بصیرهمت
مکثی بر درد سر های پاکستان
(ارتش ،کشمیر و بلوچستان)
اگر به گذشته ،1947برگردیم ، محمد علی جناح و سایر رهبران پاکستان جدید ،با هیاهوی فراوان ووعده آینده روشن ادعا نمودندکه ،یک کشور جدید مسلمان در دل جغرافیای شبه قاره هند،بنام پاکستان، ایجاد نموده اند.
مگر بعد از گذشت در حدود هفتاد سال ، اکنون دیده میشود که ،پاکستان ،از لحاظ جغرافیایی ، نفوس و نیروی نظامی ضعیفتر از هند است .هند با وجود وسعت جغرافیایی ، تنوع فرهنگی و جنبش های جدایی طلب ، یک سیستم متکی بر دموکراسی سیکولار و مستحکم و کشوری با هویت هندی ایجاد نموده است .
در حالیکه دموکراسی سیکولار در هند ثبات و انکشاف اجتماعی را بار اورده،مگر پاکستان ،یک کشور همراه با اسلام سنتی، با تاریخ دیکتاتوری باقی مانده است،اقوام مختلف کشور نسبت به اینکه به یک دولت مرکزی متحد ،خود را وفادار بدانند، بیشتر وابسته به فرهنگ و سنن سنتی ،محلی ،قومی و قبیلوی خویش اند .
هندو پاكستان ،بعداز ايجاد شان بحيث دوكشور مستقل ،قوانين مشابه ،موسسات و
نهاد هاي مشابه را از شبه قاره هند به ميراث بردند.هردو كشور داراي زبان هاي
گوناگون و هسته هاي اتنيكي مختلف اند.نخبگان سياسي هردو كشور اهداف و ارزو هاي
مشابه داشتند و بزبانهاي انگليسي اردو ،پنجابي سخن ميزدند.
مؤسس لأغر اندام پاكستان،محمد علي جناح،كه بندرت سگرت از لبانش بدور بود
،پافشاري نمود تا مسلمانان شبه قاره هند كشور مستقلي را مجزأ از هند تشكيل دهند
.
مگر جناح، معتقد به يك كشور اسلامي سيكولار بود.فاميل جناح از جمله مسلمانان سني كه اكثريت نفوس پاكستان را تشكيل ميدهند ،نبود.فاميل جناح إسماعيليه بود ،بخش كوچك از اهل تشيع ،وزير خارجه دولت جناح از بخش أحمد ية بود كه شاخه كوچك ديگر از اسلام را تشكيل ميدهد.وزير عدليه اش هندو بود ،خانم دوم و پزشک مخصوصش زردشتي بودند.
با گذشت زمان ، دشمني ميان اين دوكشورهمسایه ،سياست را نيز به بيراهه و انحراف سوق داد. در پاكستان ،جنرالان نا اميد پاكستاني دموكراسي را بطور دوامدار تحت نام منافع ملي سبوتاج نمودند . پاكستان ،از لحاظ فرهنگي نيز أسيب ديد و در عمل از فرهنگ سرزمين اصلي اش كه به ارزش هاي فرهنگي و تاريخي شبه قاره هند مربوط است ،بريد و بيشتر به ارزش هاي دنياي عرب وابسته شد و تحت تاثير انحصار گرائي ديني و مذهبي قرار گرفت و كمتر به كثرت گرائي ديني و مذهبي تمايل دارد.
پاكستان در واقعيت كشوريست كه مردم در ايالات مختلف و با ويژه گي هاي زباني مختلف تقسيم شده و با ارزش هاي اسلامي با هم زنده گي مي نمايند و توسط آرتش، إيالات مختلف با هم يكجا نگاه داشته شده اند.از همين لحاظ تغيرات بسوي تعميق دموكراسي و يك دولت انتخابي ملكي خارج از فوكس دوامدار ارتش و آي اس آي خيلي ها بطي و أرماني است.اقتصاد پاكستان همچنان ضعيف و جامعه بصورت كل يك جامعه محافظه كار ديني باقي مانده است.ثروتمندان در عقب ديوار ها پنهان اند و اكثريت جامعه با فقرو عقب مانده گي و بيكاري دست و پنجه نرم مي نمايند.
در پاكستان یگانه قشر نيرومند ،مرفه و پر در أمد ،ارتش پاكستان و وابستگان اين
نيروي نظامي است.مصرف سالانه ارتش پاكستان در حدودبیشتر از 8مليارد دالر يا
2.6فيصد عايد ناخالص ملي پاكستان محاسبه شده است كه البته اين مصرف شامل معاشات
و مصارف متقاعدين نظامي نمیگردد كه در صورت محاسبه مصارف متقاعدين ،مصرف عمومي
ارتش سالانه 4فيصد عايد ناخالص ملي پاكستان را احتوا مي نمايد.علاوه بر اين
مصارف گزاف ارتش ،مصارف غير أشكار و غير رسمي نيز از بودجه دولت تخصيص داده
ميشود.تاسيسات و نهاد هاي صنعتي و توليدي را كه ارتش پاكستان تحت كنترول
دارد،شامل بودجه رسمي دولت نميباشد .ارتش پاكستان ،همچنان مالك بزگترين بخش
تجارت مسكن نيز مي باشد.مسيولين صنعت مسكن در ارتش در شهر هاي مختلف پاكستان ،
أراضي بوسعت 35 كيلومتر مربع زمين را در كراچي و در حدود 1/4ام شهر لاهور را كه
شامل كلپ هاي سپورتي ،مراكز تجارتي شهري و پارك هاي تجارتي است، بخود اختصاص
داده است.
افسران و جنرالان بالا رتبه ارتش پاكستان بشمول متقاعدين ،با رفاه زنده گي مي
نمايند.بگفته يكتن از جنرالان متقاعد ارتش "انها،ارتش پاكستان،ما را به نحو
خوبي سرپرستي مي نمايند ."و از اين جهت وي ترجيح ميدهد كه ايام تقاعدش را نسبت
به اینکه در بريتانيا با تعدادي از اعضا فاميلش بگذراند ، بهتر است در لاهور
سپري نمايد.
چنين امتيازات و حقوق ويژه توانسته است موقعيت ارتش پاكستان را بمثابه تهديدي
بر دولت ملكي پاكستان و بنيادي شدن دموكراسي در اين كشور حفظ نمايد و
سياستمداران پاكستان را به شيوه هاي گوناگون در كنترول داشته باشد.پوليس و
محاكم عدلي پاكستان كوشش مي نمايند با برخورد محافظه كارانه و احترام اميز، خود
را با ارتش مقابل نسازند.رسانه ها ووسائل ارتباط جمعي مربوط ارتش اثر بخشي و
نفوذ نيرومندي در سيستم اطلاعات پاكستان دارند .و ارتش هنوز هم نسبت به نخبگان
و سياستمداران ملكي در پاكستان،دست با لا دارد.
ارتش پاكستان همواره برخورد متفاوت در برابر گروپ هاي تروريستي و راديكال
اسلامي داشته است .با أنهائي كه در برابر دولت اعمال خرابكارانه را انجام
ميدهند گاه گاهي با عمليات هاي نظامي برعليه انها اقدام مي نمايد ،مگر در برابر
أنعده گروپ هاي راديكال اسلامي كه بر عليه مخالفين پاكستان در خارج عمليات
تروريستي و أشوِّب افگني انجام ميدهند ،خاموشی اختيار مي نمايد.زيرا با حمايت
دوامدار ارتش ،أي اس آي و احزاب اسلامي پاكستان بود كه طي چند دهه گذشته گروپ
هاي گوناگون راديكال رشد نمودند .
مسیله کشمیر برای هردو کشور هند وبخصوص پاکستان تا اندازه ای به یک افتخار ملی و یک هدف ستراتژیک تبدیل گردیده است.
در صورت کنترول کامل کشمیرتوسط هند ، دروازه های دخولی برای هند در آسیای مرکزی ،از جمله هم مرز شدن با افغانستان ، باز می گردد و هند مرز پاکستان با چین را تحت کنترول خویش قرار می‌دهد . ودر صورت کنترول کامل کشمیر توسط پاکستان،گزینه های سیاست خارجی پاکستان تقویت می یابد و فرصت های هند را تضعیف می سازدوامنیت آبی این کشور رانیز تامین می نماید .
رود خانه سند که از کوه های هیمالیا سرچشمه می‌گیرد ،قبل از اینکه داخل قلمرو پاکستان گرد ،از مسیر کشمیر تحت کنترول هند عبور می نماید و بعدا به امتداد پاکستان مسیر خود را ادامه می‌دهد و در کراچی در بحیره عرب ملحق میگردد.رود سند و شاخه های فرعی ان ،دو - سوم آب مورد ضرورت پاکستان را تامین می نمایند.در غیر ان صنعت تولید پنبه و منابع تولیدی دیگری پاکستان ، فرو می پاشد .با وجود جنگ های متعدد،پاکستان و هند روی توزیع آب میان هردو طرف به توافق رسیده اند . مگر ازدیاد روز افزون نفوس در هردو کشور ،،تهدید گرمای زمین ،در آینده می‌تواند باعث کمبود جدی آب در پاکستان گردد
درد سر دیگر پاکستان ،بلوچستان است ،ایالتی با دشت های ناهموارش که بیشتر از 43% خاک پاکستان را احتوا می نماید ،بخش عمده ای از گاز طبیعی و ثروت معدنی پاکستان در این منططقه است .بلوچستان ،از اغاز اعلام پاکستان بحیث یک کشور مستقل ، تا اکنون شاهد شورش ها و نا ارامی های دوامدار و پراگنده بوده است .
در شهر های کوچک بلوچستان پاکستان ،بیشتر از 90 فیصد مردم در فقر زنده گی می نمایند، در حالیکه این فیصدی در لاهور به 10 فیصد میرسد.
مهمتر از همه شهر بندری گوادر در بلوچستان قرار دارد، چینایی ها بادلگرمی در سالهای اخیر ملیارد ها دالر در این منطقه سرمایه گزاری نموده اند و در دراز مدت چینایی ها مایل اند ازاین منطقه چون کریدور اقتصادی چین- پاکستان استفاده نمایند .
پایان
بالا
بازگشت