندیدان حذف شود ، حزب مکلف است به عین تعداد کاندیدان دیگر را به اسرع وقت معینه به کمیسیون معرفی کند .

محدویت برای کاندیدان

ماده سی و نهم :

     یک شخص نمیتواند همزمان بصورت مستقلانه و هم از طریق لست احزاب و یا در بیش از یک حوزه انتخاباتی کاندید گردد , در صورتیکه نام یک کاندید در لست های احزاب و یا کاندیدان مستقل همزمان ثبت شده باشد به قبولی یکی از آنها کمیسیون را تحریری مطلع میسازد , در غیر آن از لست های کاندیدان احزاب حذف میگردد و حزب مکلف به معرفی کاندید دیگری به عوض آن میباشد . هرگاه کاندید مستقل در بیش از یک حوزه انتخاباتی ثبت نام کرده باشد , اسم آن از لست کاندیدان حذف و تا یک دورهً دیگر نیز از کاندیدا شدن به کرسی های انتخابی محروم میگردد .

شمارش آرای کاندیدان شورای ولایتی

ماده چهلم :

(1)   شمارش اولیه آراء برای کاندیدان مستقل در هر مرکز رای دهی صورت میگیرد . شمارش نهائی در حوزه های انتخاباتی مربوط انجام میشود .

(2)   شمارش اولیه آراء برای لست کاندیدان احزاب در سطح حوزه های انتخاباتی کاندیدان مستقل صورت میگیرد . شمارش نهائی در مرکز ولایت انجام میشود .

(3)   هر گاه آرای دویا چند کاندیدی که باید برنده کرسی سهمیه کاندیدان مستقل شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین حوزوی کمیسیون , ناظرین کاندیدان و مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح محکمه استیناف ولایت ودفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر تثبیت میگردد .

(4)   هرگاه آرای دو یا چند حزبی که باید برنده آخرین کرسی سهمیه احزاب شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین ولایتی کمیسیون , ناظرین احزاب و مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح محکمه استیناف ولایت و دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر , تثبیت میگردد .

(5)   هرگاه عضو منتخب شورای ولایتی طبق حکم مندرج ماده (30) این قانون به حیث عضو مشرانو جرگه انتخاب شود یا نتواند کرسی خود را اشغال کند و یا بنابر دلایلی کرسی را در دورهً تصدی شورای ولایتی ترک , وفات یا استعفا کند و یا عزل شود و یا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود , در صورتیکه از اعضای مستقل باشد ، کرسی وی طبق لست مرتبهً کمیسیون به کاندید بعدی دارای بیشترین آراء ، تعلق می گیرد و در صورتیکه مربوط به لست یک حزب باشد ، کاندید بعدی ای شامل لست آن حزب ، معرفی میگردد ، مشروط بر اینکه حد اقل یک سال به ختم میعاد دورهً کار شورای ولایتی باقی مانده باشد .

 

فصل هشتم

انتخابات شوراهای ولسوالی ها

شورای ولسوالی

ماده چهل و یکم :

     هر ولسوالی دارای یک شوری می باشد که اعضای آن از طریق انتخابات آزاد ، عمومی ، سری و مستقیم توسط راًی دهندگان همان ولسوالی برای مدت سه سال انتخاب می گردند .

اختصاص کرسی به شورای های ولسوالی ها

ماده چهل و دوم :

(1)   کرسی های شورا های ولسوالی ها متناسب به تعداد نفوس هر ولسوالی به ترتیب ذیل اختصاص داده می شود :

1-     ولسوالی ایکه کمتر از بیست هزارنفر نفوس دارد (5) کرسی .

2-     ولسوالی ایکه بیش از بیست هزار الی چهل هزار نفر نفوس دارد (7) کرسی .

3-     ولسوالی  که بیش از چهل هزار الی شصت هزار نفر نفوس دارد (9) کرسی .

4-     ولسوالی که بیش از شصت هزار الی هشتاد هزار نفر نفوس دارد (11) کرسی .

5-     ولسوالی که بیش از هشتاد هزار الی صد هزار نفر نفوس دارد (13) کرسی .

6-     ولسوالی که بیش از صد هزار نفر نفوس دارد، (15) کرسی .

(2)   حد اقل یک چهارم کرسی های شورای ولسوالی برای کاندیدان زن اختصاص می یابد .

عضویت شورا های ولسوالی ها

ماده چهل و سوم :

(1)   کاندیدانی که بیشترین آراء را در ولسوالی مربوط به دست آورده باشند ، به حیث عضو شورای ولسوالی شناخته می شوند .

(2)   هرگاه آرای دو یا چند کاندیدی که باید برنده آخرین کرسی سهمیهً شورای ولسوالی شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین حوزوی کمیسیون , ناظرین احزاب و کاندیدان , مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح محکمه ابتدائیه ولسوالی و کمیسیون مستقل حقوق بشر , تثبیت میگردد .

(3)   هر گاه عضومنتخب طبق حکم مندرج ماده (31) این قانون به حیث عضو مشرانو جرگه انتخاب شود یا نتواند کرسی خود را اشغال کند ،یا بنابر دلایلی کرسی را در دورهً تصدی شورای ولسوالی ترک ، وفات یا استعفاً کند یا عزل شود و یا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود ، کرسی وی طبق لست مرتبه به کاندید بعدی دارای بیشترین آراء تعلق می گیرد مشروط بر اینکه حد اقل هشت ماه به دورهً  کاری شورای مذکور باقی مانده باشد .

 

فصل نهم

انتخابات شوراهای قریه ها

 

شورای قریه

ماده چهل و چهارم :

     هرقریه دارای یک شوری ، می باشد ، که اعضای آن از طریق انتخابات آزاد ، عمومی ، سری و مستقیم توسط رای   دهند گان همان قریه برای مدت سه سال انتخاب می گردند .

اختصاص کرسی به شوراهای قریه ها

ماده چهل و پنجم :

      کرسی های شوراهای قریه ها متناسب به تعداد نفوس هر قریه به ترتیب ذیل اختصاص داده می شود :

1-     قریه ای که از صد الی سه صد نفر نفوس دارد، (3) کرسی .

2-     قریه ای که بیش از سه صد الی پنجصد نفر نفوس دارد (5) کرسی .

3-     قریه ای که بیش از پنجصد الی هفتصد نفر نفوس دارد (7) کرسی .

4-     قریه ای که بیش از هفتصد الی یک هزار نفر نفوس دارد  (9 ) کرسی .

5-     قریه ای بیش از یک هزار نفوس دارد ، (11) کرسی .

عضویت شوراهای قریه ها

ماده چهل و ششم :

(1)   کاندیدانی که بیشترین آراء را در انتخابات شورای قریه مربوط به دست آورده باشند ، به حیث عضو شورای قریه شناخته می شوند .

(2)   هرگاه آرای دو یا چند کاندیدی که باید برنده آخرین کرسی شورای قریه شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین حوزوی کمیسیون , ناظرین احزاب و کاندیدان , مشاهدین و نماینده ذیصلاح محکمه ابتدائیه ولسوالی , تثبیت میگردد .

(3)   هرگاه عضومنتخب نتواند کرسی خود را اشغال نماید یا بنابر ولایلی کرسی خود را در دورهً تصدی شورای قریه ترک ، وفات یا استعغآ کند یا عزل شود و یا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه  شود ، کرسی وی طبق لست مرتبه کمیسیون به کاندید بعدی دارای بیشترین آراء تعلق می گیرد مشروط بر اینکه حد اقل شش ماه به دورهً کار شورای مذکور باقی مانده باشد .

 

 فصل دهم

انتخابات شاروال ها

طرز انتخاب شاروال  

ماده چهل و هفتم :

(1)    برای هر شهر یک شاروال انتخاب می شود .شاروال از طریق انتخابات آزاد ، عمومی ، سری ، مستقیم و مساوی با کسب اکثریت بیش از پنجاه فیصد آرای رآی دهندگان همان شهربرای مدت چهار سال انتخاب می گردد

(2)   هرگاه در دور  اول هیچ یک از کاندیدان نتواند اکثریت بیش از پنجاه فیصد آراء را کسب کند ، انتخابات در خلال دو هفته از تاریخ اعلام نتایج انتخابات ، برگزار می گردد و در این دور تنها دو نفر از کاندیدانی که بیشترین آراء را در دور اول بدست آورده اند ، شرکت می کند .

(3)   در صورت بروز حالات مندرج فقره های (5و6) و طبق حکم فقرهً (7) ماده هجدهم این قانون ، کاندید برنده در جلسهً مشترک مسئولین دفاتر هم سطح ارگان های محلی مربوطه ، شامل مسئول کمیسیون ، مسئول دفترکمیسیون مستقل حقوق بشر ، رئیس شورای محل تحت ریاست رئیس محکمهً ارگان محلی مربوطه با حضورداشت ناظرین و مشاهدین ، تثبیت می گردد .

(4)   هیچ شخص نمی تواند بیش از دو دورهً متوالی به حیث شاروال در یک شهر انتخاب گردد .

انتخابات مجدد

ماده چهل و هشتم :

(1)   هر گاه شاروال منتخب نتواند کرسی خود را اشغال کند یا بنابر دلایلی کرسی خود را در دوره تصدی شاروالی ترک  ، وفات یا استعفاء کند یا عزل شود ،یا به وظیفهً رسمی دیگر اشتغال ورزد و یا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود , انتخابات مجدد دایر می گردد ، مشروط بر اینکه حد اقل یکسال به ختم میعاد دورهً کار شاروال قبلی باقی مانده باشد .

(2)   در صورتیکه به ختم میعاد دورهً کار شاروال قبلی ، کمتر از یک سال باقی مانده باشد یکی از معاونین شاروالی از طرف رئیس جمهور برای مدت باقی مانده بحیث سر پرست شاروالی تعیین می گردد .

 

فصل یازدهم

انتخابات مجالس شاروالی ها

 

مجلس شاروالی

ماده چهل و نهم :

      هر شاروالی دارای مجلسی می باشد که اعضای آن از طریق انتخابات آزاد، عموم ،  سری و مستقیم توسط باشندگان واجد شرایط رآی دهی شاروالی مربوط برای مدت چهار سال انتخاب می شوند .

تعداد کرسی ها

ماده پنجاهم :

(1)   مجلس شاروالی حد اقل دارای سه کرسی می باشد .

(2)   شاروالی که به نواحی تقسیم نشده باشد ، مجلس ان بصورت مجموعی بانظرداشت تعداد نفوس و انجام خدمات شهری حسب احوال دارای (3) الی (4) کرسی می باشد.

(3)   شاروالی که از طرف ادارهً مستقل ارگانهای محلی به کمتر ازسه ناحیه تقسیم شده باشد ، برای انتخاب هریک از کرسی های آن تمام شهر یک حوزه انتخاباتی می باشد.

(4)   برای مجلس شاروالی  که بیش از دو ناحیه دارد ، از هر ناحیه یک نفر انتخاب می گردد.

(5)   تعداد کرسی های مجلس شاروالی کابل با در نظر داشت تعداد نواحی آن به اساس معلومات اداره مستقل ارگاهای محلی توسط کمیسیون معین می گردد.

(6)   حد اقل 25 فیصد کرسی های مجالس شاروالی ها به زنان تعلق می گیرد .

اختصاص کرسی ها

  ماده پنجاه و یکم :

(1)   شاروالی ای که دارای بیشتر ازدو ناحیه باشد ، هر ناحیه یک حوزه قبول شده و از هر کدام آن یک عضو  به مجلس شاروالی انتخاب می گردد.رآی دهند گان واجد شرایط رآی دهی که در همان حوزه سکونت داشته و ثبت نام نموده اند ، دارای حق رآی در حوزهً مذکور می باشند .

(2)   شاروالی ای که به نواحی تقسیم نشده یا کمتر از سه ناحیه داشته باشد ، تمام محدوده ً شاروالی یک حوزهً واحدانتخاباتی شناخته می شود. رآی دهنده واجد شرایط رآی دهی که در همان شاروالی قرار داشته و ثبت نام نموده است دارای حق یک رآی می باشد .

(3)   برای انتخاب نمایندگان مجلس شاروالی کاندیدی برنده شناخته می شود که راًی بیشتررا نسبت به سایر کاندیدان بدست آورده باشد .

(4)   هرگاه آرای دو یا چند کاندیدی که باید برنده آخرین کرسی سهمیهً مجلس شاروالی شناخته شوند , با هم مساوی باشد , برنده به حکم قرعه در حضور مسوًلین حوزوی کمیسیون , ناظرین احزاب و کاندیدان , مشاهدین و یک , یک نماینده ذیصلاح محکمه استیناف ولایت و دفتر ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر , تثبیت میگردد .

(5)   هر گاه عضومنتخب نتواند کرسی خود را اشغال کند یا بنابر دلایلی کرسی را در دورهً تصدی مجلس شاروالی ترک ، وفات  یا استعغاء کند یا عزل شود و یا طوری معلول یا معیوب گردد که بطور دایم مانع اجرای وظیفه شود , کمیسیون کاندیدی را که بعد از اعضای منتخب  مجلس شاروالی بیشترین آراء را در لست کاندیدان بدست آورده است ، برای مدت باقی مانده تعین می نماید , مشروط بر اینکه حد اقل یک سال به ختم دورهً کار مجلس مذکور باقی مانده باشد .

 

فصل دوازدهم

تدویر انتخابات

 

تاریخ انتخابات

ماده پنجاه و دوم :

(1)   کمیسیون تاریخ بر گزاری انتخابات را حد اقل (140) روز قبل از موعد پلان شده ً انتخابات ، اعلام می کند .

(2)   کمیسیون به صورت واضح تقویم انتخاباتی را، حد اقل (120) روزقبل ازتاریخ پلان شده ً انتخابات نشرمی کند .

لست راًی دهندگان

ماده پنجاه و سوم :

     کمیسیون ، لست راًی دهندگان را تصدیق و (15) روز قبل از شروع انتخابات در محلاتی که توسط ان تعین می گردد ، به منظور برسی به دسترس عامه قرار می دهد .

درخواست کاندیدی

ماده پنجاه و چهارم :

(1)   اشخاصی که خود را بصورت مستقلانه و احزابی که نمایندگان شانرا به عهده های انتخابی مندرج این قانون کاندید می کنند مکلف اند در زمان تعیین شده از طرف کمیسیون ، در خواست کتبی کاندیدی خود را غرض ثبت نام به کمیسیون ارائه کنند .

(2)   در خواست ثبت نام برای کاندیدی مستقل حاوی مطالب ذیل می باشد :

1-     اسم و آدرس شخص .

2-     کاپی اسناد تایید شده تحصیلی مطابق احکام این قانون .

3-     معلومات  در مورد محکومیت ، سن , دارائی های منقول و غیر منقول , محل سکونت قبلی و فعلی , آخرین وظیفه و سایر شرایط مندرج این قانون .

4-     کاپی کارت ثبت نام به حیث راٌی دهنده یاسند دیگری که توسط کمیسیون تثبیت می گردد .

5-     کاپی تذکره تابعیت .

6-     لست اسامی ، شماره های کارت ثبت نام به حیث راًی دهند ه با نمبر تذکرهً تابعیت ونشان انگشت اشخاص ساکن حوزه انتخاباتی مربوطه که واجد شرایط رای دهی بوده و کاندید شدن شخص را در ورق راًی دهی ، حمایت کرده اند به ترتیب ذیل :

-          برای کاندیدان ریاست جمهوری ، ده هزار نفر حد اقل از بیست ولایت ، هر ولایت دو فیصد .

-          برای کاندیدان مستقل ولسی جرگه اعم از ساکن و کوچی یکهزار نفر .

-          برای کاندیدان مستقل شورای ولایتی بادرنظرداشت تعداد نفوس حسب احوال ازدوصد الی ششصد نفر .

-          برای کاندیدان شورای ولسوالی بادرنظر داشت تعداد نفوس حسب احوال از یکصد الی سه صد نفر.

-          برای کاندید شورای قریه بیست نفر .

-          برای کاندید شاروال با درنظر داشت تعداد نفوس و انجام خدمات شهری حسب احوال ، از یک صد الی پنج صد نفر .

-          برای کاندیدان مجلس شاروالی با در نظر داشت تعداد نفوس حسب احوال , از  یکصد الی دوصد نفر .

7-     تعهد نامه و یا تصدیق تحقق شرایط مندرج فقره های (1و3) ماده سیزدهم این قانون .

8-     در صورتی که کاندید در انتخابات قبلی از طرف کمیسیون شکایات انتخاباتی مورد مجازات نقدی قرار گرفته باشد ، ارائه سند ثابت کننده ً پرداخت آن .

9-     کاندید ریاست جمهوری اسمای دو کاندید معاونیت ریاست جمهوری را همزمان با کاندید شدن خود به کمیسیون ارائه می کند .

(3)   درخواست ثبت لست کاندیدان احزاب حاوی مطالب ذیل میباشد :

1-     اسم حزب و آدرس دفتر مرکزی آن .

2-     لست کاندیدان حزب شامل نام , ولد , ولدیت , نمبر تذکره تابعیت , محل سکونت قبلی و فعلی , سن , نمبر کارت ثبت نام به حیث رای دهنده , درجه تحصیل , آخرین وظیفه .

(4)   کاندیدان مستقل مکلف اند ، برای کاندید شدن ، پول تضمین را به ترتیب ذیل تاًدیه کنند :

1-     کاندید ریاست جمهوری ، مبلغ یک میلیون افغانی . این مبلغ در صورتی به کاندید اعاده می گردد که          کاندید برنده ً انتخابات شود یا حد  اقل ده فیصد آرای قانونی استعمال شده در دور اول انتخابات را بدست آورده باشد .

2-      کاندید ولسی جرگه ،مبلغ سی هزار افغانی . این مبلغ در صورتی به کاندید  اعاده می گردد که کاندید برندهً انتخابات شود یا حد اقل سه فیصد آراً ی قانونی استعمال شده در حوزه انتخاباتی   مربوط را بدست آورده باشد .

3-     کاندید شورای ولایتی ، مبلغ بیست هزار افغانی . این مبلغ در صورتی به کاندید اعاده می گردد که کاندید برنده انتخابات شود یا حد اقل دونیم فیصد آرای قانونی  استعمال شده حوزه ً انتخاباتی مربوط را بدست آورده باشد.

4-     کاندیدان شورای ولسوالی ، مبلغ ده هزار افغانی . این مبلغ در صورتی به کاندید اعاده می گردد که کاندید برنده انتخابات شود یا حد اقل دو فیصد آرای قانونی استعمال شده در حوزه انتخاباتی مربوط را بدست آورده باشد .

5-     کاندید شورای قریه ، مبلغ پنجهزار افغانی . این مبلغ در صورتی به کاندید اعاده می گردد که کاندید برنده انتخابات شود یا حد اقل یک و نیم فیصد آرای قانونی استعمال شده در حوزه انتخاباتی مربوط را بدست آورده باشد.

6-     کاندید شاروالی ولایت کابل مبلغ یکصد هزار افغانی، کاندیدان شاروالی های مراکز ولایاتیکه نفوس آن بیشتر از هشتصد هزار نفر باشد ، مبلغ هشتاد هزار افغانی و کاندیدان شاروالی سایر مراکز ولایات  و ولسوالی ها مبلغ پنجاه هزار افغانی .

     مبالغ متذکره در صورتی به کاندید اعاده می گردد که کاندید ، برنده انتخابات شود یا حد اقل پنج فیصد آرای قانونی استعمال شده  در حوزه انتخاباتی مربوط را بدست آورده باشد .

7-     کاندید مجلس شاروالی ، مبلغ ده هزار افغانی . این مبلغ در صورتی اعاده می گردد که کاندید برنده شود یا حداقل دوفیصد آرای قانونی استعمال شده در حوزه انتخاباتی مربوط را بدست آورده باشد .

(5)   احزاب دارای لست کاندیدان مکلف اند پول تضمین را به ترتیب ذیل تادیه کنند :

1-     برای انتخابات ولسی جرگه مبلغ پنجصد هزار افغانی .

2-     برای انتخابات شورای ولایتی مبلغ پنجاه هزار افغانی .

    این مبالغ در صورتی به حزب اعاده می گردد که در ولسی جرگه و یا در شورای ولایتی حد اقل یک کرسی کسب کرده باشد .

(6)   کاندیدان مستقلی که شرایط مندرج فقره های (2و4) و احزابیکه شرایط مندرج فقره (5) این ماده را تکمیل نکرده باشند ، در انتخابات به حیث کاندید اشتراک ورزیده نمی توانند .

(7)   کمیسیون مکلف است پول تضمین کاندیدان مستقل و احزابی را که بالترتیب فیصدی آرای معتبر مندرج فقرهً    (4) و فقرهً (5) این ماده را بدست نیاورده اند ، به حساب واردات دولت تحویل بانک کند.

لست کاندیدان

ماده پنجاه و پنجم :

(1)   کمیسیون مکلف است ، بعد از ختم دوره ً کاندیداتوری ، به اسرع وقت لست ابتدایی کاندیدان اعم از مستقل و حزبی را به نشر برساند.

(2)   کمیسیون مکلف است مدتی را که در خلال آن اعتراضات در مورد لست ابتدایی کاندیدان صورت گرفته می تواند ،تعین نموده و به اطلاع عامه  برساند .

(3)   کمیسیون مکلف است لست نهایی کاندیدان را بعد از آنکه کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی تمام موارد اعتراض  را رسید گی نمود ، با نظر داشت تصامیم این کمیسیون به نشر برساند .

(4)   کمیسیون مکلف است در روز بر گزاری انتخابات لست نهایی کاندیدان مستقل و لست کاندیدان احزاب را در مراکز و محلات رای دهی حوزهً مربوطه ، قبل از زمان آغاز رای دهی نصب کند .

انصراف کاندیدان

ماده پنجاه و ششم :

(1)   هرگاه کاندید مستقل یا یک حزب از کاندیداتوری خود منصرف شود ، مکلف است قبل از تاریخی که از طرف کمیسیون در تقویم انتخاباتی تعیین می گردد کتبأ موضوع رابه کمیسیون اطلاع دهد .

(2)   هرگاه کاندید مستقل بعد از تاریخی که از طرف کمیسیون در تقویم انتخاباتی برای انصراف تعیین می گردد ، از کاندیدی خود انصراف یا وفات نماید ، یا  اسم وی از طرف کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی از لست کاندیدان حذف گردد ، حین شمارش آراء ، آرای مربوط به وی قابل محاسبه نمی باشد .

(3)   هرگاه یک حزب بعد از تاریخی که از طرف کمیسیون در تقویم انتخاباتی برای انصراف تعیین میگردد از اشتراک در انتخابات منصرف گردد , آرای مربوط به آن بالای سایر احزاب شامل در پروسه انتخابات بطور مساوی تقسیم میگردد .

(4)   پول  تضمین کاندید مندرج فقره (2) این ماده به استثنای وفات کاندید و پول تضمین حزب ، مندرج فقرهً (3) این ماده , قابل اعاده نبوده ، کمیسیون مکلف است آنرا به حساب واردات دولت تحویل بانک کند .

مبارزات انتخاباتی

ماده پنجاه و هفتم :

(1)   هرکاندید مستقل یا حزب سیاسی میتواند از منابع مالی قانونی خویش حد اکثر معادل مبلغ دو چند رقم تعداد افراد واجد شرایط رای دهی در حوزهً انتخاباتی مربوط , برای مبارزات انتخاباتی اش مصرف کند .

(2)   کمیسیون ، مصارف مبارزات انتخاباتی کاندیدان مستقل و احزاب سیاسی را با در نظرداشت حکم فقره (1) این ماده توسط دستورالعمل جداگانه تنظیم می کند .

(3)   کمیسیون ، دور زمانی مبارزات انتخاباتی را نظر به نوعیت انتخابات تعیین می کند . این دوره (48) ساعت قبل از زمان آغاز رای دهی ختم  می گردد .

(4)   کنترول از رعایت احکام فقره های (1 , 2 و 3 ) این ماده و احکام دستورالعمل کنترول منابع مالی و مبارزات انتخاباتی به عهده کمیسیون , کمیسیون مرکزی و کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی کمیسیون رسانه ها با همکاری نهادهای امنیتی کشور میباشد .

تاسیس مراکز رای دهی وتهیه مواد انتخاباتی

ماده پنجاه و هشتم :

1-     کمیسیون ، مراکز رای دهی را در سراسر کشور تاًسیس می کند و زمینه اشتراک رای دهندگان را در مراکز طوری مساعد می سازد تا دسترسی به جریان انتخابات برای تمام راُی دهندگان سهل باشد .

2-      کمیسیون ، صندوق های راًی ، اوراق رای دهی ، غرفه های راًی دهی , مهر ها  و لوازم ضروری را تنظیم و آماده می سازد وسایر تدابیری را که در تنظیم راًی دهی سهولت بوجود  می آورد اتخاذ می کند.

صندوق های رای دهی

ماده پنجاه و نهم :

     کمیسیون به منظور تنظیم صندوق های رای دهی وظایف ذیل  را انجام می دهد :

1-     تهیه و تدارک صندوق های راًی دهی و سایر مواد لازمی که بتواند به طور محفوظ بسته و مهر گردد .

2-     تعیین طرز علامه گذاری و نشانی شد صندوق های رای دهی .

3-     تعیین طرز بستن ، مهر نمودن ،حفاظت و باز  کردن صندوق های راًی دهی در حضورداشت ناظرین و مشاهدین طبق طرزالعمل جداگانه .

اوراق رای

ماده شصتم :

     کمیسیون در مورد اوراق رای دهی وظایف ذیل را انجام می دهد :

1-     تهیه اوراق رای دهی .

2-     تخصیص نشان ها یا تصاویر برای کاندیدان مستقل واحزاب و الصاق آن در محل مناسب .

3-     تعین زبانی که در اوراق رای دهی بکار برده می شود .

4-     ترتیب طرزالعملی که به اساس آن اوراق راٌی دهی توسط رای دهندگان نشانی می گردد .

5-     ترتیب لست کاندیدان در اوراق رای دهی وتوزیع نشانهای انتخاباتی برای کاندیدان مستقل و احزاب به اساس قرعه در حضور ناظرین و مشاهدین .

6-     تعیین میعاد مشخص برای تصحیح مشخصات کاندید مستقل یا حزب سیاسی .

    تعلق سیاسی کاندیدان مستقل به احزاب سیاسی می تواند در ورق رای دهی مشخص گردد .

7-     ترتیب طرزالعمل شمارش اوراق رای دهی .

ناظرین و مشاهدین

ماده شصت و یکم :

     کمیسیون ، حقوق ووجایب ناظرین ، مشاهدین و نمایند گان رسانه های همگانی را در حدود قوانین نافذ کشور مشخص کرده ، به آنها اعتبار نامه و جوازنامه ترتیب وتوزیع می کند .

 برداشتن مواد تبلیغاتی

ماده شصت و دوم :

     کمیسیون (48) ساعت قبل از زمان آغاز رای دهی ، به بر چیدن مواد تبلیغاتی که در صد متری مراکز رای دهی به نمایش گذاشته شده باشد، دستور می دهد .

منع حمل سلاح در مراکز رای دهی

ماده شصت و سوم :

     هیچ کس نمی تواند سلاح ناریه یا جارحه را در فاصله پنجصد متری مراکز راًی دهی حمل کند .حمل سلاح توسط مسولین امنیتی به استیذان وزارت امور داخله ، از این حکم مستثنی است .

آغاز و ختم رای دهی

ماده شصت و چهارم :

(1)   زمان آغاز و ختم رای دهی در مراکز انتخاباتی مطابق به تقویم انتخابات که از طرف کمیسیون ترتیب و تنظیم و اعلام می گردد ، صورت می گیرد .

(2)    راًی د هی مطابق طرزالعملی که از طرف کمیسیون ترتیب و تنظیم می شود ، صورت می گیرد .

(3)   در صورت وقوع شورش ، تشدد ، طوفان ،سیلاب یا سایر حوادث غیر مترقبه در محلات و مراکز انتخاباتی که جریان  رای دهی را نا ممکن سازد ،رئیس مرکز رای دهی مکلف است امر توقف رای دهی را صادر و  کمیسیون را به اسرع وقت از تصمیم خویش مطلع سازد .

(4)   رئیس مرکز رای دهی قبل از انکه ختم  رای دهی را در وقت تعیین شده مطابق حکم مندرج فقره (1) این ماده اعلام نماید ،مکلف است آخر صف راَی دهندگان را در وقت معینه ختم رای دهی نشانی وبه رای دهندگانی که درصف قرار دارند اجازه رای دهی را بدهد .

(5)   کمیسیون می تواند رای دهی را حد اکثرالی دو  ساعت در تمام حوزه های انتخاباتی  تمدید کند .

 

اعتراض   

ماده شصت و پنجم :

(1)   کاندیدان مستقل ، احزاب سیاسی ، ناظرین و همه اشخاص واجد شرایط رای دهی میتوانند در طی دورهً تعیین شده از طرف کمیسیون ، اعتراضات خود را در مورد شرایط کاندیدان ، احزاب و رای دهندگان به کمیسیون و کمیسیون مرکزی شکایات و کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی تقدیم کنند .

فیصلهً کمیسیون مرکزی شکایات در این مورد نهایی می باشد .

(2)   اشخاص مندرج فقرهً (1) این ماده میتوانند در روز رای دهی قبل از اینکه رای دهنده ورق رای را بدست آورد در مورد حق رای دهی و رای دادن آن در مرکز رای دهی مربوط ، اعتراض نمایند .

    رئیس مرکز رای دهی مکلف است در مورد قبول  یا رد اعتراض مندرج این فقره تصمیم اتخاذ و دلایل رد اعتراض یا پذیرش آن را در روز رای دهی در سند رسمی درج کند .

مهرصندوق های رای دهی

ماده شصت و ششم :

(1)   حینیکه صندوق انتخابات پُر یا رای دهی ختم گردد رئیس مرکز رای دهی در حضور ناظرین احزاب و کاندیدان مستقل و مشاهدین ، صندوق رای دهی را طبق طرزالعمل مربوط ، مهر کرده و به ناظرین اجازه می دهد تا در صندوق امضاء و شماره مهر ها را یا د داشت کنند .

(2)   رئیس مرکز رای دهی , صندوق های رای و بسته های اوراق رای دهی را با نظر داشت هدایت کمیسیون ، به مرکز شمارش آراء تسلیم می کند .

شمارش آراء

ماده شصت و هفتم :

     شمارش آراء در مراکز رای دهی یا حوزهً انتخاباتی صورت می گیر د ، مگر اینکه کمیسیون نظر به شرایط امنیتی ، تخنیکی یا اوضاع جوی طوری دیگری تصمیم اتخاذ کند .

    کمیسیون نتایج ابتدائی و قسمی انتخابات را در مراکز و حوزه های انتخاباتی به نشر می سپارد .

قرنطین صندوق های رای

ماده شصت و هشتم :

(1)   کمیسیون می تواند در صورت موجودیت شکایات یا علائم مشهود منبی بر تقلب در رابطه به صندوق های رای ، صندوق های مذکور را قرنطین کند .

(2)   کمیسیون مکلف است صندوق های قرنطین شده را در حضور داشت مسوًلین کمیسیون شکایات انتخاباتی مربوط , ناظرین و مشاهدین بررسی وبا در نظرداشت نتیجهً بررسی در تفاهم با کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی شامل روند شمارش آراء سازد یا به شکل دائمی از شمارش آراء خارج گرداند .

    درهر صورت شاکیان می توانند طی 24 ساعت بعد از ابلاغ موضوع از طرف کمیسیون ، شکایات خویش را به کمیسیون شکایات ولایت مربوطه یا کمیسیون مرکزی شکایات تقدیم کنند .

ارائه و تصدیق نتایج

ماده شصت و نهم :

(1)   کمیسیون یا کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی می تواند در احوالی که اصول آزاد، عمومی ، سری و مستقیم بودن انتخابات خدشه دار گردد قبل از تصدیق نتایج ، در مورد شمارش مجدد قسمی یا کلی اوراق رای دهی درمحل یا مرکز رای دهی ، یا حوزهً انتخاباتی و یا برگزاری رای دهی مجدد در حوزه انتخاباتی ، تصمیم اتخاذ کند  .

(2)   کمیسیون مکلف است ، بعد از آنکه طرزالعمل های شمارش آراء تکمیل وکلیه شکایات در ارتباط به رای دهی و شمارش آراء توسط کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی مورد رسیدگی قرار گرفت , نتایج نهایی انتخابات را اعلام و نشر کند .

(3)    نتایج انتخابات بعداز تصدیق کمیسیون نهایی و قابل تطبیق می باشد .

(4)   کمیسیون ، وثایق انتخاباتی را تکمیل و بعد از تدقیق به مراجع مربوطهً هر یک از برندگان کرسی های انتخابی ارسال می کند .

پخش و نشر افکار و نظریات کاندیدان 

ماده هفتادم :

(1)   به منظور اگاهی عامه در جریان مبارزات انتخاباتی ، تلویزیون ها ، رادیوها ، روز نانه ها و جراید و سایر رسانه های همگانی می توانند مرامنامه ها ، نظریات و اهداف کاندیدان مستقل و احزاب را مطابق طرزالعمل و ضع شده توسط کمیسیون ، پخش و نشر کنند .

(2)   در جریان مبارزات انتخاباتی رسانه های همگانی دولتی مکلف اند نظریات ، اهداف و مرامنامه های کاندیدان مستقل و احزاب را به موافقه کمیسیون ، به منظور اگاهی عامه طور منصفانه و بی طرفانه پخش و نشر کنند.

(3)   رسانه های همگانی دولتی مکلف اند ، حسب ضرورت ، اهداف ، پالیسی ها و طرزالعمل هائی را جهت نشرات منصفانه وبی طرفانهً کاندیدان مستقل و احزاب وتطبیق احکام مندرج فقره (1و2) این ماده ، ترتیب کنند .

کمیسیون رسانه ها

ماده هفتاد و یکم :

(1)   کمیسیون مکلف است ، کمیسیون رسانه ها را با ترکیب اعضای دارای تحصیلات مسلکی و حد اقل پنجسال تجربه کاری مرتبط به وظیفه ، حد اقل (60) روز قبل از تاریخ انتخابات تاسیس کند . کمیسیون رسانه ها ، گزارش دهی و نشر منصفانه مبارزات انتخاباتی را نظارت کرده و شکایات مبنی بر تخلف از گزارش دهی منصفانه یا نشر مبارزات انتخاباتی و یا سایر تخلفاتی که با اهداف ، پالیسی و طرز العمل های رسانه های همگانی مربوط می شود رسیدگی می کند . هرشخص رای دهنده ، کاندید ، حزب سیاسی ، ناظر و مشاهد می تواند اعتراض و شکایت خود را به کمیسیون رسانه ها ارائه کند .

(2)   وظایف و صلاحیت های کمیسیون رسانه ها توسط کمیسیون تنظیم می گردد.

(3)   کمیسیون رسانه ها می تواند در صورت تثبیت تخلف از حکم مندرج مادهً پنجاه و هفتم این قانون حسب احوال ، یکی از تدابیر ذیل را اتخاذ کند :

1-     اصدار اخطاریه به متخلف و امر به اصلاح تخطی .

2-     وضع جریمه حسب احوال الی مبلغ پنجصد هزار افغانی . در صورت عدم قناعت شخص به فیصلهً کمیسیون رسانه ها ، می تواند به کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی مراجعه کند .

3-     معرفی شخص متخلف اعم از حقیقی و حکمی به کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی  .

4-     کمیسیون رسانه ها بعد از انجام کلیه وظایف محوله و ارائه گزارش نهایی به کمیسیون , حد اکثر در      خلال (45) روز بعد از اعلام نتایج نهائی انتخابات از طرف کمیسیون , منحل و مسئولیت  های آن به کمیسیون محول می گردد.

 

 

فصل سیزدهم

کمیسیون شکایات انتخاباتی

 

تأسیس کمیسیون شکایات انتخاباتی

ماده هفتاد و دوم :

     به منظور رسیدگی به اعتراضات , شکایات و تخلفات  مربوط به امور انتخابات ، یک کمیسیون شکایات انتخاباتی به شکل مرکزی در کشور تاًسیس میگردد .

    کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی میتواند نظربه ضرورت ، کمیسیون های شکایات انتخاباتی را در هر ولایت و یا در سطح زونهای کشور تاًسیس کند .

ترکیب کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی

ماده هفتاد و سوم :

     کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی که منبعد به نام کمیسیون مرکزی شکایات یاد میشود مرکب از (7) عضو به شمول رئیس , معاون و منشی میباشد که برای مدت شش سال تعیین میگردند .

شرایط  اعضای  کمیسیون مرکزی شکایات

ماده هفتاد و چهارم :

    اعضای کمیسیون باید واجد شرایط ذیل باشند :

1-     تنها تابعیت دولت جمهوری اسلامی افغانستان .

2-     تحصیلات عالی ،  که حد اقل  چهارتن آنان  دارای تحصیلات عالی در رشته حقوق , علوم سیاسی و یا فقه اسلامی باشند .

3-     تجربه کاری حد اقل پنج سال مطابق رشته در عرصه تدریس , تحقیق علمی , مدیریتی ، امور سیاسی و یا امور عدلی و قضائی .

4-     سن حد اقل (30) و حد اکثر (70) سال کامل .

5-     عدم محکومیت به جنایت و یا حرمان از حقوق مدنی به حکم محکمه ذیصلاح .

6-    نداشتن عضویت احزاب سیاسی .

 

معرفی کاندیدان به عضویت کمیسیون مرکزی شکایات

ماده هفتاد و پنجم :

(1)   کاندیدان به عضویت کمیسیون مرکزی شکایات به تعداد (21) تن شامل مرد و زن از طرف شورای های علمی منتخب موسسات عالی تحصیلی و تحقیقی اکادمیک دولتی , کمیسیون مستقل حقوق بشر و هیئت های رهبری نهادهای جامعه مدنی ای که در جهت حمایت حقوق مدنی و انتخابات عادلانه و دموکراتیک در افغانستان فعالیت می کنند , معرفی میگردند .

معرفی کاندیدان واجد شرایط به تعداد سهمیه معینی که توسط مقرره جداگانه تنظیم میگردد ، صورت میگیرد .

(2)   از میان کاندیدان مندرج فقره (1) این ماده به تعداد (7) تن ( اعم از مرد و زن ) واجد بهترین و مناسبترین شرایط و معیارها از لحاظ درجه و رشته تحصیل و سابقه مثبت کاری , توسط کمیته گزینش اعضأ , تثبیت و شارت لست شده و به رئیس جمهور پیشنهاد میگردند .

 کمیته گزینش اعضأ

ماده هفتاد و ششم :

(1)   کمیته گزینش اعضأ مرکب است از :

1-     رئیس ولسی جرگه ، به حیث رئیس .

2-     رئیس مشرانو جرگه ، به حیث عضو .

3-     یک عضو ستره محکمه به انتخاب شورای عالی ستره محکمه , بحیث عضو .

4-     یک عضو کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی به انتخاب اعضای کمیسیون ، به حیث عضو .

5-     یک عضو کمیسیون مستقل حقوق بشر به انتخاب اعضای کمیسیون ، بحیث عضو .

6-     لوی حارنوال ، بحیث عضو .

7-     وزیر امور زنان ، بحیث عضو .

(2)   کمیته گزینش اعضأ، مکلف است همه کاندیدان مندرج فقره (1) ماده هفتاد وپنجم این قانون را با در نظر داشت شرایط و معیارهای مندرج ماده هفتاد و چهارم و فقره (2) ماده هفتاد وپنجم این قانون طبق بهترین شرایط , درجه بندی کند.

تصمیم کمیتهً گزینش به توافق حد اقل پنج عضو کمیته اعتبار پیدا می کند .

منظوری تقرر کاندیدان

ماده هفتاد و هفتم :

(1)   کاندیدان پیشنهاد شده از طرف کمیتهً گزینش به عضویت کمیسیون مرکزی شکایات بعد از منظوری رئیس جمهور تعیین میگردند .

(2)   هرگاه رئیس جمهور به یک یا چند کاندید پیشنهادی کمیته گزینش توافق نکند کمیته گزینش به عوض آن کاندید دیگری را از میان کاندیدان باقیمانده که در درجه اولویت بلند قرار دارد به رئیس جمهور پیشنهاد می کند . این پروسه تا کاندید درجه چهاردهم ادامه یافته میتواند .

 

حالات از دست دادن عضویت

ماده هفتاد و هشتم :

(1)   عضو کمیسیون مرکزی شکایات در حالات ذیل عضویت خویش را از دست میدهد :

1-     فوت .

2-     استعفا .

3-     ابتلا به مریضی صعب العلاج و دوامدار که مانع اجرای وظیفه گردد .

4-     غیابت دوامدار اضافه از (20) روز کار رسمی بدون دلایل موجه قانونی .

5-     نقض احکام اجزای 1 , 5 و 6 ماده هفتاد و چهارم این قانون .

(2)   در حالات مندرج فقره (1) این ماده , کمیته گزینش , شخص دیگر را از میان کاندیدان باقیمانده که به رویت لست درجه بندی شده ، در اولویت قرار دارد به رئیس جمهور پیشنهاد می کند .

(3)   اعضای کمیسیون مرکزی شکایات در دوره های بعدی نیز از طرف مراجع مندرج ماده هفتاد و پنجم این قانون کاندید شده میتوانند .

صلاحیت ها و وظایف کمیسیون مرکزی شکایات

ماده هفتاد و نهم :

(1)      کمیسیون مرکزی شکایات دارای صلاحیت ها و وظایف ذیل در امور اداری میباشد :

1-     انتخاب رئیس ، معاون و منشی کمیسیون مرکزی شکایات ، به اکثریت کل اعضاء .

2-     تعیین ترکیب ، تعداد و تقرر اعضای کمیسیون های شکایات انتخاباتی که در سطح ولایات یا زون های کشور تاًسیس میگردند .

3-     تعیین دورهً کاری کمیسیون های شکایات ولایتی یا زون ها .

4-     اتخاذ تصمیم در بارهً ادامهً کار کمیسیون های شکایات هر یک از ولایات یا زون ها .

5-      ایجاد کمیسیون خاص دارای حد اقل سه عضو ، جهت بررسی برخی اعتراضات , شکایات و تخلفات خاصی که به آن محول میگردد .

6-     پیشنهاد تقرر رئیس عمومی دارالانشای کمیسیون مرکزی شکایات به توافق اکثریت اعضا جهت منظوری به رئیس جمهور .

7-     تصویب تشکیل و بودجه کمیسیون مرکزی شکایات و کمیسیون های ولایتی یا زون های مربوطه .

8-     کنترول مصرف بودجه کمیسیون مرکزی شکایات و کمیسیون های ولایتی یا زون های مربوطه .

9-     تائید مقرری های اداری بست های 3 و بالاتر ازآن .

10- وضع لوایح , طرزالعمل ها و دستورالعمل ها در مطابقت و به منظور تحقق احکام این قانون و سایر قوانین مربوط .

(2)   کمیسیون مرکزی شکایات دارای صلاحیت ها و وظایف ذیل در عرصهً بررسی شکایات انتخاباتی می باشد :

1-     رسیدگی به اعتراضات , شکایات و تخلفات انتخاباتی در مرحله استینافی .

2-     رسیدگی به تخلفات مربوط به انتخابات به محض وقوف , گرچه اعتراض و شکایت خاصی ارائه نشده باشد. کمیسیون مرکزی شکایات همچو موضوعات را به کمیسیون ولایتی شکایات مربوط یا کمیسیون خاص شکایات انتخاباتی جهت بررسی و تصمیم گیری در مرحله ابتدائی , محول می کند .

3-     بررسی تخلفاتی که در پروسه استخدام کارمندان انتخاباتی و مصارف مالی کمیسیون و کمیسیون های شکایات ، صورت گرفته باشد .

     کمیسیون مرکزی شکایات این موضوعات را نخست به کمیسیون خاص شکایات جهت بررسی و اتخاذ تصمیم در مرحلهً ابتدائی ، محول می کند .

4-     اتخاذ تصامیم در مورد موًیدات مدنی و جزاهای تادیبی در قبال تخلفات مسئولین و کارمندان کمیسیون و کمیسیون های شکایات انتخاباتی .

5-     وضع جریمه نقدی الی مبلغ یک میلیون افغانی .

(3)   تصامیم کمیسیون مرکزی شکایات در مورد اعتراضات , شکایات و تخلفات انتخاباتی ( جز در مواردی که در این قانون صریحاً ذکر گردیده ) ، نهائی میباشد .

(4)    طرز رسیدگی به اعتراضات , شکایات و بررسی تخلفات انتخاباتی توسط طرزالعمل جداگانه تنظیم میگردد .

کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی

ماده هشتادم :

    کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی با در نظرداشت تعداد نفوس و درجه هر ولایت یا هر زون به ترکیب 3 تا 5 عضو تشکیل میگردند .

صلاحیت ها و وظایف کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی

ماده هشتاد و یکم :

(1)   کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی دارای صلاحیت ها و وظایف ذیل میباشند :

1-     انتخاب رئیس کمیسیون ولایتی شکایات انتخاباتی .

2-     رهبری دارالانشای کمیسیون ولایتی مربوطه .

3-     کنترول مصرف بودجه دفتر ولایتی مربوطه و حسابدهی از آن به کمیسیون مرکزی شکایات .

4-     بررسی و فیصله نهائی در مورد تخطی های انتخاباتی .

5-     بررسی و فیصله در مورد اعتراضات , شکایات و تخلفات انتخاباتی در مرحله ابتدائی .

6-     وضع جریمه نقدی الی مبلغ پنجاه هزار افغانی بحیث فیصلهً نهائی .

7-     نظارت از پروسه انتخابات از آغاز تا اعلان نتایج نهایی انتخابات .

8-     سایر صلاحیت ها و وظایف معینه در لوایح , دستورالعمل ها و طرزالعمل های مربوطه .

(2)   هرگاه کمیسیون ولایتی شکایات انتخاباتی بنابردلایل مقنع و موجه , تصمیم گیری در مورد موضوع معین را مصلحت نداند , آنرا از طریق کمیسیون مرکزی شکایات به کمیسیون خاص شکایات انتخاباتی ارجاع می کند .

     صلاحیت های کمیسیون خاص شکایات انتخاباتی در مورد بررسی تخلفات و وضع موًیدات ، معادل صلاحیت های کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی می باشد .

 

 فصل چهاردهم

تخلفات انتخاباتی

 

تخلف

ماده هشتاد و دوم :

    تخلف بر اساس این قانون به اعمال ذیل اطلاق میگردد :

1-     ارائه معلومات نادرست و غیر واقعی به کمیسیون و کمیسیون شکایات و سایر کمیسیون های مربوط به انتخابات.

2-     ثبت نام بیشتر از یکبار در یک حوزه انتخاباتی بدون ارائه معلومات قبلی .

3-     فریب در ثبت نام , حصول کارت رای دهی و یا اسناد انتخاباتی .

4-     داشتن بیشتر از یک کارت ثبت نام و یا سند رای دهی که از طرف کمیسیون معین و توزیع گردیده باشد .

5-     رای دهی و یا تلاش برای رای دهی , با استفاده از سند و کارت شخص دیگر و یا سند و کارت جعلی .

6-     رای دهی و یا تلاش برای رای دهی بیش از یک مرتبه در یک انتخابات مگر در مواردیکه در این قانون به آن تصریح شده باشد .

7-     کاندید شدن در بیش از یک حوزهً انتخاباتی یا در بیش از یک کرسی .

8-     تغییر , تبدیل و تحریف اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی .

9-     حریق , محو و یا سرقت اسناد انتخاباتی به منظور کتمان حقایق .

10- پنهان کردن اسناد انتخاباتی به منظور کتمان حقایق .

11- استفاده و نگهداشت فهرست , کارت ثبت , ورق رای , فورمه ها و سایر مواد انتخاباتی توسط اشخاص غیر مسوًل .

12- استفاده از سمبول , رنگ , شعار و سایر علایم مربوط به کاندید مستقل یا حزب در محل و یا مرکز رای دهی در روز رای دهی .

13- استفاده از سمبول و سایر علایم مربوط به کمیسیون , کمیسیون های شکایات انتخاباتی و ادارات دولتی در مواد تبلیغاتی .

14-  دخالت در مواد و لوازم انتخاباتی یا صندوق های رای , بدون مجوز قانونی .

15- جلوگیری از مشارکت افراد واجد شرایط رای دهی در روند انتخابات .

16- اخلال در کار موظفین انتخابات .

17- نقض اصول رفتار کاندیدان , ناظرین , مشاهدین و کارکنان انتخابات .

18- نقض اصول رفتار رسانه ها در رابطه به انتخابات .

19- ایجاد موانع غیر قانونی در راه دسترسی اشخاص , کاندیدان مستقل و احزاب به معلومات و ایجاد محدودیت غیر قانونی و غیر اصولی علیه نمایندگان رسانه ها و مشاهدینی که از رویداد های انتخاباتی گزارش تهیه می کنند .

20- استفاده از امکانات و وجوه مالی از منابع غیر قانونی در مبارزات انتخاباتی .

21- استفاده از منابع مالی خارجی برای اعمال نفوذ در روند انتخابات .

22- استفاده از منابع مالی قانونی اضافه از اندازه مصارف مبارزات انتخاباتی پیشبینی شده در مادهً پنجاه و هفتم این قانون و دستورالعمل مربوطه .

23- تخویف , هتک حرمت و اعمال فشار روانی علیه رای دهنده , کاندید مستقل , حزب سیاسی , ناظر , مشاهد , کارکن انتخابات و سایر شاملین پروسه انتخابات .

24- تفتین ویا تحریک اشخاص به ارتکاب تخلف انتخاباتی .

25- تقلب در امور مربوط به انتخابات .

26- پیشنهاد و یا قبول رشوه در ارتباط به انتخابات .

27- عدم رعایت احکام این قانون , لوایح , طرزالعمل ها و دستورالعمل ها و مصوبات کمیسیون , کمیسیون های شکایات انتخاباتی و کمیسیون رسانه ها در امور انتخابات .

اقدامات اصلاحی و وضع موًیدات

ماده هشتاد و سوم : 

(1)   کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی در صورت تثبیت تخطی انتخاباتی , حسب احوال یکی از اقدامات ذیل را انجام میدهند :

1-     توصیه , اخطار و دستور به اقدام اصلاحی به شخص , حزب , نهاد و یا ادارهً خاطی .

2-     وضع جریمه نقدی الی مبلغ پنجاه هزار افغانی .

     تصمیم کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی در موارد مندرج احکام این فقره نهائی میباشد .

(2)   کمیسیون مرکزی و کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی در صورت تثبیت تخلفات مندرج ماده هشتاد و دوم این قانون حسب احوال به یک یا چند مورد ذیل اقدام می کند :

1-     وضع جریمه نقدی با در نظر داشت نوعیت انتخابات و نتایج وارده یا منتظره تخلف , الی مبلغ یک میلیون افغانی .

2-     دستور به تجدید رای دهی و یا شمارش آراء در مراکز رای دهی مشخص , قبل از تصدیق و اعلام نتایج نهائی انتخابات .

3-     بی اعتبار ساختن اوراق رای دهی ایکه فاقد شرایط لازمه باشند الی یک ثلث اوراق ریخته شده به نفع یک کاندید مستقل یا حزب .

     کمیسیون های ولایتی شکایات انتخاباتی در مواردیکه رسیدگی به آن در محدودهً صلاحیت مستقیم آنها قرار نداشته باشد , موضوع را با ذکر دلایل به کمیسیون مرکزی شکایات ، ارجاع می کنند . در سایر موارد تصمیم خویش را مدلل و مستند به اسناد تقنینی اتخاذ کرده و به حیث تصمیم در مرحله ابتدائی به متخلف ابلاغ می کنند .

(3)   کمیسیون مرکزی شکایات میتواند در یکی از حالات و موارد ذیل اسم کاندید را از لست کاندیدان مستقل یا لست احزاب حذف کند :

1-     تقلب گسترده ( بی اعتبار شدن بیشتر از یک ثلث اوراق ریخته شده به نفع یک کاندید یا یک حزب ).

2-     استفاده از شیوهً فریب یا زور که باعث سلب آزادی و مجروحیت شدید کارکن انتخاباتی یا کاندید رقیب گردد.

3-     تصرف مواد انتخاباتی به هدف و به گونه ای که سایرین نتوانند مطابق احکام قانون از آن استفاده کنند .

4-     اعمال زور در روند انتخابات که نتایج را تحت تأثیر قرار دهد .

5-     استفاده از سلاح ناریه یا جارحه یا ضاربه بخاطر کسب منفعت یا مختل ساختن روند انتخابات .

6-     موجودیت مدارک اثباتیه مبنی بر پیشنهاد و یا دادن رشوه در حدی که نتیجه انتخابات را متأثر سازد .

7-     تثبیت موجودیت اقارب درجه اول کاندید در سطح رهبری کمیسیون و دارالانشای آن و کمیسیون مرکزی شکایات یا موجودیت اقارب درجه اول کاندید در یک ولایت در سطح رهبری دفترولایتی کمیسیون و دارالانشای آن یا کمیسیون ولایتی شکایات انتخاباتی و دارالانشای آن در همان ولایت .

8-     تثبیت عدم شرایط لازم برای کاندید شدن مطابق شرایط پیشبینی شده در قانون اساسی و این قانون .

     تصمیم کمیسیون مرکزی شکایات  در مورد حذف نام کاندید مستقل یا کاندیدان شامل لست احزاب ، نهائی میباشد.

(4)   هرگاه کمیسیون به یک حزب ثبت شده رسمی اجازهً شرکت در انتخابات را ندهد و این تصمیم توسط کمیسیون مرکزی شکایات تائید گردد ، حزب میتواند به ستره محکمه استغاثه کند تا به موضوع از طریق دیوان حقوق عامه رسیدگی شود .

(5)   موًیدات مدنی و جزاهای تاًدیبی در قبال تخلفات مسئولین و کارکنان انتخاباتی کمیسیون و کمیسیون های شکایات انتخاباتی در لوایح جداگانه ای که از طرف کمیسیون و کمیسیون مرکزی شکایات وضع میشود ، معین میگردد .

موارد جرمی

ماده هشتاد و چهارم :

(1)   اعمال ذیل از جانب یا علیه شاملین روند انتخابات جرم شناخته میشود :

1-     اعمال تشدد توأم با استفاده از سلاح ناریه , جارحه و یا ضاربه برعلیه یا له شخص یا اشخاص .

2-     تهدید به تمامیت جسمی , ناموس و ملکیت شخص یا اشخاص .

3-     به راه اندازی حرکت دسته جمعی قهر آمیز و خشونت بار که منجر به تشنج و اخلال نظم اجتماعی و بر هم خوردن جریان انتخابات گردد .

4-     جلوگیری از مشارکت واجدین شرایط رای دهی و کاندیدان , ناظران , مشاهدین و اصحاب رسانه ها در روند انتخابات با استفاده از نیروی فزیکی و مسلحانه .

5-     حریق کردن یا محونمودن کتلوی اسناد انتخاباتی بدون داشتن صلاحیت قانونی یا سرقت آنها به پیمانهً وسیع .

6-     سوً استفاده از وسایل , لباس و علایم نظامی اعم از اردو , پولیس و امنیت ملی به منظور ترسانیدن یا تحت تأثیر قرار دادن رای دهنده , کاندید یا ناظر و مشاهد به نفع یا ضرر کاندید یا حزب مشخص .

7-     قتل ، اختطاف ، گروگان گیری ، سرقت ، تخریب وسایط ، وسایل ، پل ها ، راه ها و اماکن به منظور جلوگیری از اشتراک مردم در انتخابات یا به منظور رسانیدن نفع یا ضرر به کاندید یا حزب مشخص .

(2)   کمیسیون مرکزی شکایات در صورت تثبیت یکی از اعمال مندرج فقره (1) این ماده واجزای (1 الی 6 )     فقره (3) ماده هشتاد و سوم این قانون علاوه بر وضع و تطبیق موًیدات , مرتکب را جهت تعقیب عدلی به لوی څارنوالی معرفی می کند .

(3)   در صورت ارتکاب اعمال مجرمانهً مجزا از موارد مندرج فقره (2) این ماده در پروسه انتخابات که هدف آن متوجه امور انتخابات نباشد , کمیسیون و کمیسیون های شکایات انتخاباتی و نهاد های امنیتی موضوع و شخص مرتکب را به مراجع عدلی احاله و معرفی می کنند .

 

فصل پانزدهم

احکام متفرقه

التوای انتخابات

ماده هشتادو پنجم :

      در جریان حالت اضطرار، هرگاه دورهً ریاست جمهوری یا دورهً تقنینیهً شورای ملی ختم شود ، اجرای انتخابات جدید مطابق احکام مادهً یکصد و چهل و هفتم قانون اساسی ملتوی گذاشته می شود .

تعویق انتخابات

ماده هشتاد و ششم :

(1)    در صورت بروز شرایط نا مساعد امنیتی یا حوادث و وقایع غیر مترقبه طبیعی و اجتماعی که تدویر انتخابات را در موعد معینه قانونی غیر ممکن سازد و یا مشروعیت انتخابات را خدشه دار گرداند , کمیسیون می تواند در تفاهم با کمیسیون مرکزی شکایات در مورد تعویق انتخابات الی مساعد شدن شرایط , تصمیم اتخاذ کرده بعد از تائید کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی , آنرا اعلام کند .

(2)   در صورتیکه انتخابات مطابق حکم فقره (1) این ماده به تعویق افتد , اعضای کرسی های انتخابی مندرج این قانون الی برگزاری انتخابات و اعلام نتایج نهائی آن به وظیفه خویش ادامه میدهند .

تعلیق انتخابات

ماده هشتاد و هفتم :

      هرگاه حالات مندرج حکم ماده هشتاد و ششم این قانون ( به استثنای انتخابات ریاست جمهوری ) محدود به یک یا چند حوزهً انتخاباتی باشد , کمیسیون در تفاهم با کمیسیون مرکزی شکایات برگزاری انتخابات را الی بهبود اوضاع یا رفع حالت مذکور در آن حوزه ها به حالت تعلیق قرار میدهد . در این حالت اعضای کرسی های مربوط به حوزه های انتخاباتی تعلیق شده الی برگزاری انتخابات در آن حوزه ها و اعلان نتایج آن ، به وظیفهً خود ادامه می دهند .

آغاز کار نمایندگان

ماده هشتاد و هشتم :

      اعضای منتخب شورای ملی ، شوراهای ولایتی ، ولسوالی ، قریه ، مجالس شاروالی ها و شاروال های منتخب ده روز بعد اعلام نتایج نهایی انتخابات ، کار خویش را در سمت ( عهده ) های جدید آغاز می کنند .

 

 

مواعد نامعین

ماده هشتاد و نهم :

     در صورت عدم پیشبینی موعد معین قانونی برای یک انتخابات , بعد از رفع حالات مندرج ماده هشتاد و ششم و هشتاد و هفتم این قانون , کمیسیون تاریخ برگزاری انتخابات را تعیین و اعلام می کند .

انتخابات مجدد

ماده نودم :

     هرگاه انتخابات در یک یا چند حوزهً انتخاباتی طور ناقص برگزار شده باشد که کمیسیون و کمیسیون مرکزی شکایات به عدم مشروعیت آن فیصله صادر نموده باشند ، در آن حوزه یا حوزه ها انتخابات مجدد برگزار می گردد .

شرط سکونت اعضاء

ماده نود و یکم :

(1)   عضو شورای ولایتی , ولسوالی , قریه و شهر باید در محدودهً حوزه انتخاباتی مربوطه , سکونت اختیار کند , در صورتی که محل سکونت خود را به خارج از محدودهً حوزهً انتخاباتی مربوطه تغییر دهد , عضویت آن سلب میگردد . کمیسیون کاندیدی را که بعد از آخرین برنده انتخابات ، بیشترین آراء را در آن حوزه کسب کرده است ، به عوض عضو مذکور معرفی می کند .

(2)   سهم گیری کوچیان در شوراهای محلی نظر به نوعیت شورا (ولایت، ولسوالی ، قریه ) ، از طریق اشتراک موًقتی سر خیل های کوچی ها تحقق می یابد .

شرایط و طرز سهمگیری سرخیل های کوچی ها در شوراهای محلی در سند تقنینی جداگانه تنظیم می گردد .

تعهد نامه

ماده نود و دوم :

     کاندیدان مستقل ، رهبران احزاب سیاسی ، مسئولین رسانه ها ، ناظرین و مشاهدین مکلف اند حینی که اعتبار نامه یا جوازنامهً اشتراک در پروسهً انتخابات را از کمیسیون اخذ می کنند ، تعهد نامه ای را که در حدود احکام قوانین نافذه کشور ، حقوق ، مکلفیت ها و مسئولیت های طرفین در آن درج است ، امضاء کنند .

اعتبار ارقام انتخاباتی

ماده نود و سوم :

     ارقامی که در مورد انتخابات ، به طور رسمی توسط کمیسیون در سایت های انترنتی ، رسانه ها و سایر نشریه ها پخش می گردد ، وقتی اعتبار دارد که با ارقام مندرج نسخه های اصلی تائید شده از طرف مراجع ذیصلاحی که در این قانون پیشبینی گردیده اند ، مطابقت داشته باشد .

 

مراجعه به آرای عمومی (همه پرسی )

ماده نود و چهارم :

     مراجعه به آرای عمومی مردم افغانستان در موضوعات مهم ملی ، سیاسی ، اجتماعی و یا اقتصادی به حکم رئیس جمهور برگزار می گردد .

    اصول و احکام مربوط به مراجعه به آرای عمومی ( همه پرسی ) در سند ضمیمه این قانون تسجیل می گردد .

انفاذ

ماده نود وپنجم :

     این قانون از تاریخ توشیح نافذ و در جریده رسمی نشر میگردد وبا انفاذ آن , قانون انتخابات منتشرهً جریده رسمی شماره (1012) موًرخ 10 حوت سال 1388 و سایر احکام مغایرآن ، ملغی شمرده میشود .

 

 

 

***************************************************************************************************

تاًلیف و تسوید :  معاون سرمحقق عبدالصمد عزیزی ، عضو علمی انستیتوت حقوق و علوم سیاسی اکادمی علوم ، مشاور  حقوقی کمیسیون مصئونیت ، حقوق و امتیازات اعضای ولسی جرگه و عــضو مجمع مشورتی اصلاحات انتخاباتی افغانستان .

کمپیوترو صفحه آرائی : محمد صدیق عزیزی .

 

 

 

 


 
بالا

صفحة دری
* بازگشت