سراج الدین اديب

آرشیف نمبر (۳۳)

در محور حوادث سپتمبر 2001

بخش چهارم

پیوند به گذشته :

کرنولوژی حوادت ظهور و شکست طالبان قسمت” ب” :

از 1999 ميلادی مطابق ( 20/10/1377 ) تا ( 10/10/1378) خورشيدی :

10 جنوری (20/10/1377 خورشيدی:طالبان « حزب صلح ووحدت ملی » را که در پشاور تشکيل شد ، رد کردند و گفتند که فقط راه حل نظامی مورد قبول آنها است، حملات مسعود در شمال ادامه پيدا کرد.

12 جنوری ( 22/10/ 1377) در پشاور به سوی خانواده عبدالحق قوماندان سابق و برجسته مجاهدين تير اندازی شد .

19 جنوری (29/10/ 1377 ) طالبان دستهای 6 دزد، را در کابل قطع کرده و اعضای بريده شده را در داخل شهر روی درختها آويختند.

21 جنوری ( 1/11/ 1377 ) شورای امنيت سازمان ملل به دنبال گزارش اخضر ابراهيمی بارديگر خواستار آتش بس در افغانستان شد.

31 جنوری (11/11/ 1377 ) اولين هيئت چينی برای ديدار با طالبان به کابل رسيد .

2 فبروری ( 13/11/ 1377 ) مقامات ايران با طالبان در دبی ديدارکردند « ستروب تالبوت » معاون وزير خارجه امريکا در اسلام آباد با طالبان مذاکره کرد، او نامه ای را در مورد درخواست برای تحويل بن لادن به آنان تسليم کرد .

9 فبروری (20/11/ 1377) طالبان نامه امريکا را رد کردند و گفتند که بن لادن مجبور به خروج از کشور نخواهد شد, اما آنها محدوديتهای را بر فعاليتهايی را بر فعاليتهای وی اعمال خواهند نمود.

11 فبروری( 22/11/ 1377) زلزله در ميدان شهر در لوگر 50 نفر را کشت و 200 تن را مجروح کرد.

13 فبروری ( 24/11/ 1377) بن لادن از انظار ناپديد شد، طالبان گفتند که محل اختفای او را نمی دانند، مسعود برای گفتگو به تهران رفت .

15 فبروری (26/11/ 1377)دهمين سالگرد خروج نيرو های شوروی از افغانستان .

21 فبروری ( 2 /12/ 1377) اخضر ابراهيمی ميانجی سازمان ملل پس از ديدار شاه فهد در رياض به اسلام آباد رفت .

28 فبروری ( 9 /12/ 1377) ائتلاف ضد طالبان گفتند که يک شورای رهبری و يک پارلمان دارای 150 عضو تشکيل خواهند داد.

3 مارچ (12/12/ 1377) « شيخ مرادف» وزير خارجه تر کمنستان برای اولين بار با ملاعمر در قندهار ديدار کرد

4 مارچ (13/12/ 1377) « هيلاری کلينتون » سياستهای طالبان را در باره زنان مورد انتقاد قرار داد.

11 مارچ (20/12/1377) مذاکرات بين طالبان و مخالفان آنان با ميانجيگری سازمان ملل در عشق آباد شروع شد .

14 مارچ (23/12/ 1377) گفتگو ها با اميدواری پايان يافت، وطی آن توافق شد که هر دو طرف تعدادی از زندانيان را آزاد سازند و ساختار حکومت در مذاکرات بعدی مورد بحث قرار گيرد.

24 مارچ (4 /1 / 1378 ) اخضر ابراهيمی با ملاعمر در قندهار گفتگو کرد.

30 مارچ (10/ 1/ 1378) دور بعدی مذاکرات در عشق آباد با انتقاد طرفين از يکديگر به توقف انجاميد .

7 اپريل (18/ 1/ 1378) « ايگور سرگيف» وزير دفاع روسيه در دوشنبه با مسعود ديدار کرد و روسيه اعلام نمود که پايگاه نظامی جديدی در پاکستان خواهد ساخت .

10 اپريل ( 21/ 1 / 1378) ملاعمر گفتگو های بيشتر با مخالفين را رد کرد، جنگ شديد در باميان و اطراف آن .

15 اپريل (26 / 1 /1378) رئيس جمهور کلينتون نقض حقوق بشر توسط طالبان را مورد انتقاد قرار داد و طالبان کلينتون را محکوم کردند.

21 اپريل ( 1 / 2 /1378) با ميان به دست حزب وحدت افتاد و طالبان از آن بيرون رانده شدند، دهها تن کشته و دهها تن ديگر اسير شدند.

28 اپريل ( 8 / 2 /1378) طالبان باميان را به منظور تسخير مجدد، شايدأ بمباران کردند، که در اثر آن 30 نفر غير نظامی کشته شدند.

29 اپريل ( 9 / 2 / 1378) طالبان پاکستان و ترکمنستان معاهده ای امضا کردند تا پروژه خطوط لوله گاز را احيا نمايند و متعهد شدند تا سر مايه گذارجديدی برای پروژه بيابند .

5 می (15/2 / 1378) ايران و ازبکستان بيانيه مشترکی در تاشکند انتشار دادند در مقابل تا در مقابل کنترول طالبان بر افغانستان مقاومت کنند.

9 می (19/ 2 / 1378) طالبان با حمله از شمال و جنوب به سوی باميان مجدأ آنرا به تصرف خود در آوردند.

12 می (22/2 /1378) هيئت نمايندگی طالبان با ترکمنستان توافقتنامه هايی برای خريد گاز و برق به امضأ رسانيدند.

14 می (24/ 2 / 1378) امريکا برای نخستين بار به پاکستان هشدار داد که ديگر از طالبان حمايت نکنند و اظهار داشت که طرفدار باز گشت شاه سابق ظاهر شاه به افغانستان است.

20 می (30/ 2 /1378) جنگ شديدی در گرفت مسعود 12 موشک به سوی کابل شليک کرد، طالبان بگرام را بمباران کردند و جنگ در شمال از سر گرفته شد .

22 می (1/ 3 /1378) طالبان شورش هرات را ناکام گذاشتند، 8 تن را در ملأ عام اعدام کردند و صد تن ديگر را به قتل رساندند، طالبان ايران را به توزيع سلاح متهم کردند .

28 می (7 /3 /1378) عفو بين الملل طالبان را به کشتار غير نظاميان در جريان تسخير باميان متهم کردند، ملاعمر نشستی با شرکت چند هزار قوماندان و ملا، در قندهار برای سه روز برگزار کرد تا آينده جنبش را مورد بحث قرار دهند .

2 جون ( 12/3 /1378) « عزيزکاملوف » وزير خارجه ازبکستان برای نخستين بار با ملاعمر در قندهار ديدار کرد، طالبان تأکيد کردند، تنها در صورتی در احلاس بعدی کشور های 6+2 در تاشکند شرکت خواهند نمود که به عنوان دولت افغانستان به رسميت شناخته شوند.

8 جون (18/3 /1378) اف. بی .آی ( پوليس فدرال امريکا ) بن لادن را در رأس 10 نفری قرارداد که بيشتر از ديگران زيرتعقيب بودند، احتمال حمله امريکا به مقر بن لادن افزايش يافت .

26 جون (5 /4 /1378) شاه سابق ظاهر شاه يک اجلاس مشورتی در روم بر گزار کرد، اما طالبان هرگونه نقش او را در فرايند صلح رد کردند، امريکا هفت سفارتخانه اش را در افريقا به دليل تهديد بن لادن بست .

6 جولای (15/ 4 /1378) واشنگتن تحريمهای تجاری و اقتصادی عليه طالبان را تحميل و دارايی های آنان را در امريکا مسدود کرد، طالبان برای حمله بزرگی در تابستان عليه مسعود آماده شدند و چند هزار داوطلب پاکستانی همراه با صد ها عرب به طالبان پيوستند.

15 جولای (24/4 /1378) عبدالاحدکرزی سناتور سابق و يکی از ملی گرايان برجسته افغانستان به دنبال ديدار با ظاهرشاه در کويته به قتل رسيد، وزارت خارجه امريکا و سازمان ملل اين قتل را محکوم کردند .

16 جولای (25/4 /1378) وزرای خارجه روسيه، تاجکستان و ازبکستان در تاشکند بايکديگر ملاقات کرده و متعهد شدند که برای مقابله با افراط گرايی اسلامی در آسيای مرکزی بايکديگرهمکاری نمايند .

19 جولای (28/4 /1378) مذاکرات کشور های 6+2 در تاشکند آغاز شد، رئيس جمهور اسلام کريموف خواستار آتش بس و نشست سازمان ملل راجع به افغانستان شد .

20 جولای (29/4 / 1378) گفتگو های تاشکند بدون نتيجه گيری خاصی پايان يافت .

23 جولای ( 1 /5 / 1378) مسعود به تاشکند رفت و با رئيس جمهور کريموف ديدار کرد .

27 جولای (5 /5 /1378) با اصابت موشکهای مسعود به ميدان هوايی کابل، طيارات سازمان ملل پرواز به سوی اين شهر را متوقف کردند.

28 جولای (6 / 5 / 1378) تهاجم طالبان در سه محور اغاز شد و آنان به سوی بگرام پيشروی کردند ، طی نخستين روز جنگ 130 نفر از طرفين کشته شدند .

اول اگست ( 10/5 / 1378) بگرام به دست طالبان سقوط کرد و تلاش مسعود برای باز پس گيری آن جنگ شديدی را به دنبال داشت.

2، اگست (11/5 / 1378) طالبان چاريکار را تسخير کردند و مسعود به پنجشير عقب نشست200000نفر به سمت دره شمالی فرار کردند و اين امر بحران جديدی را در مورد آوارگان بوجود آورد .

3، اگست (12/5 /1378) طالبان از قندوز به سمت شمال پيشروی کردند و با تصرف امام صاحب و شير خان بندر، راههای تدارکاتی مسعود از تاجکستان را مسدود نمودند، در اثر اين در گيريها 3000نفر زخمی شدند .

5 تا 8 اگست (17/5 / 1378) مسعود با اقدام به ضد حمله چاريکار را باز پس گرفت و طالبان را وادار به عقب نشينی به موضع قبلی شان

در نزديکی کابل کرد 400 نفر از نيرو های طالبان کشته و 500 تن ديگر اسير شدند .

10، اگست (19/5 / 1378) واشنگتن دارايي های خطوط هوايی آريانا را در امريکا که متعلق به طالبان بود، به دليل روابط آنان با بن لادن ممسدود کرد .

13، اگست (22/5 / 1378) طالبان بگرام را باز پس گرفتند.

15، اگست( 24/5 / 1378) در حالی که طالبان سياست زمين سوخته را در دره شمالی اعمال می کردند، سازمان ملل از آنان خواست که بيش از اين باعث آوراگی مردم نشوند و جنگ را متوقف کنند، هزاران نفر در کابل دستگير شدند .

17، اگست (26/5 /1378) پاکستان پيشنهاد ميانجيگری نمود، اما ائتلاف شمال آن را رد کرد.

24، اگست ( 2 /6 / 1378) طی انفجار عظيم بمب در خارج خانه ملاعمر در قندهار40 نفر از جمله دو برادرناتنی وی و 6 عرب کشته شدند.

5 سپتمبر (14/ 6 /1378) جنگ شديد، به دنبال حملات مجدد طرفين در شمال و اطراف کابل.

10 سپتمبر(19/6 / 1378) برنامه کنترول مواد مخدر سازمان ملل (UNDCP ) اظهار داشت که توليد مواد مخدر افغانستان در سال 1999 دو برابر شده و به 4600 تن رسيده است 97 در صد زمينهای قابل کشت در مناطق تحت کنترول طالبان برای اين کار مورد استفاده قرار می گرفت.

20 سپتمبر(29/6 / 1378) روسيه گفت که افغانها، پاکستانی ها و عربهايی که در افغانستان پايگاه دارند در داغستان و چيچين می جنگند .

25 سپتمبر(3 /7 / 1378) طالبان به سمت طالقان، پايتخت ائتلاف شمال پيشروی کردند، جنگ شديدی در آنجا جريان يافت .

27 سپتمبر(5 /7 / 1378) سازمان ملل حمايت خارجی از جناحهای افغان را مورد انتقاد قرار داد، طالبان امام صاحب را مجددأ به تصرف خود در آوردند.

29 سپتمبر( 7 /7 /1378) ائتلاف شمال جنگنده سوخو- 22 طالبان را بر فراز طالقان سرنگون کردند و جنگ شدت يافت.

4، اکتوبر ( 12/7 / 1378) رئيس آی اس آی پاکستان از قندهار ديدن کرد و خواهان استرداد تروريستهای پاکستانی شد.

12، اکتوبر(20/7 / 1378) کودتای نظامی در پاکستان ( توسط جنرال مشرف ) باعث سقوط دولت نخست وزير نواز شريف شد.

15، اکتوبر(23/7 / 1378) شورای امنيت امريکا تحريمهای بيشتری را عليه طالبان وضع کرد .

21، اکتوبر( 29/ 7 / 1378) اخضر ابراهيمی از وظيفه اش مستعفی گرديد، وی ناخشنودی خود را از طالبان ابرازداشت و از کشور های همسايه افغانستان خواست تا در امور افغانستان مداخله ننمايند

25، اکتوبر ( 3 /8 / 1378) موسسه ملل متحد اعتبار حکومت ربانی را بحيث دولت قانونی افغانستان برای يکسال ديگر تمديد کرد.

28، اکتوبر ( 6 / 8 / 1378) ملا محمد عمر فرمان خاصی تغييراتی را در اداره طالبان به ميان آورد و در ضمن مولوی احمد متوکل را بحيث وزير خارجهء خود مقرر نمود .

8 نومبر ( 17/8 / 1378) اداره حقوق بشر نوشت : به موجب نقض حقوق بشر،افراد دانشمند از افغانستان خارج ميشوند، جنگ اکنون جنبه خصومت قومی و نژادی را بخود گرفته است، قتل عام ها در مزارشريف، هزاره جات و شمال کابل مسايلی اند که بايد جامعه بين المللی بدان توجه داشته باشند واوضاع بشری در افغانستان به تناسب کو سوا و تيمور شرقی به مراتب بدتر است.

14 نومبر (23 /8 / 1378) مقامات طالبان تحديد نمودند که در صورت تطبيق تعزيرات عليه طالبان در کشت و توليد مواد مخدر افزايش بعمل خواهد آمد و تااکنون 460 تن مواد مخدر در مناطق تحت کنترول طالبان توليد گرديده است .

19 نومبر ( 28 / 8 /1378) طبق موافقتنامه که بين مقامات جمهوری اسلامی ايران و گروه طالبان صورت گرفت بندر اسلام قلعه بروی تجار افغانی باز گرديد.

26 نومبر ( 1 / 9 /1378) جلسه تدوير لويه جرگه اضطراری تحت رياست محمد ظاهر شاه در روم افتتاح گرديد و اين جلسه تا تاريخ 4 قوس ادامه داشت .

16 دسمبر ( 25/9 / 1378) در کنفرانس خطر تروريست های اسلامی که به ابتکار کشور فرانسه داير گرديده بود با قاطعيت و يک صدا سياست های طالبان محکوم گرديد و « پيتر تامسن » سفير سابق امريکا برای مهاجرين افغان در اين جلسه گفت : سياست های طالبان افغانستان را از جهان بيگانه نموده است، آنها با ايديالوژی بيگانه وارد افغانستان گرديده اند .

17 دسمبر ( 26 /9 / 1378) به تعقيب انفاذ تحريم های اقتصادی عليه طالبان کشور های سعودی، امارات متحده عربی و قطر به اخراج مهاجرين افغان اقدام نمودند و 310 مهاجر از طريق راه پشاوربه تورخم فرستاده شدند.

25 دسمبر(4 / 10 / 1378) يک طياره هوايی هندوستان توسط چند مرد مسلح در ميدان هوائی قندهار به زمين نشست که دارای 161 مسافر بود، طياره ربايان خواستار رهائی مولانا مسعود اظهر گرديدند، اظهريکی از رهبران حزب المجاهدين کشمير و در هند زندانی بود .

31 دسمبر( 10 /10/ 1378) سر نشينان طياره ربوده شده، هندی بعد از تبادله با چند زندانی کشميری خاک افغانستان را ترک نمودند، زندانيان آزاد شده عبارت بودند از : مولانا مسعود اظهر، احمد عمر سيد شيخ و مشتاق احمد زرگر ميباشند.

2000 ميلادی مطابق (24/10/1378 ) تا (4 /10/1379) خورشيدی

14جنوری (24 جدی 1378 خورشيدی: سومين بار سرای شهزاده از طرف اشخاص مسلخ تاراج شد.

17 جنوری (27/10/ 1378) يک هيئت شش نفری عضو حکومت چيچين به رياست سليم خان بندربايوف به قندهار رسيد، آنها از طالبان تقاضا نمودند تا حکومت مردم چيچين را به رسميت بشناسند، طالبان حکومت جيجين را به رسميت شناختند و اعلان نمودند که حکومت چيچين می تواند در کابل برای خود سفارت باز کند.

20 جنوری ( 30/10/ 1378) پيتر تامسن سفير سابق امريکا برای مهاجرين افغانستان اظهار داشت که ادره طالبان در افغانستان سقوط می نمايد، طالبان بنام تحريک ظهور نمودند و کدام رژيم نيستند.

22 جنوری ( 2 /11/1378) فرانسيس ويندرل بحيث نمايندهء خاص سرمنشی موسسه ملل متحد برای افغانستان تعيين گرديد.، وی با امير خان متقی روی موضوع تسليمدهی اسامه بن لادن صحبت نمودند.

24 جنوری ( 4 /11/ 1378) سفارت دولت چيچين در کابل رسمأ افتتاح گرديد .

25 فبروری( 6 /12/1378) ملل متحد به اين باور است که طالبان 75 فيصد مواد مخدر تمام دنيا را توليد می نمايند ووزارت خارجه امريکا در گزارش سالانه خودطالبان را به نقض صريح حقوق زنان نيز متهم نموده است .

24 مارچ (4 حمل 1379 ) جنرال عبدالرشيد دوستم و جنرال ملک به وساطت کشور ايران باهم ملاقات نمودند، فيصله شد که بعد از اين مسؤوليت امور سياسی جنبش ملی اسلامی را جنرال ملک و مسؤليت نظامی آنرا جنرال دوستم به عهده بگيرند.

27 مارچ (7 /1 / 1379) اسماعيل خان موفق به فرارميگردد و در جمله فراريان عبدالظاهر پسر حاجی عبدالقدير سابق والی ننگرهار و حکمت الله محافظ زندان نيز شامل بود.

15، اپريل (26/1 /1379) هزاران مامور دولت به شمول زنان از وظايف دولتی بر کنار شدند، طالبان علت اين اقدام را تشکيلات اضافی و غير ضروری خواند.

25، اپريل (5 /2 / 1379) طالبان بازار صرافی کابل را بستند و بر تبادلهء اسعار خارجی در مناطق تحت کنترول خود قيودات وضع کردند .

اول می ( 11/2 / 1379) افغانستان ( به نسبت مراکز و تربيت گاه تروريستها ) در ليست سياه ایالات متحدهء امريکا شامل گرديد.

6 می (16/2 / 1379) شورای امنيت موسسه ملل متحد با صدور اعلاميه ای از همه اطراف درگير در قضيه افغانستان خواست تا از دوام جنگ جلوگيری نموده و بخاطر تشکيل يک حکومت وسيع البنياد مشترکأ تلاش نمايند، در اين اعلاميه گفته شده که طالبان به هيچگونه فيصلهء اين شورا پابندی نشان نداده اند .

23 می (2 /3 / 1379) عارف ايوب که در سالهای 95 تا 97 بحيث مديرکل بخش افغانستان و آسيای مرکزی در وزارت امور خارجه پاکستان ايفای وظيفه مينمود جديدأ بحيث سفير جديد پاکستان در کابل تعيين شد .

25 می ( 4 /3 / 1379) جنرال پرويز مشرف در اسلم آباد گفت : طالبان نمايندگان پشتونها هستند، پشتونها اکثريت افغانستان را تشکيل ميدهند و دوستی با آنها بر اساس حفظ منافع ملی پاکستان صورت می گيرد. و دفتر محمد ظاهر شاه بتاريخ 9 جوزا، نوشت : اين سخنان به مفهوم ايجاد بی اتفاقی دربين افغانان تعبير می شود، ملت افغان از اقوام پشتون، تاجيک، ازبک ، ترکمن و غيره تشکيل شده که ملت غير قابل تجزيه هستند.

10 جون (20/3 / 1379) بل کلنتون رئيس جمهور امريکا وولاديمير پوتين رئيس فدراسيون روسيه ضمن ديدار شان در مسکو ، افغانستان را منبع تروريزم خواند و موافقه نمودند که تلاش های شان عليه درهم کوبی آن بايد سرعت يابد.

22 جون (1 /4 / 1379) حکومت پاکستان ليست 2500 تن از اتباع خود را که در کمپ های نظامی در افغانستان تحت تربيه قرار دارند به مقامات طالبان سپرد و از آنها خواست تا اين افراد را به حکومت پاکستان تسليم نمايند.

11 جولای (30/4 /1379) انفجار مهيبی در سفارت پاکستان در شهر کابل به وقوع پيوست که تلفات در بر نداشت ولی قسمتی از آن سفارت به کلی منهدم شد.

14 جولای (23 / 4/ 1379) عبدالحکيم مجاهد نماينده طالبان در نيو يارک گفت : زنان کارمند در مؤسسات امدادی به بهانه کار جاسوسی ميکنند تا از اينطريق حکومت طالبان را متزلزل سازند.

16 جولای (25/4 / 1379) وزارت امور خارج امريکا در راپور خويش بار ديگر افغانستان را مرکز دهشت افگنی خواند، و در گزارش گفته شده که دهشت افگنان از چيچين، کسووا،الجزاير و کشمير در افغانستان تربيه نظامی می شوند.

31 جولای( 9 /5 /1379) پيتر تامسن سفير سابق امريکا برای مهاجرين در خطاب به کانگرس اظهار داشت : امسال برای طالبان سال اخير است ، تاختم سال طالبان از کابل بيرون خواهند شد و مردم عليه آنان قيام خواهند نمود . تا مسن افزود : تا با کسانی که بعد از طالبان می آيند کمک صورت گيرد، به عقيدهء وی بايد حکومت جديد خط مشی حکومت های قبل از کودتای کمونيستی را دنبال نمايند .

2، اگست (11/ 5 / 1379) بعد از پيروزی طالبان در صفحات شمال کشور ملا عمر فرمان عفو اعلان کرد ( هر کسی که با استفاده از اين فرمان به امارت اسلامی تسليم گردد سر، مال و ناموس آنها در امان خواهد بود مخالفت با امارت اسلامی گناه است و مسلمان نبايد مرتکب آن گردد ) .

14، اگست ( 23/5 /1379) ـ 30 باب حمام را طالبان در کابل بستند.

24، اگست ( 2 /6 /1379) جنرال متقاعد حميد گل سابق رئيس آی اس آی پاکستان طی مصاحبه ای با صدای امريکا گفت : پاکستان صرف مساعد ت سياسی طالبان را می نمايد که به رسميت شناختن طالبان نيز به همين مفهوم می باشد وی در ضمن صحبت خويش افزود : ما گروه های افغان را به ميان نياورده ايم بلکه در ابتدا آنها خود 82 گروه بودند که افغان کمشنری آنها را به هفت و يا شش گروه تقليل داد. وی افزود : در ابتدا صرف جمعيت اسلامی بود، بعد حزب اسلامی بميان آمد وآنهم دو گروپ تقسيم شد و سپس جماعات ديگری به ميان آمدند.

4 سپتمبر (13 /6 /1379) در اثر انفجار يک ماين ديوار قونسلگری پاکستان در شهر جلال آباد تخريب گرديد .

8 سپتمبر (17/6 / 1379) بعد از يک سلسله جنگهای شديد طالبان موفق گرديدند تا شهر تالقان مرکز ولايت تخار را متصرف گردند

10 سپتمبر(19/6 /1379) ملا عبدالسلام ضعيف بحيث سفير جديد طالبان در اسلام آباد تعيين شد، قبل از وی ملا سيد محمد حقانی اين عهده را به دوش داشت .

25 دسمبر(4 / 10/1379) مسوده تحريم ها عليه طالبان منظور شد، اين تحريم را از جمله 15 عضو شورا (13) آن توافق نمودند.

کرنولوژی حوادت ظهور و شکست طالبان قسمت ” ج” :

2001 ميلادی مطابق ( 29/10/1379 ) تا ( 1/10/1380) خورشيدی

19 جنوری (29 / 10/ 1379 خورشيدی: تحريم ملل متحد عليه طالبان نافذ شد، زيرا طالبان به خواسته های شورای امنيت توجه نکردند، در تحريم امده بود که : 1 ـ منع ارسال اسلحه بطور يکجانبه به طالبان . 2 ـ جلوگيری ازسفر افراد بلند پايه طالبان بخارج کشور . 3ـ مسدود نمودن دفاتر طالبان در جهان و يا کاهش کارمندان آن .

8 فبروری ( 19 /11/ 1379) جنرال معين الدی حيدر وزير داخلهء پاکستان بعد از سفر کابل و قندهار در اسلام آباد به خبر نگاران گفت : طالبان از امضأء معاهده در مورد تسليمی اشخاص مظنون خارجی ابا ورزيدند، وی به نقل از ملا عمر گفت : کشت کوکنار به کلی منع گرديده بناأ بايد جهانيان با دهاقين افغان مساعدت نمايند. مذکور در يک مصاحبه خبری گفت : طالبان خط ديورند را به عنوان سرحد بين افغانستان و پاکستان محترم می شمارند .

22 فبروری (3 /12 / 1379) سازمان حقوق بشر موسسه ملل متحد تأئيد نمود که طالبان در ماه های اخير در حدود 300 تن افراد ملکی را به قتل رسانيده اند، اين سازمان از قتل های جمعی ذريعه طالبان نيز گزارش داده است .

27 فبروری (9 /12/1379) ملا عبدالحی مطمئن نطاق طالبان گفت : علمای جيد و ستره محکمه طالبان فتوای تخريب همه بتها به شمول بت های باميان و موزيم کابل را صادر نمود زيرا به احکام دين ديگر بودن آنها کدام جواز شرعی ندارد .

اول ماچ ( 10/12/ 1379) ملا عمر رهبر طالبان طی فرمانی دستور تخريب بتهای باميان را به وزارت اطلاعات و کلتور سپرد . سال گذشته ملا محمد عمر بخاطر حفظ آثار تاريخی يک فرمان صادر و در آن گفته بود ، اکنون وقت عبادت بتها گذشته است و بايد جلو تخريب آنها گرفته شود .

2 مارچ (11/12/ 1379) طبق فرمان ملا محمد عمر رهبر طالبان کار تخريب مجسمه های معروف و مشهور باميان که يکی از آثار تاريخی افغانستان و جهان شمرده می شدند آغاز گرديد ، ملا عمر رهبر طالبان امر نمود که بخاطر کفارهء تأخير در تخريب و شکستاندن بتها 100 رأس گاو قربانی شود به اين اساس 12 رأس گاو در کابل ذبح و گوشت آن به 200 فاميل توزيع شد ، بعد از فرمان ملا عمر در حدود چهل مجسمه ديگر نيز تخريب گرديد که در آن جمله مجسمهء کنشکا که چهل و پنج سال قبل در بگرام توسط يک فرانسوی يافت شده بود نيز شامل می باشد.

15 مارچ (25 /12/1379) طالبان دفتر بی بی سی در شهر کابل را مسدود نمودند و به گيت کلارک خبر نگار اين دفتر گفتند تا در ظرف 24 ساعت افغانستان را ترک نمايد ، طالبان نظر دادند که اين دفتر عليه آنان پرو پا گند می نمايد .

16 مارچ (26/12/ 1379) در اثر گرسنگی در ولايت بدخشان بيش از 1012 نفر هلاک گرديده که شامل اطفال، زنان و سالخوردگان بودند، طالبان سومين مجسمه بزرگ بودا در ولايت غزنی را نيز ازبين برد و اين مجسمه شانزده متر ارتفاع داشته وبيش از يکنيم هزار سال قدامت تاريخی داشت .

25 مارچ ( 5 حمل 1380 ) جنگ شديد بين نيرو های طالبان و جبهه متحد در باميان در گرفت .

2، اپريل (13/1 / 1380) طبق فرمان ملا عمر : شاگردان تا صنف سوم مکلف اند کلاه بر سر نهاده و شاگردان بالا تر عمامه بر سر نهد . پارلمان اروپا از احمد شاه مسعود فرمانده نظامی جبهه متحد دعوت کرد تا در اجلاس شهر فرانکفورتشرکت کند تا در مورد اوضاع جاری و بخصوص وضع زنان در افغانستان سخنرانی کند.

7 اپريل (18/1 / 1380) جنگ شدیدی بين نيرو های طالبان و جبههء متحد در سر پل در گرفت، يک روز قبل جنرال دوستم نيز بعد از جلا وطنی دوباره وارد افغانستان گرديده بود . احمد شاه مسعود وارد فرانسه گرديد و در آنجا با رئيس و برخی از اعضای پارلمان اتحادي اروپا ملاقات نمود .

8 اپريل (19/1 / 1380) طالبان هزاران مامور اداری و نظامی را به اتهام وابستگی با رژيم های کمونيستی از وظايف شان سبکدوش کردند .

9، اپريل (20 /1 / 1380) جنگ شديدی بين نيروهای طالبان و جبههء متحد در ولايت تخار در گرفت .

17، اپريل( 28/1 / 1380) ملا محمد ربانی رئيس شورای سر پرست طالبان در اثر مريضی در شفاخانه نظامی راولپندی وفات يافت جنازه وی توسط طياره موسسه ملل متحد به قندهار انتقال يافت، و در اول ثور جنرال معين الدين وزيرداخلهء پاکستان بخاطر اشتراک در مراسم فاتحه خوانی ملا ربانی وارد قندهار شد. و بتاريخ دهم ثور مولا نا فضل الرحمن رهبر جمعيت العلمای اسلام اباد وارد قندهار شد.

10 می (20/2 / 1380) بعد از اينکه دفتر طالبان در نيو يارک مسدود گرديد، طالبان دفاتر موسسه ملل متحد در ولايات قندوز، مزار شريف، جلال آباد و هرات را، مسدود نمودند .

12 می ( 22/2 / 1380) ملاعمر گفت : ما بخاطر اسامه بن لادن افغانستان را فداخواهيم ساخت ولی او را تسليم کسی نخواهيم کرد ولی او را تسليم کسی نخواهيم کرد و ملا عبدالسلام ضعيف سفير طالبان بتاريه 26 ثور در پاکستان گفت : اوضاع افغانستان کاملأ در کنترول ما است، اسامه مهمان ما می باشد تا هر وقتی که خواسته باشد در افغانستان زندگی نموده ميتواند .ملا عمر بتاريخ 27 ثو ر گفت : امريکا مطالبات خويش در مورد اسامه را اصول بين المللی ميداند ولی مارا به ديده حقارت می نگرد و در حالی اسامه را از ما ميخواهد که جرم او ثابت نشده است و با افسوس بايد گفت جنرال عبدالملک که قاتل هشت هزار طالب است امريکا به وی پناه سياسی داده و نه تنها که او را به ما نميدهد، بلکه در آغوش خود هم گرفته است، نامبرده افزود : خط مشی ما اصولی و قانونی است، قوت های استکباری تحمل آنرا ندارند .

10 جون (20 /3 /1380)طبق گزارش موسسه ملل متحد، در اثر گرمای شديد 43 تن افغان باشندگان کمپ جلوزئی جانهای خود را از دست دادند .

15 جون (25/3 /1380) طبق فرمان ملا محمد عمر رهبر طالبان، تجارت اموالی که بالای آن عکس های اشيای ذيروح باشد، ممنوع اعلان گرديد.

18 جون (28/3 /1380) جنگ شديد بين نيرو های طالبان و مخالفين آنان در يکاولنگ در گرفت.

25 جون (4 /4 / 1380) طالبان يکبار ديگر اعلان نمودند که کشور های روسيه، هند و ايران با جبههء متحد مساعدت جديد نموده اند .

11 جولای (20/4 / 1380) طبق فرمان ملا عمر : مامورين دولتی بايد عمامه سياه بر سر نهاده و از قلم سياه استفاده نمايند .

9 سپتمبر ( 18/6 / 1380) طی يک حمله انتحاری دوتن ازعرب که خود را ژورناليست معرفی نموده بودند، فرمانده احمد شاه مسعود در منطقهء خواجه بهاوالدين ولايت تخار شديدإ زخمی گرديد، خبر مرگ او چند روز بعد از طريق رسانه های خبری جهان اعلان گرديد، جنازه وی به امامت سياف ادا و در تپه بازارک پنجشير به خاک سپرده شد.

12 سپتمبر(21 /6 / 1380) مولوی وکيل احمد متوکل طی مصاحبه با تلويزيون سی ان ان حملات تروريستی بر مرکز تجارتی بين المللی در شهر نيو يارک را نکوهش کرد، امريکا اسامه بن لادن را که در افغانستان بسر می برد، مسوول اين عمليات وانمود کرد .

13 سپتمبر(22/ 6/1380) ديپلوماتهای خارجی از کابل بيرون شدند .

14 سپتمبر(23 /6 / 1380) ملا محمد عمر رهبر طالبان اظهار داشت : اسامه بی گناه است و امريکا به اين بهانه ميخواهد بر افغانستان حمله نمايد .

16 سپتمبر(25/6 / 1380) ايران مرز های خويشرا با خاک افغانستان مسدود نمود .

20 سپتمبر(29 /6 / 1380) جلسه علما که بخاطر سرنوشت اسامه بن لادن در کابل تشکيل شده بود، پايان يافت در اين اجلاس فيصله شد تا اسامه در وقت ممکن از افغانستان خارج گردد، ولی قصر سفيد اين فيصله را رد نمود و آنرا يک بهانه برای انتقال اسامه از يکجا به جای ديگر خواند .

22 سپتمبر(31/6 / 1380) طالبان يک طيارهء بدون پيلوت را در ولايت سمنگان سرنگون نمودند.

23 سپتمبر(1 /7 /1380) ملا محمد عمر رهبر طالبان اظهار داشت : با از بين رفتن من و اسامه بن لادن مشکل حل نخواهد شد، اگر امريکائيان ميخواهند تروريزم را از ميان بردارند ، ابتدا نيرو های خود را از خليج خارج ساخته و از حمايت اسرائيل دست بکشند .

25 سپتمبر(3 /7 / 1380) عربستان سعودی روابط خويش را با طالبان قطع نمود .

30 سپتمبر(8 / 7 /1380) محمد ظاهر شاه برای خبر نگاران گفت : بايد افغانستان از وجود طالبان پاک گردد.

2، اکتوبر(10/7 / 1380) ناتو ، حمايت خود را از حملهء امريکا بالای افغانستان اعلان نمود، فرانسه نيز راضی گرديد تا حکومت طالبان سقوط داده شود . به تعداد 6600 نفر افراد جنگی طالبان از ولايت پکتيا و کنرها وارد کابل شدند .

4، اکتوبر (12 /7 /1380) يک بار ديگر اخضر ابراهيمی بحيث نمايندهء موسسه ملل متحد برای افغانستان تعيين گرديد .

6، اکتوبر (14/7 / 1380) طالبان اخطار کردند که اگر نيرو های امريکايی از خاک ازبکستان بر افغانستان حمله نمايند، در آنصورت آنان بر خاک ازبکستان حمله خواهند کرد.جورج دبليو بوش اظهار داشت : ما بخاطر تحويل دادن اسامه بن لادن برای طالبان فرصت کم داده ايم که در حالت پايان رسيدن است .

7 ، اکتوبر (15/7 / 1380)قوتهای هوائی امريکا شب گذشته ساعت 8:45 بر کابل، قندهار، جلال آباد، قندوز و مزارشريف حمله نمودند .

8 ، اکتوبر(16/7 / 1380) در حاليکه حملات هوائی نيرو های امريکا بر افغانستان ادامه دارد، ملا محمد عمر اين حملات را تروريزم خواند، اسامه نيز سو گند ياد نمود که امريکائيان را آرام نخواهد گذاشت .

10، اکتوبر (18/7 /1380) در اثر حملات هوائی امريکا 20 تن در کابل و 35 تن در جلال آباد جان های خود را از دست دادند .

11، اکتوبر (19/7 / 1380) در اثر حملات نيرو های امريکائی بيش از 116 تن در مربوطات ولايت ننگرهار به قتل رسيدند، در اکثر نقاط جهان مردم بر ضد حملات نيرو های امريکايی بر خاک افغانستان دست به تظاهرات زدند .

12، اکتوبر(20/7 / 1380) ملا محمد عمر رهبر طالبان اظهار داشت : مسلمانان نبايد به تما شا بنشينند بايد خود را آماده جهاد سازند .

14، اکتوبر(22 /7 / 1380)حکمتيار رهبر حزب اسلامی در مورد حملات نيرو های امريکايی اظهار داشت : امريکائيان در افغانستان به سرنوشت روسها مواجه خواهند شد .

15، اکتوبر(23 /7 / 1380) طالبان اعلان نمودند که تا اکنون 670 نفر افغان در اثر حملات نيرو های امريکايی جان های خود را از دست داده اند .

16، اکتوبر(24 / 7 /1380)طی حملات مکرر نيرو های امريکايی بر قندهار 33 نفر به قتل رسيدند .

18، اکتوبر(26 / 7 / 1380) امريکا تصميم گرفت تا از جانب شمال افغانستان حملات عساکر پيادهء خويشرا آغاز نمايد.

20، اکتوبر(28/7 /1380) اولين دسته نيرو های کماندوئي امريکا که تعداد شان در حدود 200 تن تخمين شد در دامنه های کوه بابا واقع قندهار از هليکوپتر به زمين پياده شدند، جنگ شديدی بين آنان و طالبان به وقوع پيوست، طالبان ادعا کردندکه يک طياره آنان را نيز سر نگون نموده اند.

21، اکتوبر(29/7 /1380) طی حملات هوائی نيرو های امريکايی يک تعداد از هموطنان ما در ولايت ارزگان به قتل رسيدند . و طی حملات هوائی نيرو های امريکايی به تعداد 70 تن در ولايت هرات به قتل رسيدند.

23، اکتوبر(1 /8 / 1380) در اثر حملات نيرو های امريکايی ده ها تن از اهالی بی گناه در ولايت پکتيا و کنر به قتل رسيدند.

25، اکتوبر(3 /8 / 1380) در اثر پرتاب بمب طيارات امريکائی بر يک بس در قندهار تمام راکبين آن به قتل رسيدند.

26، اکتوبر(4 /8 / 1380) طالبان عبدالحق قوماندان معروف مجاهدين را در منطقه ازره گرفتار و اعدام نمودند.

29، اکتوبر(7 / 8 / 1380) منزل ملا عمر رهبر طالبان در قند هار بمباردمان شد .

اول ، نومبر(10/8 / 1380) نيرو های امريکاِيی بند برق کجکی را هدف قرار دادند که در اثر آن ولايات قندهار و هلمند از روشنی برق محروم گرديد. 600 تن پاکستانی به نيت جهاد بر ضد امريکا وارد افغانستان گرديدند.

2 ، نومبر(11/8 / 1380) طيارات امريکائی و بريتانوی خطوط مقدم جبههء طالبان در شمال کشور را بمباردمان نمودند.

3 ، نومبر(12/8 / 1380) طالبان در ولايت ارزگان طرفداران محمد ظاهرشاه را به دار آويختند. طالبان ادعا نمودند که دو فروند طيارهء دشمن را سقوط داده اند.

5 ، نومبر(14/8 / 1380) ملا محمد عمر رهبر طالبان گفت : اگر امريکا چهارچندقوای کنونی خويش را به افغانستان بفرستد، ما را منهدم نخواهد ساخت .

7 ، نومبر(16/8 /1380 ) حامد کرزی که در ولايت ارزگان در محاصرهء طالبان قرار داشت، توسط نيروهای کماندويی امريکا نجات يافت .

8 ، نومبر(17/8 / 1380) در اثر حملات هوائی نيرو های امريکائی در حدود 35 تن در نواحی مختلف کابل به قتل رسيدند.

10، نومبر(19/8 / 1380) بعد از سقوط مزار ولايت سمنگان و سر پل نيز بدست نيروهای جبههء متحد فتح گرديد.

11، نومبر(20/8 / 1380) نيرو های جبههء متحد ولايات تخار، بادغيس، غور و باميان را متصرف شدند. نيرو های جبههء متحد مامور فتح کابل گرديدند.

12، نومبر(21/8 / 1380) هرات بدست نيرو های اسماعيل خان فتح گرديد.

13، نومبر(22/8 / 1380) نيرو های جبههء متحد وارد کابل گرديدند . ولايت وردک نيز بدست نيروهای مخالف طالبان افتاد.

14، نومبر( 23/8 / 1380) ولايات ننگر هار، لغمان، کنر، لوگر، خوست، پکتيا و پکتيکا از دست نيرو های طالبان سقوط کرد. در جلسهءکه به رياست ملامحمد عمر داير شد، قندهار پايتخت طالبان اعلان شد. کابينهء چهار عضوی جبههء متحد که در آن ربانی بحيث رئيس جمهور، داکتر عبدالله وزير خارجه، يونس قانونی وزير داخله و فهيم وزير دفاع معرفی و اعلان گرديد.

15، نومبر(24/8 /1380) در حاليکه جنگهای شديدی در اکثر نقاط کشور ادامه داشت، ولايت غزنی نيز بدست نيرو های مخالف طالبان افتاد و طالبان محاصره شده در ولايت قندوز مورد حملات شديد هوايی و زمينی قرار گرفتند.

19، نومبر(28/8 /1380)طالبان اظهار داشتند که به تعداد 1000 نفر آنان در قندوز به قتل رسيده اند. نشرات راديو تلويزيون کابل بعداز پنج سال توقف دوباره آغاز شد .

23، نومبر (2 /9 / 1380) موسسه جهانی صليب سرخ جسد 600 نفر، ميت ( مرده ) را در مزارشريف کشف نمود. در کنفرانس بن، عبدالستار سيرت و محمد يونس قانونی بحيث رؤسا انتخاب شدند.

25، نومبر(4 /9 /1380)در حدود 85 نفر طالب در مزارشريف به قتل رسيدند.

27، نومبر(6 /9 / 1380)کنفرانس( بن ) که در آن 30 تن عضو از اطراف چهارگانه اشتراک ورزيده اند، آغاز گرديد.نيرو های امريکايی در قندهار دست به عمليات زدند و يک تعداد از قوت های طالبان را ازبين بردند. بيش از 500 تن طالب در قلعهء جنگی به قتل رسيد.

1ول، دسمبر( 10/9 / 1380) طالبان يک طيارهء جيت امريکائی را در قندهار سر نگون کردند. در اثر بمباردمان طيارات امريکائی در حدود 30 تن افغان در راه بين قندهار و سپين بولدک بقتل رسيدند. قوای امريکائی ميدان هوائی بگرام را در تصرف نيرو های خود در آوردند.

2، دسمبر(11/9 / 1380) يک طيارهء جيت امريکائی در قندهار سقوط داده شد. در اثر بمباردمان نيرو های امريکائی در( توره بوره )

ننگرهار در حدود 50 تن اهالی منطقه بقتل رسيدند.

3، دسمبر( 12/9 /1380) در کنفرانس ( بن ) بر کابينه 30 عضوی، ستره محکمه و کميسيون خاص لويه جرگه توافق صورت گرفت جنگ قندهار به حالت فيصله کن خود رسيد، قوتهای مخالف طالبان در حالت ورود به شهرهستند. در اثر بمباردمان نيروهای امريکائی به تعداد 58 تن در توره بوره بقتل رسيدند.

5، دسمبر(14/9 /1380)حملات شديد نيرو های امريکائی بر قندهار و هلمند ادامه دارد. توافقات ( بن ) در مورد ایجاد اداره عبوری اعلان گرديد، حامد کرزی برای ششماه بحيث رئيس ادارهء انتقالی تعيين گرديد، چنانچه توافق بعمل آمد تا عساکر صلح مؤسسهء ملل متحد برای حفظ امنيت وارد کابل گردند. اخضر ابراهيمی نماينده خاص مؤسسه ملل متحد در امور افغانستان در کنفرانس ( بن ) اظهار داشت : ادارهء جديد افغانستان در 22 دسمبر به کار آغاز خواهد کرد.

6، دسمبر(15/9 / 1380) ملامحمد عمر رهبر طالبان بعد از مشوره با علما و سران قومی فيصله نمود تا شهر قندهار راترک گويد، طالبان اداره قندهار را به ملا نقيب الله سپردند. بمباردمان شديد نيرو های هوائی بر توره بوره جريان دارد، چنانچه درهر2 دقيقه يک راکت کروز برين منطقه اصابت می کند.

7، دسمبر( 16/9 / 1380) حکمروائی پنج سالهء طالبان پايان يافت، قندهار، هلمند و زابل آخرين ولاياتی بودند که طالبان آنرا از دست دادند و به اين ترتيب ملا محمد عمرو اسامه بن لادن هردو، ناپديد گرديدند. در اثر بمباردمان طيارات امريکائی در قندهار صدها تن بقتل رسيدند.

8، دسمبر(17/9 / 1380) جنرال مشرف، تيلفونی با حامد کرزی صحبت نمود، اين اولين تماس زعيم يک کشور با آقای کرزی بعد از اتخاب وی بحيث رئيس ادارهء انتقالی می باشد. حامد کرزی در مورد اختلافات اخير قندهار اظهار داشت : اگر قوماندان سالاری و پاتک بازی ازبين برده نه شود، از رياست اداره انتقالی استعفا خواهد داد. سازمان عفو بين المللی طی يک اعلاميه ابراز داشت : بايد تراژيدی مزار و قندهار تکرار نه شود .

9، دسمبر( 18/9 / 1380) حامد کرزی وارد ولايت قندهار گرديد و آقای شيرزی را بحيث والی تعيين نمود.

11، دسمبر( 20/9 / 1380)عده ای از عساکر امريکائی وارد سفارت آن کشور در کابل شدند تا امنيت کارکنان خويشرا تأمين نمايند . يک تعداد از وزرای کابينهء طالبان طی کنفرانس مطبوعاتی در اسلام آباد مقاطعه خويش با تحريک طالبان را ابراز داشتند و افزودند بعد ازين آنان مربوط تنظيم خدام الفرقان خواهند بود .

12، دسمبر(21/9 / 1380)مسوولين ادارهء ماين پاکی موسسه ملل متحد ابراز داشتند: مردم افغانستان از درک بمب های خوشه ای انفجارناشده ( در جنگ امريکا بر ضد طالبان ) دچار تکليف هستند، تعداد زخميان خيلی زياد شده که اکثر آنان را اطفال تشکيل ميدهند . اخضر ابراهيمی نماينده موسسه ملل متحد در امور افغانستان وارد کابل شد و با مسوولين ادارهء کابل مذاکره نمود .

14، دسمبر( 23/9 / 1380) حامد کرزی وارد کابل شد تا زمينه را برای انتقال قدرت مهيا سازد، وی گفت : برای انتقال قدرت ضرورت است تا يک نيروی چند مليتی وارد کابل گردد. يک گروپ 30 عضوی قوای بحری فرانسه وارد مزار شريف گرديد.

15، دسمبر(24/9 / 1380) عساکر امريکائی کنترول ميدان هوائی قندهار را بدست گرفتند.

18، دسمبر(27/9 / 1380) حامد کرزی وارد روم گرديد، قرار است وی با محمد ظاهر شاه سابق ديدار نموده واز او بخواهد تا لويه جرگهء آينده را افتتاح نمايد. امريکا با برافراشتن بيرق خود بر فراز سفارت آن کشور در کابل، روابط سياسی خويشرا با ادارهء انتقالی اعلان نمود.

20، دسمبر(29/9 /1380) اولين دسته قوای زمينی انگليس در ميدان هوائی بگرام پياده شدند تا امنيت شهر کابل را حين تسليم قدرت به ادارهء انتقالی به عهده گيرند.

21، دسمبر( 30/9 / 1380) در اثر انفجار يک ماين در مزارشريف در حدود 100 تن زخمی گرديدند. درحدود 65 تن از هموطنان ما در حاليکه ميخواستند بخاطر اشتراک در مراسم انتقال قدرت وارد کابل گردند، در منطقه ( سته کندو ) هدف بمباردمان طيارات امريکائی قرار گرفتند و جانهای خود را از دست دادند.

22، دسمبر(اول/10/ 1380)حامد کرزی در رأس قدرت اداره انتقالی قرار گرفت، درمراسم انتقال قدرت در حدود 1500 مهمان داخلی و نمايندگان 30 کشور اشتراک ورزيده بودند، امنيت محل برگزاری انتقال قدرت در کابل توسط نيرو های برتانوی گرفته شده بود و به اين ترتيب تاريخ افغانستان وارد مرحلهء جديد خويش گرديد . / ادامه در آينده

ازمواد ذيل استفاده بعمل آمده است :

ـ تقويم و ياداشتهای شخصی ( س . اديب ).

ـ رسانه های گروهی ( نشرات ، راديو و تلويزيون ).

ـ کتاب : ( طالبان ـ اسلام، نفت و بازی بزرگ جديد) نويسنده: محترم احمد رشيد ـ مترجمان : محترم اسدالله شفايی محترم صادق باقری ـ ناشر : دانش هستی چاپ اول سال 1379

ـ کتاب : (کرنولوژی حوادث تاريخی افغانستان ) نگارنده : محترم دکتور جميل الرحمن کامگار ـ طبع و نشر : بنگاه انتشارات ميوند ،کتابخانه سبا: سال چاپ1382

پیوند ها :

بخش اول

دوم

سوم

پنجم

بالا

بازگشت