۲۰ سال حزب چپ اروپایی: از رم تا لیوبلیانا
نمایندگانی از نزدیک به دو دوجین حزب از ۱۵ کشور اروپا در جلسه‌ای که در ۸ و ۹ می ۲۰۰۴ در رم برگزار شد، حزب چپ اروپایی را تأسیس کردند. در سند بنیان‌گذاری این حزب آمده است: «هدف ما رهایی بشریت، آزاد کردن مردان و زنان از تمامی اشکال سرکوب، استثمار و طرد شدگی است».
ساختارهایی برای همکاری با جنبش‌ها، اتحادیه‌های کارگری و شبکه‌های مستقل موضوعی ایجاد شد و عضویت فردی به عنوان پروژه‌ای در داخل این حزب امکان‌پذیر شد. فاوستو برتینوتی، سیاستمدار چپ ایتالیایی، به عنوان اولین رئیس حزب چپ اروپایی انتخاب شد. در دوران ریاست او (۲۰۰۴-۲۰۰۷)، از جمله تصمیم به گشودن درهای حزب به روی جنبش‌های اجتماعی و اتحادیه‌ها و همکاری برای یک اروپای متفاوت، و تأسیس «اندیشکده» ترنسفورم گرفته شد.
در اولین کنگره حزب در اکتبر ۲۰۰۵ در آتن، مبارزه مشترک با جنبش‌های اجتماعی، اتحادیه‌های کارگری و نیروهای چپ سیاسی برای اروپایی اجتماعی، صلح‌آمیز و دموکراتیک تأیید شد.
کنگره دوم در پراگ در نوامبر ۲۰۰۷ «بیانیه پراگ برای یک اروپای متفاوت» را به تصویب رساند. در این بیانیه، تغییر سیاست برای دموکراسی و عدالت بیشتر، اشتغال، پایداری زیست‌محیطی و صلح درخواست شد. نمایندگان، رئیس حزب چپ آلمان، لوتر بیسکی را به عنوان رئیس حزب چپ اروپایی انتخاب کردند. در دوران ریاست بیسکی، حزب PDS آلمان شرقی و حزب WASG که در غرب شکل گرفته بود، به حزب «دی لینکه» تبدیل شدند. بیسکی در حزب چپ اروپایی به عنوان مدیر اتحاد شناخته می‌شد.
در کنگره سوم در پاریس در سال ۲۰۱۰، پی‌یر لوران، رئیس حزب کمونیست فرانسه، ریاست حزب اروپایی را بر عهده گرفت؛ بیسکی به دلیل «مشکلات ارتباطی» در حزب از این سمت کناره‌گیری کرد. حزب چپ اروپایی به ویژه مبارزه با سیاست به‌اصطلاح ریاضتی را مرکز فعالیت‌های خود قرار داد. ساختار عضویت، به حزب‌های ناظر گسترش یافت. توجه به موضوعاتی مانند فمینیسم نیز در کنگره چهارم در مادرید در سال ۲۰۱۳ ادامه یافت.
کنگره حزب در دسامبر ۲۰۱۶، سیاستمدار چپ آلمانی، گرگور گیزی را به ریاست حزب چپ اروپایی انتخاب کرد. در دوران ریاست گیزی، توسعه دانشگاه‌های تابستانی، به ویژه تأسیس انجمن‌های اروپایی به سبک انجمن سائوپائولو که قرار بود نیروهای «چپ، سبز و مترقی» را گرد هم آورند، انجام شد.
رئیس کمیسیون بین‌المللی حزب چپ آلمان، هاینتس بیرباوم، ریاست حزب چپ اروپایی را از گیزی در کنگره‌ای در مالاگا در سال ۲۰۱۹ با عنوان «بازسازی اروپا» تحویل گرفت. در دوران ریاست بیرباوم، به‌ویژه روابط با اتحادیه‌های کارگری توسعه یافت و انجمن اروپایی نیز پیشرفت کرد.
در دسامبر ۲۰۲۲، والتر بایر، رئیس باسابقه انجمن ترنسفورم! اروپا، ریاست حزب چپ اروپایی را بر عهده گرفت. عناصر اصلی بیانیه کنگره وین، دگرگونی اجتماعی-زیست‌محیطی، خروج از سوخت‌های فسیلی و حقوق اجتماعی گسترده و تضمین‌شده در اتحادیه اروپا بود که چپ‌های اروپا برای تصویب پروتکل پیشرفت اجتماعی در چارچوب معاهده اروپایی خواستار آن بودند.
در فوریه ۲۰۲۴، حزب چپ اروپایی در لیوبلیانا برنامه خود را برای انتخابات اتحادیه اروپا تصویب کرد. در ده فصل، از صلح گرفته تا مبارزه با فقر، از فمینیسم تا همکاری با جنوب جهانی، اقدامات مشخصی برای تغییر سیاست‌های اتحادیه اروپا پیشنهاد شده است. والتر بایر به عنوان نامزد اصلی انتخاب شد.
والتر باوئر رئیس حزب چپ اروپایی در مناظره بین نامزدهای برتر حزب در ماستریخت در پایان ماه آوریل
گفتگو با والتر بایر، رئیس چپ اروپا، درباره نقش این حزب در مبارزات انتخاباتی پارلمان اروپا، درگیری‌های داخلی و مواضع مشترک
والتر بایر یکی از بنیان‌گذاران حزب چپ اروپا (EL) و هماهنگ‌کننده اندیشکده چپ «تبدیل اروپا» است. در دسامبر ۲۰۲۲ به ریاست EL منصوب شد و در یک کنگره حزبی در فوریه ۲۰۲۴ در لیوبلیانا به‌عنوان نامزد اصلی اتحاد بیش از سی حزب انتخاب شد
پرسش: حزب چپ اروپا (EL) اکنون ۲۰ ساله شده است، شما یکی از بنیان‌گذاران آن بودید و امروز رئیس این حزب هستید. برای جشن گرفتن این سالگرد چه دستاوردهایی را می‌توانید بشمارید؟
پاسخ: این موضوع را می‌توان به بهترین شکل با مثال‌های کنونی نشان داد. سه هفته پیش، با همکاری «بلوک چپ پرتغال» کنفرانس «نو پاساران» را در لیسبون برگزار کردیم. در آن، همراهان از چهار قاره و کشورهای مختلف اروپایی مبارزات خود علیه موج راست‌گرایی را هماهنگ کردند. اوایل آوریل نیز با همکاری حزب کارگران بلژیک، AKEL قبرس و Levica اسلوونی کنفرانسی را در بروکسل ترتیب دادیم که در آن نمایندگان ۲۵ حزب، اتحادیه‌های کارگری و جنبش‌های اجتماعی درباره استراتژی چپ در موضوعات تغییرات اقلیمی، سیاست‌های اجتماعی و اشتغال بحث کردند. به‌طور هدفمند قصد داشتیم نشانه‌ای از همکاری چپ‌ها ارایه بدهیم. در ماه نوامبر نیز در بوداپست، نشست بعدی «انجمن نیروهای پیشرو اروپا» که به‌طور عمده توسط چپ اروپا برگزار می‌شود، برگزار خواهد شد. انتخاب بوداپست به‌عنوان محل برگزاری، به دلیل خطر تغییرات راست‌گرایانه در انتخابات اتحادیه اروپا، اهمیت نمادین دارد. آنچه می‌خواهم بگویم این است که چپ اروپا یک فضای ثابت و باز برای گفت‌وگوی چپ‌ها است و به همین دلیل مورد احترام قرار دارد.
پرسش: همیشه این‌طور نبوده است. به این دلیل که در چپ اروپا، که اکنون بیش از ۴۰ حزب مختلف را متحد کرده، همیشه اختلافات و درگیری‌های شدیدی وجود داشته است.
پاسخ: بله، اما چپ اروپا به هر حال متنوع است. دلیل این تنوع این است که شرایط کار احزاب چپ متفاوت است، همان‌طور سنت‌هایی که این احزاب از آن ها می‌آیند، متفاوت هستند. ایجاد وحدت عملی چپ در اروپا یک چالش همیشگی است.
پرسش: یکی از اختلافات اخیر در EL مربوط به جنگ اوکراین و به‌ویژه موضع‌گیری در قبال روسیه و ناتو بود. آیا اکنون در این زمینه موضع مشترکی وجود دارد؟
پاسخ: تفاوت نظرات در این موضوعات همچنان وجود دارد. این موضوع به موقعیت جغرافیایی مرتبط است؛ احزاب شمال اروپا به نتیجه‌گیری‌های متفاوتی در مورد جنگ اوکراین و تجاوز پوتین نسبت به دیگر احزاب می‌رسند. این نیز پیامدهایی در زمینه دیدگاه ها نسبت به ناتو دارد؛ اینکه ناتو به‌عنوان یک پیمان تجاوزگر یا حتی تضمین‌کننده امنیت دیده شود. اما نکته قابل توجه این است که چپ اروپا در کنگره وین خود در دسامبر ۲۰۲۲، با وجود این دیدگاه‌های مختلف، توافق کرد خواهان پایان دادن به جنگ اوکراین از طریق روش‌های سیاسی و دیپلماتیک باشد.
پرسش: آیا این مواضع مختلف در مورد درگیری‌های خاورمیانه نیز صدق می‌کند؟
پاسخ: بله، اما در اینجا وضعیت متفاوت است. گرچه تفاوت‌هایی در لحن استدلال احزاب وجود دارد، اما در ارزیابی‌های اساسی احزاب یکسان هستند. همه احزاب عضو چپ اروپا حمله تروریستی حماس به غیرنظامیان اسرائیلی در ۷ اکتبر را محکوم کردند. و تمام احزاب چپ خواهان پایان دادن به حملات انتقامی خونین ارتش اسرائیل هستند که از آن زمان تاکنون جان ۳۵۰۰۰ فلسطینی را گرفته است. برای مردم غزه، هر روز در هفت ماه گذشته مثل ۷ اکتبر بوده است. این کشتار باید متوقف شود. به همین دلیل ما خواستار آتش‌بس، کمک‌های بشردوستانه و آزادی تمام گروگان‌ها و زندانیان سیاسی هستیم. از اتحادیه اروپا می‌خواهیم همان‌طور که علیه پوتین تحریم‌های اقتصادی اعمال می‌کند، علیه دولت نتانیاهو نیز تحریم‌هایی اعمال کرده و فلسطین را به‌عنوان یک کشور به رسمیت بشناسد تا شرایط برای راه‌حل دو کشوری فراهم شود.
پرسش: به‌عنوان رئیس حزب چطور با اختلافات در EL برخورد می‌کنید؟
پاسخ: سخت‌ترین قسمت این است که تعادل بین چیزی که به نظر خودم درست است و آنچه که سازش ایجاب می‌کند، پیدا کنم. تا چه حد در این کار موفق هستم باید همراهانم قضاوت کنند. اما یک شرط مهم این است که در رهبری چپ اروپا توافق داشته باشیم اختلافاتی که ناشی از رقابت احزاب چپ در کشورهای مختلف است نباید به سطح اروپا کشیده شود. ما چپ اروپا و شبکه تحقیقاتی Transform را به‌عنوان ابزاری بسیار مهم می‌بینیم و نمی‌خواهیم آن‌ها قربانی رقابت‌های بین احزاب شوند.
پرسش: در مورد انتخابات اروپا. چپ اروپا یک برنامه بسیار بلندپروازانه ارائه کرده که شامل جزئیات بسیاری است. آیا این برنامه در احزاب ملی نیز مدنظر قرار گرفته شده است؟
پاسخ: برخی از حوزه‌های سیاست‌گذاری ذاتاً اروپایی هستند، مانند سیاست‌های صلح و تحول اجتماعی-اکولوژیکی. چپ اروپا در بیانیه سیاسی خود سعی کرده نقاط مشترک بین سیاست‌های اروپایی و سیاست‌های ملی را نشان دهد. مثلا در موضوع مسکن، همه احزاب عضو برنامه‌هایی درباره کمبود مسکن دارند. به‌عنوان یک حزب اروپایی، خواهان این هستیم که حق داشتن مسکن مناسب در قوانین اولیه اروپا گنجانده شود. ما خواستار یک دستورالعمل اتحادیه اروپا هستیم که کشورهای عضو را ملزم به تعیین سقف قانونی اجاره‌ها و منع تخلیه اجباری محل اقامت اصلی می‌کند. همچنین پیشنهاد می‌دهیم که اتحادیه اروپا با ایجاد صندوقی برای تامین مالی مسکن اجتماعی، به حل مشکل مسکن کمک کند.
پرسش: با این حال، انتخابات اروپا همچنان به‌طور ملی برگزار می‌شود. چپ‌ها کجا بیشترین شانس را دارند؟
پاسخ: ما در همه جا شانس خوبی داریم. نظرسنجی‌های سراسر اروپا به ما این امید را می‌دهد که چپ‌ها با کرسی‌های بیشتری نسبت به پنج سال پیش وارد پارلمان اروپا شوند. در حال حاضر در بلژیک، ایرلند و اتریش بیشترین شانس را داریم. در اتریش، بعید است حزب کمونیست بتواند به راحتی به پارلمان اروپا راه یابد، اما برای اولین بار بعد از سال‌های زیاد، این احتمال وجود دارد.
پرسش: پس از ۲۰ سال چپ اروپا، اکنون چه چیزی در راه است؟
پاسخ: چپ اروپا به همان اندازه مناسب است که احزاب عضو بخواهند. چیزی که باید به آن برسیم این است که از حرف به عمل برسیم. چپ اروپا باید به توانایی کمپین برسد. در مبارزه با نئوفاشیسم، اقدامات مشترک اروپایی داریم. همچنین از اقدامات اتحادیه‌های کارگری اروپا علیه احیای سیاست ریاضت‌طلبانه حمایت می‌کنیم. ما شبکه‌ای برای مسکن اجتماعی داریم و باید سعی کنیم یک کمپین اروپایی بر مبنای درخواست‌های مشترک ترتیب دهیم. می‌توانیم ابتکاراتی هماهنگ در پارلمان‌های ملی و پارلمان اروپا انجام دهیم، می‌توانیم جلسات عمومی در شهرهای اروپایی برگزار کنیم، یک کاروان از سراسر اروپا راه بیندازیم. هدف این است که چپ اروپا از یک برند به ابزاری برای مقابله‌های سیاسی عملی تبدیل شود.
منبع هر دو مقاله nd – برگردان برای اخبار روز: گلنار افشار