م. نبی هیکل
هفتمقاله
پیش درآمد
رساله کنونی هفت موضوع مهم در جهان امروز را مورد مطالعه قرار میدهد. این ها موضوعاتی اند که در جامعه افغانی در دیسکورسهای اجتماعی به تکرار با آنها مقابل میشویم و اختلافات عمیق فکری اغلب از ابهامها و فقدان و ضاحت و تعریف های متفاوت از آنها ناشی میگردند.
تلاش کنونی بیشتر متمرکز بر این است تا از یکسو با تعریف های قابل قبول در جوامع بین المللی از این مفاهیم آشنا گردیم و از سوی دیگر صداهای متفاوت را نیز نادیده نه انگاریم و در روشنایی آن دو بتوانیم درک سالم از این موضوعات را شکل دهیم. هریک از این هفت موضوع مانند هر موضوع دیگر میتواند مورد منازعه و جدل قرار داده شود و تفاوت دیدگاه ها نباید به نفی یا نادیده گیری دیدگاه های دیگر بیانجامد. هدف اساسی از این بحث ها بر علاوه آنچه گفته شد باز کردن دریچه های بسوی دانستنی های پهناور در این موضوعات اند و بدین دلیل با مسایل با دید انتقادی برخورد شده است تا خواننده را از یکسو به تفکر و از سوی دیگر به مطالعه بیشتر وادارد. کثرت گرایی در دین مقدس اسلام ریشه دارد. ریشه های آن را در حضور مذاهب چهارگانه و در آزادی انتخاب در دین اسلام با صراحت میتوان دید. آزادی انتخاب راه راست و یا بیراهه ، گوناگونی در خلقت همه مثالهای زنده و انکار ناپذیر کثرت گرایی اند.
آزادی یک نعمت الهی است و قبل از آنکه فلاسفه غرب برای دفاع از آن کمر همت ببندند دین اسلام آن را نه تنها مژده داد بلکه به رعایت آن حکم کرد. حق زیستن، آزادی عقیده و بیان، ممنوعیت بردگی، حرمت حوزه خصوصی فرد و خانواده را میتوان از زمره یاددهانی کرد. آزادی نخستین موضوع مورد بحث ما را میسازد.
تعصب در همه جا ریشه دارد حتی در علوم وجود داشته است. تیوری نژادها یک مثال آن است. این دو مین موضوع مورد بحث این رساله را میسازد. هم آزادی و هم تعصب که مورد تمایز و تبعیض میگردد از مسایل مورد منازعه در جوامع بشری امروزی اند.
در مورد سیکولاریزم نیز ابهامهایی وجود دارد. آنانی که بر سیکولاریزم اعتراض دارند بر تعصب اعتراض چندان ندارند در حالیکه از آزادی با وصف مخالفت عملی به مقادیر زیاد استفاده میکنند. سیکولاریزم در ذات خود اجتناب از تعصب تحجر فکری است. خصومت آنان با سیکولاریزم ناشی از تعصب آنان استدر حالیکه سیکولاریزم و سیکولارایزیشن نیز بدون نقایص نیستند زیرا محصول تفکر انسان اند . در این بحث نیز بر ریشه های سیکولاریزم در دین اسلام توجه خواهد شد. نباید فراموش کرد که تعبیر های متفاوتی در هر رابطه وجود دار ند و مهم این است که ما کدام یک از این تعبیرها را با اعتبار و سالمتر میدانیم.
عقلانیت چهارمین بحث را تشکیل میدهد. عقلانیت نیز موضوع مورد منازعه است زیرا عقلانیت با منطق و استدلال و سنجشکاری انسانها رابطه دارد و به سادگی میتواند به بیراه برود و یا به رد یا نفی منتهی گردد. دشواری بزرگ بر سر راه منطق این است که دستیابی به حقیقت کار دشوار است و دانش ما نیز همه گیر نیست. بحث عقلانیت برای درک ما، از عقل و اینکه ما چرا اشرف مخلوقات هستیم دارای اهمیت است.
مشروعیت نیز از موضوعات جنجالی در علوم سیاسی، بخصوص در کشورما به شمار میرود. پنجمین بحث ما به مشروعیت اختصاص داده شده است، در حالیکه رساله کنونی با دو بحث جداگانه در مورد منافع ملی و هویت پایان میابد. این دو بحث نیز موضوعات مورد اختلاف فکری اند . هردو با سیاست رابطه تنگاتنگ دارند.
بحث های هفتگانه بر اساس حرف اول عناوین بحث ها ردیف و بحیث مباحث مستقل در این رساله مورد بحث قرار داده شده اند. با هریک از این موضوعات از دید علمی و نقادانه برخورد شده است.
مولف این رساله را گامی در جهت تفاهم ، همفکری و همزیستی انسانی تلقی مینماید.
م. نبی هیکل
لاهه ۲۰۲۱ مطابق ۱۴۰۰ هجری شمسی
جهت مطالعه این کتاب اینجا کلیک کنید
بالا
بازگشت