سیری بر تاریخ هزاره ها در پاکستان
نویسنده: بومان علی قاسمی
قسمت آخر
شخصیت های ملی و سیاسی هزاره های پاکستان .
اگر چه در عنوان رشد اقتصادی و فکری از شمار زیادی از نخبگان و فرزندان دلیر هزاره در پاکستان نام بردیم اما لازم میدانم که در این قسمت بطور مفصل با شغل و قسمتی از شناسنامه شان معرفی گردند.
مرحوم قاضی محمد عیسی شخصیت ملی و سیاسی هزاره ها و یکی از همکاران فعال قائد اعظم پاکستان و بانی این کشور محمد علی جناح مرحوم که در پست های مهم حزب مسلم لیگ فعالیت داشته و برای آزادی پاکستان کنونی دوشادوش محمد علی جناح و دیگر همرزمانش فعالیت میکرد .
سردار صوبیدار یزدان علی خان افسرنظامی در جنگ های جهانی نقش عمده را در بین نیروهای بریتانیا داشت .
حاجی ناصرعلی مرحوم شیر کشمیر یکی از افسران شجاع و دلیر اردوی پاکستان بحساب می آمد .
سردار محمد عیسی خان فرزند ارشد یزدانعلی خان مرحوم دربین اقوام مختلف بلوچستان قابل قدر بود و همگی به دید احترام به وی منگریستند . در حفظ وحدت هزاره ها نقش عمده یی را داشت و سرپرست و سردارخوبی برای این ملت بود .
سردار محمد اسحق خان فرزند دوم یزدان علی خان ، فرد شجاع و دلیری بود که جایگاه عالی و مورد احترامی را دربین سران اقوام پشتون و بلوچ داشت و همگی از وی حراس داشتند ، وی سخت پابند به ننگ هزاره گی بود .
جنرال محمد موسی خان فرزند سوم یزدان علی خان ، شخصیت سیاسی پاکستان بود، وی نه تنها بهترین افسر لایق و با دسپلین در اردوی پاکستان بود بلکه نمونه کمی مانند وی در افسران اردوی کشور های جهان دیده میشود وی بحیث یک سرباز ساده در اردوی بریتانیا شامل خدمت شد و به خواطر فعالیت هایش تا مقام سترجنرالی رسید که بلند ترین رتبه در اردوی پاکستان است . در دهه 1960 میلادی فرمانده کل ارتش پاکستان بود و همچنان سمت گورنری ایالت مغربی پاکستان را داشت که اکنون تمام کشور پاکستان به ان خلاصه میشود ، پاکستان شرقی بنگله دیش بود که در جنگ 1975 هند با پاکستان آزاد گردید .
جنرال محمد موسی در جنگ 1965 هند و پاکستان رهبری قوای پاکستان را به دوش داشت که با شجاعت و ابتکارات عالی نظامی نیروی هند را شکست داد .
موصوف در سال 1985 در حالیکه بازنشسته بود بحیث گورنر ایالت بلوچستان تعین شد و تا حیات بر این مقام باقی ماند . درسال 1989 وفات نمود و قرار وصیتش در شهر مشهد مقدس در جوار حرم امام رضا (ع) بخاک سپرده شد .
اگرچه وصیت مرحوم جنرال محمد موسی انجام شد اما انتقال جنازه وی ضربه مهمی برای هزاره های پاکستان از نگاه سیاسی بحساب می اید .
سردار نثار علی هزاره فرزند سردار محمد عیسی خان دو مرحله بحیث وزیر ایالتی بلوچستان تعین ونماینده مردم هزاره در پارلمان ایالتی بود برای هزاره های کویته خدمات قابل قدری را انجام داد و در اواخر از سوی دولت نطامی به جرم خدمت به مردم مدتی را درزندان بسر برد و اکنون به مریضی مبتلا است . وی در زمان وزارتش فعالیت زیلد و کار های ثمربخشی را برای مناطق هزاره نشین کویته انجام داد که مهم ترین ان تعمیر کالج های پسرانه و دخترانه درخیابان علمدار و تعمیر چندین باب مکتب دخترانه و پسرانه در مناطق هرازه نشین کویته است .
سردار سعادت علی هزاره فرزند سردار محمد عیسی خان جوان دلیر و باصلاحیت و شجاه است وی نیز در دستگاه دولت و مردم بلوچستان قابل احترام بود اما دراین اواخر پاکستان را ترک گفته ودرکانادا اقامت دارد .
سردار محمد آصف مرحوم فرزند سردار محمد اسحق خان مرحوم یکی از چهره های درخشنده هزاره بود وی خدمات قابل قدری را برای هزاره ها در کویته انجام داد و تا ایام وفاتش بحیث رئیس شیعه کنفرانس بلوچستان برای شیعه ها و هزاره ها خدمت کرد تا اینکه جند سال قبل از اثر بیماری قلبی در سن جوانی جهان را بدرود گفت و ملت را داغ دار کرد .
مارشال بازنشته هوایی شربت علی چنگیزی یکی از چهره های ممتاز هزاره و از فرماندهان و ستاره های درخشنده نیروی هوایی پاکستان بحساب می اید . موصوف داماد جنرال محمد موسی خان مرحوم میباشد و در شهر کراچی سکونت دارد بعد از بازنشستگی از نیروی هوایی بحیث رئیس در ادارات مختلف از جمله رئیس اداره گاز پاکستان انجام وظیفه مینمود .
مارشال بازنشسته هوایی شوکت علی حیدری چهره تابنده دیگری از نیروی هوایی پاکستان است موصوف تا سالیان قبل بحیث فرمانده کل پولیس اطرافی بلوچستان انجام وظیفه مینمود .
افسر بازنشسته اردو میجر نادر علی یکی از فعال ترین فرزندان این مردم است که پس از بازنشستگی از اردو در پست های مهم دولتی انجام وظیفه نموده است . چند سالی بحیث کمشنر در نواحی مختلف بلوچستان انجام وظیفه نمود و دراین اواخر بحیث سکرتر ترقیات حکومت بلوچستان انجام وظیفه مینمود میجر نادر علی نیز مدتی را به اتهام اختلاس در زندان بسر برد و بالاخره چون گناه نداشت ازاد گردید وی در حین وظیفه بعدی اش خدمات شایسته را بررای هزاره ها انجام داد . تعمیر شفاخانه یی در گلستان تاون ، قیر ریزی سرک های هزاره تاون و تعمیر ستد یوم ورزشی در گلستان از جمله خدمات وی بحساب می اید .
میجر محمد علی مرحوم ، کرنل برکت علی شهید ، فرزندش میجر محمد علی شهید کارگل و شمار زیادی از فرزندان هزاره در اردوی پاکستان ستاره وار درخشیده اند که برخی دار فانی را وداع گفته و شماری در قید حیات هستند .
سردار حسن موسی فرزند جنرال محمد موسی خان در شهر کراچی به دنیا امد ، وی بحیث رئیس مجمع ورزشی شرکت هوایی پاکستان انجام وظیفه مینمود و در نزدیک دفترکارش واقع خیابان کشمیر در شهر کراچی توسط افراد متعصب سپاه صحابه به شهادت رسید .
سردار مهدی حسن موسی فرزند شهید حسن موسی وی در کابینه موقت جنرال مشرف بحیث وزیر در کابینه ایالتی بلوچستان فعالیت میکرد .
مرحوم حاجی طالب حسین هزاره فرزند شیخ رستم علی خان فرد متنفذ لایقی بود و در دوره های مختلف بحیث وزیر در کابینه ایالت بلوچستان انجام وظیفه نموده بود .
مرحوم حاجی سید حسین اغا یکی از شخصیت های ملی و سیاسی سادات هزاره بود وی در عصر حکومت جنرال ضیا الحق سمت عضویت در مجلس سنای پاکستان را به عهده داشت .
داکتر رقیه سعید یکی از دختران قوم دوست و دانشمند هزاره است ، وی یگانه دختر هزاره است که توانسته به پارلمان ایالتی بلوچستان راه پیدا نماید .
نور محمد طراف یکی از چهره های سیاسی و ملی و همچنان از جمله ثروت مندان هزاره بحساب می اید . وی در اوایل دهه هشتاد بحیث کونسلر و بعد در انتخابات دور حکومت بی نظیر بوتو بحیث رکن پارلمان ایالتی بلوچستان موفق گردید وی دودوره از سوی حزب مردم پاکستان نامزد و به پارلمان ایالتی راه یافت .
محمد یونس چنگیری ( افسر بازنشسته نظامی ) در دهه اول دوهزار با کسب رای اکثریت ارا به پارلمان ایالتی بلوچستان راه یافت قبلا بحیث دگرمن ( کرنل ) نظامی در اردوی پاکستان فعالیت داشته است .
مرحوم شیخ محمد رحیم رحیمیان یکی از علمای قابل قدر هزاره ها بود وی بانی مدرسه در شهر کویته بنان دارالعلوم جعفریه بود که از سوی آیت الله خویی مرجع شیعیان جهان در عراق ، حمایت میشد
حسین علی رفیعی یکی از علمای برجسته هزاره ها در پاکستان به حساب می اید وی تحصیلاتش را در نجف و قم به پایان رسانیده موصوف پس از فوت رحیمیان ریاست مدرسه دارالعلوم جعفریه را به عهده دارد . . اقای رفیعی با تلاش های زیادش توانست قبرستان وسیعی را برای هزاره ها و مومنین هزاره تاون و بروری خریداری نموده و در اختیار انها قرار دهد و دران مسجد بزرگی را اعمار نموده است .
محمد جمعه اسدی روحانی جوان ، پرتلاش و سخنور خوبی است . تحصیلات عالی خود را درحوزه های علمیه نجف اشرف عراق و قم ایران به پایان رسانیده . وی در میدان سیاست پاکستان همیشه شرکت داشته گاهی عضو شورای عالی رهبری تحریک جعفریه پاکستان بود . وی ریاست مدرسه جامعه امام صادق را به عهده دارد . جامعه امام صادق یکی از مدارس مشهور اهل تشیع در پاکستان است . اقای اسدی دو مدرسه دیگر را بنام مدرسه خدیجه الکبری در حاجی اباد طوغی رود و هزاره تاون بروری تاسیس نموده و در انها دختران مومن تحت تربیه و مشغول فراگیری علوم اسلامی هستند وی چندین مسجد را در شهر کویته و مناطق دور افتاده شیعه نشین بلوچستان تعمیر نموده است ، اقای اسدی شفاخانه و کتابخانه بزرگی را در هزاره تاون نیز تاسیس نموده که خدمت بزرگی به مردم هزاره بحساب می اید . وی همچنین سرپرستی صدها یتیم هزاره را نیز به عهده دارد .
یعقوب علی توسلی امام جمعه کویته است . وی نیز یکی از علمای سیاسی هزاره است که تحصیلاتش را در نجف عراق و قو ایران تکمیل نموده است . اقای توسلی سالیان طولانی بحیث رئیس ایالتی تحریک جعفریه در بلوچستان بوده . وی زمانی مقام نایب رهبری را در تحریک جعفریه به عهده داشت . موصوف مدرسه دخترانه یی بنام مدرسه فاطمه الزهرا را در منطقه سید اباد رهبری میکند .
محمد ابراهیم حلیمی ، روحانی متدین و لایقی است که یکی از استادان قابل قدر در مدارس دینی کویته بحساب می اید .
علامه علی جان عادلی یکی از علمای متدین و دانشمندی است که در جامعه امام صادق تدریس مینماید و روزانه مشکل ده ها انسان را در مورد مسائل شرعی حل مینماید.
محمد رضا اکبری یکی از علمای سرشناس ، قابل قدر و فاضل هزاره های کویته است .
عبدالصمد اکبری نیز عالم جید و دانشمند و مدرس در حوزه های کویته است .
همچنین محمد ابراهیم حلیمی ، محمد امیر اخلاقی ، بهادر حسین موحدی ، میرزا محمد انصاری ، احمد حسین توکلی مرحوم ، شیخ عبدالحسین امینی مرحوم ، سیخ ناصر علی مرجوم ، شیخ برات علی مرحوم مرحوم شیخ ابوالحسن فاضل مرحوم شیخ رستم علی پدر حاجی طالب حسین هزاره و سید عبدالرزاق نجفی از علمای فعال هزاره در کویته بحساب می ایند .
افسر باز نشسته اردو کرنل محمد داود یکی از چهره های فعال و شناخته شده هزاره است .
عبدالخالق هزاره یکی از جوانان تحصیل کرده و اگاه این جامعه بحساب می اید که در راه فزونی علم و دانش و همچنین خدمات اجتماعی نقش عمده را داشته است . موصوف مدتی بحیث ناظم ساحوی و در اواخر بحیث معاون ناظم زون شرقی شهر کویته انجام وظیفه مینمود که این سمت انتخابی بود . عبدالخالق از اعضای فعال شورای رهبری حزب هزاره دیموکراتیک پارتی بحساب می اید .
حسین علی یوسفی یکی از جوانان پرتلاش ملی و سیاسی هزاره است . وی از اغاز جوانی برای خدمت به مردم گام برداشته است ، با اغاز انقلاب اسلامی افغانستان بحیث عضو فعال تنظیم مجاهدین هزاره از دولت وقت پاکستان سلاح بدست اورده و با مشقت های زیاد در دسترس هزاره های هزاره ستان قرار میداد ، اما این روند دیری نپائید و توسط یک توطئه خارجی ها خنثی گردید .
یوسفی بحیث کونسلر در منطقه ناصرآباد ، و بعد از ان مدیریت یک نمایندگی بلیت فروشی شرکت های هوایی و سیاحتی را دارد ، برای رشد نسل نو هزاره مکتبی را تاسیس نمود که صد هار فرزند هزاره را از نعمت تحصیل بحره مند ساخت ، وی نیز یکی از اعضای فعال شورای مرکزی حزب دیموکراتیک هزاره است .
محمد جواد ایثار قبلا بحیث معاون تنظیم نسل نو هزاره بود و بعد از تنظیم انشعاب نموده تنظیم جدیدی را به نام شهید مزاری هاوس ترتیب نمود . با تاسیس حزب دیموکراتیک هزاره ها ریاست این حزب را عهده دار شد . وی در امورات ملی دلچسپی زیاد دارد و همیشه فعالیت های خوبی را داشته است .
غلام علی آزاد یکی از جوانان تحصیل کرده هزاره است چندین مرتبه مردم به او اعتماد نموده و بحیث نماینده در شورای شهری کویته معرفی شده است .
سید طالب اغا یکی از جوانان تحصیل کرده و فعال سادات هزاره است دومرتبه از سوی مردم بحیث نماینده در شورای شهری رای گرفته و زحمات زیادی را برای مردم کشیده است . اکنون نیز نماینده مردم در شورای شهری است .
غلام علی حیدری سالیان زادی بحیث رئیس تنظیم انجام وظیفه نموده است ، اما این تنظیم کدام موثریتی را برای اتحاد یا رشد مردم نداشته است اما یک مکتبی به ابتکار شخصیت علم دوست پروفیسر ناظر حسین اساس گذاری شد که دران شمار زیادی از فرزندان هزاره برای فراگیری تحصیل بهره مند میشوند.
شماری از شخصیت های فعال و ملی و مذهبی هزاره در پاکستان به شرح ذیل معرفی میشوند ، که تعدادی از انان دار فانی را وداع گفته و شماری هم در قید حیات در حال خدمت به مردم خود هستند :
مرحوم حاجی سلیمان خان ارزگانی و فرزندش میجر علی رضا خان ، مرحوم حاجی محمد جمعه ، مرحوم حاجی محمد عیسی ، حاجی غلام علی ید بیضا ، مرحوم حاجی محمد میر و فرزندش حاجی محمد موسی میر ، مرحوم حاجی محمد موسی ، میجر محمد علی مرحوم ، میجر نیاز علی ، مرحوم خیرمحمد خان جنرال پولیس ، برادرش گل محمد خان ، جنرال پولیس الحاج محمد موسی جعفری ، افسران عالی پولیس هریک فقیرحسین هزاره ، منظور حسین ، صفدرعلی ، سلمان علی، جعفرعلی .
دررشته علم وفرهنگ دانشمندانی مانند پروفیسرناظرحسین ، پروفیسرتاج ، پروفیسر گل پرور، پروفیسر فاطمه ، شعرای هزاره محمدعلی اختیار، محسن چنگیزی . در بین سرمایه داران متنفذ و قابل قدر هزاره مرحوم حاجی عظیم ، حاجی فضل حسین و فرزندانش حاجی اشرف و نثار علی ، مرحوم حاجی علیاور و فرزندانش حاجی احمد علی ، حاجی محمدعلی و حاجی اکبرعلی ، مرحوم حاجی نبی ، حاجی غلام علی تیکدار و فرزندانش حاجی محمد علی ، حاجی اسحق و حاجی موسی ، حاجی نوروز علی ، حاجی علی جان ، سید علی نقی تاجران ، حاجی چمن علی ، حاجی احمد علی شهید حاجی عباس مشهور به اقای جوس از کراچی . در فهرست روشن فکران و دکتوران داکتر محمد اسمعیل ، داکتر نوروز علی گلزاری ، داکتر انور حسین ، داکتر اصغرحسین ، داکتر صمد علی و غیره شهرت دارند . همچنین متنفذین و روشنفکرانی مانند ولایت حسین ایدوکیت ، خادم علی ایدوکیت ، قلب رضا فولادی ، فرزندش کرنل محمود ، ریاست علی فرمانده در نیرویی هوایی ، کرنل داود ، و محمد رضا برادرش ، سردارعلی هزاره ، ماستر احمد علی ، محمد موسی مارشل ، احمد علی کوهزاد ، قیوم نظر چنگیزی ، یونس علی ، حاج حیدر زرگر مرحوم ، حاج غلام حیدر کوکو مرحوم ؛ نادر خان شاعر ؛ مرحوم حیدر علی کارمل مورخ ، حاجی صوبیدار حسین علی ، شهید ملا جمعه خان ، حاجی عبدالحسین ، حاجی عبدالواحد ، شهید علی جمعه اسا ، مرحوم حاجی رمضان ، حاجی بابا علی ، منور علی ، بابو محمد امین مرحوم ، حاجی محمد عیسی مرحوم ، حاجی بوستان علی مرحوم ، حاجی عبدالعزیز مرحوم ؛ مرحوم حاجی عوض علی قلندر، حاجی جمعه خان ، مرحوم نادرعلی سرجنگ ، حاجی حسین علی وفایی ، مرحوم حاجی اخترمحمد ، سید عوض آغا ، مرحوم حاجی محمدعلی خسر بره جنرال محمد موسی خان مقیم سانگر سند و غیره افرادی وجود داشته و دارند که تمام ملت هزاره به وجود انان افتخار داشته و دارند .
مراکز مهم اقامت هزاره ها در پاکستان .
پس از متلاشی شدن نیروهای جنگی هزاره ها در مقابل عبدالرحمن و شکست هزاره ها ، چنانچه قبلا تذکردادیم هزاره ها بیشتر راه هجرت را درپیش گرفتند و بیشتر روبه کشور های همسایه اوردند که جمعی از این هزاره های مهاجر در شهر شالکوت هند بریتانیایی اقامت نمودند . هزاره های که در هند قدیمی و یا پاکستان کنونی بود وباش دارند بیشترین مرکز شان در شهر کویته مرکز ایالت بلوچستان است که در دونقطه شرقی و غربی شهر موقعیت دارند .
خیابان علمدار در شرق شهر کویته از میزان چوک ( چهار راهی مرکزی شهر ) شروع شده و تا دامنه کوه مردار امتداد یافته است .
در حومه این خیابان نواحی مختلفی بنام حاجی آباد ، نو آباد ، نچاری ، سید آباد ، گلستان تاون ، هزاره هاوسنگ سوسایتی ( سوله ایکر) ، ناصرآباد ، مومن آباد و نادر اباد با مزافات شان موقعیت دارند . این ساحه اولین مرکزیت هزاره ها پس از هجرت یکقرن و نیم گذشته بوده و حدود سی هزار خانوار دراین نواحی سکونت دارند . دراین اواخر از اثر تلاش و فعالیت شخصیت های سیاسی هزاره این ناحیه دارای شفاخانه های دولتی و شخصی ، کالج های دخترانه و پسرانه ، مکاتب ، مدارس دینی ، مراکز ورزشی ، ستدیوم ورزشی ، مراکز اموزش کمپییوتر ، زبان وغیره میباشد . در این ناحیه کوچک به تناسب نفوس ، بیش از بیست مسجد و امام بارگاه ( محل برگذاری مجالس عزاداری) دارد و عیدگاه بزرگی برای ادای نماز عید نیز دراین ساحه واقع است . بهشت زینب (س) یا هزاره قبرستان یکی از قبرستان های تاریخی و بی مانند است که در ان هزاران انسان از حدود یک قرن ونیم خوابیده و بهشت شهدای سانحه های کویته در دو چهار دیواری در این قبرستان زیارتگاه عمام و خاص میباشد .
محل دیگر بو وباش هزاره ها که بیشتر پس از اغاز دهه هشتاد میلادی توسعه یافته و رشد نمود واکنون به ساحه طویل و عریضی تبدیل شده است که حد اقل این ساحه در 20 کیلو متر مربع مساحت واقع شده و بنام هزاره تاون بروری یاد میشود . هزاره تاون در ناحیه غربی شهر کویته در دامنه سلسله کوه شمالی پلتن موقعیت دارد .
نواحی مهم هزاره تاون عبارت اند از بلاک 1 هزاره تاون بلاک 2 ، بلاک 3 ، علی آباد ، حسین آباد ، برمه حاجی احمد ، گلشن حسن ، اقبال آباد ، کرانی ، مری کالونی ومزافات انان میباشند . دراین ساحه نیز بیشتر از چهل هزار خانوار سکونت دارند . و بیشتر به سبک جدید خانه های زیبا تر ساخته شده است . در منطقه هزاره تاون نیز شمار زیادی از مکاتب و مراکز تحصیلی فعالیت دارند . شفاخانه بزرگی ساخته شده است و کتابخانه بزرگی برای اگاهی نسل های اینده تحت اداره حجت الاسلام عبدالرحیم اخلاقی فعال است . درناحیه هزاره تاون بیش از ده مسجد و عزا خانه وجود دارد ، مردم هزاره در این منطقه به علت دوری از شهرکه حدود ده کیلو متر فاصله دارد مراکز تجاری ، مارکیت ها و بازار های خوبی را ساخته اند .
کراچی شهر تجارتی و مرزی پاکستان با بحر است ، این شهر یکی از بزرگترین شهر های پاکستان بحساب می اید ، در شهر کراچی نیز هزاره ها در چندین ساحه بود وباش دارند .
حسین هزاره گوت : این ساحه در منطقه گلشن اقبال در جوار سفاری پارک موقعیت دارد و در حدود سه صد خانوار هزاره دراین منطقه بود وباش دارند . این منطقه توسط شخصی بنام حسین علی هزاره تصرف و برای هزاره ها توزیع و فروخته شد ، مسجد و عزاخانه بزرگی دارد و مرکزیت هزاره های کراچی بحساب می اید .
منگوپیر: در غرب کراچی جدید ، در دامنه تپه و چشمه یی حدود دوصد خانوار از هزاره ها ساکن اند . این ناحیه دارای مسجد و حسینیه عالی شانی است.
قصبه مرکز دیگری است که حدود پنجاه خانوار هزاره درانجا سکونت دارند .
هزاره کالونی ( کوه ملی ) ساحه یی است در مقابل دانشگاه کراچی در منطقه شرقی گلستان جوهر دراین ساحه نیز در حدود دوصد خانوار هزاره بسرمیبرند ولی از اثر اختلافات شماری از استفاده جویان این منطقه زمین هایش رسما برای هزاره ها توزیع نشده است .
جعفر طیار کالونی ملیر یکی از مناطقی است که دران هزاره ها بود وباش دارند .
منطقه دیگری که هزاره ها دران زندگی میکنند کزری نزدیک دفنس است که دراین منطقه نیز ده ها خانوار هزاره زندگی میکنند . شمار از هزاره های سروت مند در مناطق ناظم اباد ، کلفتن ، گلستان جوهر، و مناطق مختلف گلشن اقبال بود وباش دارند که به علت متفرق بودن شان مرکزیت خاصی ندارند .
حیدر باد و لطیف اباد دو منطقه است که در شهر حیدر اباد سند موقعیت دارند و دراین دوساحه هزاره های زیادی بود وباش دارند و به پیشه های تجارت مغازه داری مشغول اند .
در داخل ایالت سند نیز هزاره ها ی زیادی بشکل قبیله وار در مناطق سانگر ، نواب شاه ، و غیره سکونت دارند که بیشتر زمیندار اند و به زمینداری مشغول اند که ازجمله زمین های شخصی خانواده جنرال محمد موسی مرحوم و ملا محمد جان پسر عمویش در همین نواحی میباشد .
مچ یکی از شهر های بلوچستان است و در حدود 35 کیلومتری جنوب شرقی کویته موقعیت دارد . دراین شهر هزاره زیادی سکونت دارند که بیشترین شان به کار کردن در معادن زغال سنگ مشغول هستند . تیکدار محمدجان یکی از شخصیت های سیاسی و اجتماعی هزاره های مچ بود که توسط باند ترورستی سپاه صحابه به شهادت رسید در مچ نیز بیشتر از یکصد خانوار هزاره سکونت دارند .
لورلایی به مسافت حدود دوصد کیلومری شمال شرق کویته موقعیت دارد دراین شهر نیز هزاره ها سکونت دارند و به همین گونه در نواحی این شهر در شهرک های سنجاوی ، دوکی ، مسلم باغ و ارنایی نیز ده ها خانوار هزاره سمونت دارند .
هزاره ها بطور پراکنده در شهر های تربت ، خضدار ، لسبیله ، حب ، سبی ، دهادر، دیره مراد جمالی ، اوسته محمد ، صحبت پور ، دیره الله یار، نوشکی ، دالبندین و تفتان نیز سکونت دارند که بیشتر یا کارمندان دولت هستند ویا پیشه های کفش دوزی ( موچی گری ) ، پنچری ، دوکانداری و هوتل داری مشغول هستند .
هزاره در شهر های بزرگ پاکستان مانند لاهور، راولپندی ، اسلام آباد و پشاور نیز سکونت دارند اما متفرق هستند . مرحوم نصرت فتح علی خان و اجدادش که در فن سرودن قوالی شهرت جهانی داشت از هزاره های بوده که از منطقه بهسود از مناطق شرقی هزاره جات هجرت نموده و در شهر لاهور سکونت داشتند .
در شهر پاره چنار یکی از شهر های ایالت سرحد ، هزاره ها بطور دسته جمعی ده ها خانوار زندگی مینمایند که به هزاره های کرمی در بین دیگر هزاره ها ی پاکستان شهرت دارند .
ضلع هزاره ساحه یی از ایالت پنجاب است که به هزاره های چچ مشهور است و این ها هزاره های هستند که قبل از قتل عام هزاره ها توسط عبدالرحمن در افغانستان ، در همین ناحیه بود وباش داشته اند و تمام رسومات ، فرهنگ و حتی زبان خودرا فراموش نموده وبیشتر به زبان پشتو و هند کو صحبت میکنند . شماری مورخین براین عقیده اند که این مردم از عصر حکومت مغولها در هند سکونت دارند .
اما مشخص نیست که ایا منطقه به اسم هزاره است یا این قوم یکی از اقوام هزاره است ؟ امید واریم در اینده در مورد این ساحه بزرگ و اهالی ان تحقیق نموده و معلوماتی ارائه دهم .
منابع مأخذ :
نام کتاب موئلف
هزاره ها از قتل عام تا احیای هویت بصیر احمد دولت ابادی
ازکربلای معلی تا کربلای کویته شهداویلفر ارگنایزیشن کویته بلوچستان
و با سپاس از همکاری های اقایون بهادر حسین موحدی و محمد هادی اخلاقی . و با سپاس از همکاری های همسرمحترمه ام و دخترعزیزم که در تهیه معلومات مرا یاری نمودند .
قبلی
بالا
بازگشت